Kabardey-Balkar Yüksek Mahkemesi, Rusya ordusunu “itibarsızlaştırma” iddiasıyla 14 Kasım’da görülen davada Sakime Huştova’ya verilen 30 bin ruble para cezasını onadı.
Sakime Huştova, Nalçik’te yapılan bir eylemde seferberlik sırasındaki ihlaller ve askere alınanların koşulları hakkında yetkililere sorular sorduğu için ceza aldı. Huştova’nın söylemleri, eylem sırasında bir videoya kaydedildi. Bu kayıt, Yüksek Mahkeme’deki duruşmada tekrar dinlendi.
Neler yaşanmıştı?
26 Eylül’de, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nin en az 100 sakini, hükümet binası karşısındaki meydanda toplandı. Meydanda toplananlar, seferber edilen askerlerin akrabalarıydı. Katılımcılar, bölge başkanı Kazbek Kokov ile bir toplantı yapılmasında ısrar ettiler, seferberlik esnasında ortaya çıkan ihlalleri kendisiyle tartışmak istediler. Ancak, vatandaşlar Kokov yerine idare başkanları ve diğer yetkililerle görüşmek durumunda kaldı.
Sakime Huştova meydanın yakınlarından geçerken, halkın toplandığını gördü ve onlara yaklaştı. Meydanda toplananların çoğu, seferberlik kapsamında askere alınanların anneleriydi ve sevdiklerine ne olduğunu öğrenmek istiyorlardı. Sakime, kuzenlerinden ikisinin herhangi bir tıbbi muayene yapılmadan seferberliğe alındığını söyledi. Bunlardan biri o sırada İnguşetya’daydı ve durumlarının kötü olmasından şikâyetçiydi. Daha sonra savaş bölgesine gönderilmişti.
Sonuç olarak, yetkililer kadınları özellikle de Huştova’yı piar yapmak ile suçladı. Bu anlar videoya alındı.
Ertesi gün, güvenlik güçleri Sakime’yi üç adreste aradı: Kayınvalidesini, kız kardeşini ziyaret ettiler, sonra oğlu ve gelininin yanına gittiler. Ama kadın hiçbir yerde bulunamadı. Sonuç olarak, akrabalarının rahatsız edilmemesi için kendisi karakola gitti. Orada, Huştova hakkında Rusya ordusunun “itibarsızlaştırılması” maddesi kapsamında bir idari protokol hazırlandı (İdari Suçlar Kanunu’nun 20.3.3. maddesi).
28 Eylül 2022’de Nalçik Şehir Mahkemesi, Sakime’yi suçlu buldu ve 30 bin ruble para cezasına çarptırdı. Sakime Huştova, karara itiraz etti.
Temyiz duruşması
14 Kasım’da gerçekleşen temyiz duruşmasında, Huştova’yı avukat Sultan Telxigov temsil etti.
Temyiz başvurusunda, kadının silahlı kuvvetleri itibarsızlaştırma niyeti olmadığı belirtildi. Huştova sadece seferberlik yöntemleriyle ilgili anlaşmazlığını dile getirmiş ve yasalara göre seferberliğe tabi olmayan insanların askere alınmasıyla ilgili çok sayıda vakadan bahsetmişti. Polis memurları ne itibarsızlaştırma ne de buna niyetlenme iddialarını kanıtlayamamamıştı.
Başvuruda şunlar da kaydedildi:
“Ayrıca, Rusya Federasyonu İdari Suçlar Kanunu’nun 20.3.3. maddesi yeterince formüle edilmemiştir. Ayrıca mevzuat, ‘itibarsızlaştırma’ ve ‘engelleme’ kavramlarını içermemekte ve ne tür ‘kamu eylemlerinin’ silahlı kuvvetleri ‘itibarsızlaştıracağının’ anlaşılmasına izin vermemektedir. Görüş ve eleştiri, itibarsızlaştırma anlamına gelmez ve devletin kurumlarından biri olan silahlı kuvvetler, bir iktidar organı olarak eleştirilebilir ve buna karşı hoşgörülü olunmalıdır.”
“Rusya’nın neden çocuklarımıza ihtiyacı var?”
Mahkeme ayrıca meydanda alınan video kaydını da inceledi. Kayıtta Sakime Huştova’nın yetkililere söyledikleri yer alıyordu.
“Rusya’nın çocuklarımıza neden ihtiyacı var?”
“Dün 51 kişi götürüldü. Hangi koşullarda uyuduklarını biliyor musunuz? Onları gördüm.”
“Çocuklarımızın nereye götürüldüğünü çok iyi biliyorsun; onlar yem, hiçbir çocuk oradan canlı dönmeyecek.”
“Onlara hangi makineli tüfekleri verdiler, ateş bile etmiyorlar (Eski ve çalışmayan tüfekler).”
“Oğulların nerede?” (Yetkiliye soruyor).”
“Neden ve kaç kişi alınacak, bugüne kadar Kabardey-Balkar’dan kaç kişi alındı?”
Buna karşılık yetkili şöyle cevap veriyor: “Onlar çocuk değil, çocukları almıyorlar. Kimse size cumhuriyete kaç kişinin seferber edildiğini söylemeyecek.”
İdari protokolü hazırlayan Kabardey-Balkar İçişleri Bakanlığı Kıdemli Bölge Komiseri Ramazan Alabov da mahkemede konuştu. Huştova’nın şu cümleyi söylediğini doğruladı: “Biz anneyiz, savaşmak ya da çocuklarımızın elimizden alınmasını istemiyoruz.” Ve videonun “söylediği her şeyi göstermediğini” de sözlerine ekledi. Hâkim, idari protokol için neden bu ifadeyi seçtiğini sorduğunda, polis memuru cevap veremedi.
Hâkim, “Anayasaya göre, olan bitene katılmamız gerekmiyor. Konuşma hakkı yok mu?” diye sordu. Polis memuru, böyle bir hakkı olduğunu kabul etti, ancak sözleriyle Rus ordusunu itibarsızlaştırdığını kaydetti.
Avukat Telxigov, Huştova’nın seferberliğe karşı olduğunu hangi sözlerle doğruladığını sordu. Alabov’a göre, bu “Neden alınıyorlar?” ifadesiydi. Avukat ayrıca polis memurunun dil eğitimi alıp almadığını ve bu ifadeyle ilgili olarak dilbilimsel bir çalışma yapılıp yapılmadığını sordu. Bölge memuru olumsuz cevap verdi.
Telxigov, bir polis memurunun öznel görüşüne göre idari bir suçun temelini oluşturan ifadenin “Biz anneyiz, savaşmak istemiyoruz” sözleri olduğunu belirterek, “Bu sözler Rus ordusunu hiçbir şekilde itibarsızlaştırmaz. Huştova, seferberlikte kullanılan hatalı yöntemlere karşı konuştu. Dahası, Rus yetkililerin kendileri seferberlikteki hataları kabul ettiler ve yasadışı olarak çağrılanların evlerine geri dönmelerini talep ettiler. Kabardey-Balkar Cumhurbaşkanı Kokov bile İnguşetya’ya gitti. Seferberlik kapsamında askerliğe alınanlar ona üniformalarını kendi imkânlarıyla aldıklarını, kötü koşulların var olduğu ve hasta kişilerin tedavi edilmediği gerçeğinden şikâyet ettiler” dedi.
Duruşmadan sonra, yargıç Lyubov Babugoyeva, müzakere odasına çekildi. Üç saat sonra mahkeme salonuna döndü ve Nalçik Şehir Mahkemesi’nin kararını değiştirmeyeceğini açıkladı.
Yargıç, Huştova’nın kamuoyuna yaptığı açıklamaların ”olumsuz bir tutum sergilediğini ve sözlerinin içeriğiyle ilgili olarak silahlı kuvvetlerini itibarsızlaştırmaya yönelik olduğunu” belirtti.
(Memorial İnsan Hakları Merkezi)
