-Bilimde beşik Anadolu, merkez İyonya-
“İyonyalı biliminsanları” adıyla anılan bu insanların doğduğu, büyüdüğü ve dünyaya yayıldığı “İYONYA” neresiydi?
Akurgal şöyle yazmış: “Ege göçü ile Batı Anadolu’ya gelen Hellenler, Troia ve Lykia arasındaki kıyı şeridine ilginç bir sıralama ile yerleştiler. Gerçekten haritaya baktığımızda Troia ile İzmir arasında Aiollerin, İzmir ile Miletos arasında İonların, Miletos’un güneyinden Lykia’ya değin uzanan yörede de Dorların oturduğunu görürüz. Böylece Batı Anadolu’da Hellencenin her üç dil türünün birden, yani Aiol, İon ve Dor adı ile anılan lehçelerinin temsil edilmiş olması ayrıca ilgi çekicidir.”1
Yani bilim ve sanatı geliştirmenin beşiği olan İyonya, bugünkü İzmir ile Milet arasında kalan bölgedir. Milet Yunanca: Μίλητος, Milētos ve Latince Miletus, Hititçe: Millawanda olarak anılan, Batı Anadolu’da yani Ege Bölgesi’nde, eskiden Meander olarak anılan Büyük Menderes Nehri’nin hemen ağzına yakın, deniz kıyısında bir antik liman şehri idi.2
Büyük ozanlar olan Homeros ve Hesiodos ile başlayan İyonya uyanışı, ilk İyonyalı biliminsanı Thales ile devam eder ve doruğa ulaşır.
Kimdi bu insanlar?
Aşağıda bulabildiğimiz, ulaşabildiğimiz ozan, sanatçı ve biliminsanlarının bir listesini yaptık. Bunların çoğu, Ege ve Adalar bölgesindendi. Bu bölgelerin ve Adalar’ın hatta Yunan Yarımadası’nın eski sahiplerinin Pelasglar olduğunu ve Homeros’un ve diğer bazı tarihçilerin anlattığına göre Truva Savaşı’nda bile var olduklarını, kimi yerlerde hâlâ varlıklarını sürdürdüklerini unutmamak gerekir. Ayrıca İyon, Aiol ve Dor göçlerinin, bu bölgede yerleşik olan Hatti-Hitit, Lidya, Karya, Leleg, Truva halkları ile zaten iskân olunmuş olduğunu, Yunan anakarasından göçle gelen insanların kolonyalist oldukları ve yerli halka evlilikler yaparak karıştıklarını da göz önünde bulundurmak gerekmektedir. İyonyalıların, Sicilya, İtalya ve Trakya’da, Ege Bölgesi’nden göçle kurdukları koloniler de dikkate alınmıştır. Dolayısıyla listemiz Ege Bölgesi, Trakya, Ege Adaları ve Sicilya’ya göç eden, orada doğanları veya bahsettiğimiz İyon bölgesinde doğup Yunanistan ve başka bölgelere göç edenleri de kapsamaktadır.
Tüm bunlardan sonra “Antik yazarlar ne diyorlar, İyonyalılar kimdir”e bakabiliriz. (Devam edecek)
Kaynaklar
1- Ekrem Akurgal, Anadolu Kültür Tarihi, TÜBİTAK Yayınları
2- https://tr.wikipedia.org/wiki/Milet
3-Listede yararlanılan kaynaklar:
Carl Sagan, Kosmoz, Evrenin ve Yaşamın Sırları, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul-Nisan, 2021
-Ekrem Akurgal, Anadolu Kültür Tarihi, TÜBİTAK Yayınları
https://www.arkeoloji.biz/2012/02/arkaik-donem-heykeltraslar.html
https://www.academia.edu/49359824/Antik_%C3%87a%C4%9F_Heykel_At%C3%B6lyeleri_ve_Bronz_D%C3%B6k%C3%BCm_Teknikleri_Ancient_Sculpture_Workshops_and_Casting_Techniques, https://tr.wikipedia.org
