Hepinize 2023’ün güzellikler getirmesini dileyerek bu ayki yazımıza başlayalım.
Geçen yılın son aylarında bakanlıkça kademeli biçimde aşılanmaya başlayacağı bildirilen HPV (Human Papilloma Virüs) aşısından bahsetmek istiyorum.
HPV, sıklıkla belirti göstermeyen, oldukça bulaşıcı bir DNA virüstür. Genellikle cinsel ilişkiyle, deriden deriye temas yoluyla bulaşır. Kondom gibi bariyer yöntemler bulaş riskini azaltsa da tam olarak koruyucu değildir.
200 HPV tipi mevcuttur. Bunların yaklaşık 20 farklı türü genital enfeksiyona neden olmaktadır. HPV’nin kanser (yüksek riskli) ve siğil yapan (düşük riskli) tipleri mevcuttur.
Kadın genital sisteminde siğil tarzı lezyonlara neden olan HPV, rahim ağzı kanserinin en önemli etkenidir. Bunun yanı sıra kadınlarda dış genital organ-makat, erkeklerde penis-makat, her iki cinsiyette baş-boyun, boğaz kanserlerine de neden olmaktadır.
Rahim ağzı kanserlerinin en sık nedeni olan HPV’ye karşı geliştirilen aşılarla virüsün kontrol altına alınması hedeflenmektedir. Özellikle HPV ile karşılaşmadan önceki dönemde aşılama yapılarak HPV’ye bağlı siğil ve ileri dönemde kanser gelişiminin önlenmesi sağlanmaktadır. HPV aşıları, doğal virüs yapısıyla benzerdir ve virüs benzeri partiküllerden üretilir. Ancak canlı aşı değildir, yani virüse ait DNA içermez ve HPV’nin neden olduğu hastalık ya da kanserlere neden olmaz.
3 tip HPV aşısı bulunmaktadır:
Cervarix, en sık rahim ağzı kanserine neden olan iki alt tip HPV 16 ve 18’e karşı koruyucudur.
Gardasil 4, HPV tip 6, 11, 16, 18,
Gardasil 9, HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 tiplerine etkilidir.
Genital siğillerin en sık nedeni olan HPV 6 ve 11’e karşı etkili Gardasil ile siğillere karşı etkin korunma sağlanır.
Aşı kas içine (sıklıkla bacak veya kol) uygulanmaktadır. Diğer aşılardaki gibi uygulama yerinde kızarıklık, hafif şişlik ve ağrı şeklinde enjeksiyona bağlı şikâyetler gelişebilir. Bunların dışında HPV aşısı kısırlığa neden olmaz, bilinen ciddi bir yan etkisi yoktur.
HPV aşısı kimlere yapılabilir?
Aşılamada temel amaç virüsün bulaşını önlemektir. Bu nedenle cinsel yönden aktif olmadan yani virüsle karşılaşmadan önce aşılama önerilmektedir. 9 yaşından itibaren kız ve erkeklere HPV aşısı yapılabilir. Aşılama öncesi HPV veya smear testi gibi herhangi bir tarama testi yaptırmaya gerek yoktur.
HPV aşısı doz aralıkları, yaşa göre değişmektedir. 9-14 (14 yaş dahil ) yaş arası 2 doz, 14-26 (26 yaş dahil) yaş arası ise 3 doz HPV aşısı önerilmektedir.
9-14 yaş arasında iki doz uygulanır, ilk doz HPV aşısından 6 ay sonra 2 doz yapılır.
15-26 yaş arasında 3 doz uygulanır.
Birinci doz istenen bir tarihte,
İkinci doz, ilk HPV dozundan 2 ay sonra (İlk dozla arasında bir aydan kısa süre olmayacak şekilde),
Üçüncü doz, ilk HPV aşısından 6 ay sonra (İkinci dozdan en az 3 ay sonra) uygulanır.
27-45 yaş aralığındaki kadınlarda da HPV aşısının etkili olduğu bilinmektedir. Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), HPV aşısının her iki cinsiyette 45 yaşına kadar yapılabilmesine onay vermiştir.
Aşı, daha önce hiçbir HPV tipiyle karşılaşmamış kadınlarda, cinselliğin başlaması ile olası HPV enfeksiyonu riskini tamamen ortadan kaldırmaktadır.
Cinsel ilişki ile bir HPV türü ile enfekte olanlarda da aşılama önerilmektedir. Zira aşı ile diğer HPV tiplerine karşı koruma sağlanabilir. Ancak aşıların hiçbiri mevcut bir HPV enfeksiyonunu tamamen tedavi etmez. Bununla birlikte HPV’ye bağlı rahim ağzında bozukluk gelişen hastalardan HPV aşısı yaptıranlarda, aşı yaptırmayanlara göre iyileşme oranlarında artış olduğu gösterilmiştir.
HPV aşısı ile koruyucu antikor düzeyi 2. doz HPV aşısından sonra başlamaktadır. Aşılama sonrası 10 yıl boyunca HPV için koruma sağlanır. Bu süre sonrasında da korumanın devam ettiği düşünülmektedir. Ancak HPV aşısı sonrasında da rahim ağzı kanser taramasının tıpkı aşılanmayan hastalar gibi yapılması gerekir. Çünkü aşılamanın etkili olmadığı nadir görülen diğer HPV tiplerine bağlı da rahim ağzı kanseri gelişebilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), rahim ağzı kanserinden korunmada diğer koruyucu önlemlerle birlikte HPV aşılarını önermektedir. HPV aşısı, ABD, Kanada, İngiltere, Almanya, Belçika, Norveç, Finlandiya, Fransa gibi dünyada birçok gelişmiş ülkede ulusal aşı programına dahil edilmiş olup ücretsiz uygulanmaktadır.
Yakın zamana dek aşılar ücreti ödenip alındıktan sonra iş mahkemesinde SGK aleyhine ücret iadesi için dava açılıyordu. Ancak bu maddi imkâna sahip olmayan çoğu kadın aşılanmaktan mahrum kalıyordu. Türkiye’de 25 Kasım 2022’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yaptığı açıklamada, yaş gruplarını ve medeni hal durumlarını dikkate alan bir plan hazırlığında olduklarını, belirlenen bir grupla aşılamaya başlanacağını ve kapsamını kademe kademe genişleteceklerini belirtmişti. Yeni yıl ile birlikte 18 yaş üzeri evli kadınlarda HPV aşı uygulaması başladı. Yeni düzenleme ile aşı için baştan ücret ödemeye gerek kalmayacak, fakat aşı uygulanan kesime getirilen sınırlama, Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği başta olmak üzere sağlık camiasında tepkilere yol açtı. Aşılamanın evli-bekâr ayrımı gözetmeksizin, diğer aşılar gibi tüm vatandaşlara ücretsiz uygulanması ve ulusal aşı takvimi planlamasının 9 yaşından itibaren her iki cinsiyeti kapsayacak şekilde yapılması önerildi. Yakın tarihte aşılamanın kapsamının genişletilerek tüm vatandaşların en doğal hakkı olan ücretsiz aşılanmaya kavuşması dileği ile…
Kaynaklar:
https://www.tjod.org/tjod-olarak-hpv-asilamasi-hakkinda-gorus-ve-onerilerimiz/
https://www.tjod.org/hpv-asilariyla-ilgili-guncel-bilgilendirme/
