Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)
Parti Programı’nda “anadili” ile ilgili bir açıklama veya cümle yer almıyor.
“Eğitim” başlığında sadece şu var: “Türkçenin bilim dili olarak kullanımını özendirecektir.”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)
Parti Programı ve Tüzüğü’nü incelediğimizde anadili hakkına dair bir bilgiye rastlanmıyor.
Partinin 2018’de hazırladığı seçim beyannamesinde Kürtçe ve anadili eğitim üzerine şu ifadelere yer verildiğini görüyoruz:
“Kamu hizmetlerinin eşit yurttaşlık temelinde tüm yurttaşlarımıza eksiksiz olarak götürülebilmesi için anadili Türkçe olmayan yurttaşlarımızı da gözetecek bir anlayışı hayata geçireceğiz.
- Okullarımızda, Kürtçe dersleriyle ilgili altyapı sorunlarını çözecek ve seçimlik dersleri çeşitlendireceğiz.
- Kürtçenin yanı sıra Türkiye’deki tüm kardeş dillerle ilgili araştırma enstitülerini yaygınlaştıracağız. Kapatılan tüm enstitüleri kadro tahsis ederek yeniden açacağız.
- Yerel yönetimlerin özerkliklerini AB standartlarına kavuşturacağız.
- TBMM tarafından 8.5.1991 tarihinde kabul edilen Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nı uygulayacağız.”
DEVA Partisi
Parti Programı’nda anadiliyle ilgili başlık, “Sosyal Politikalar”da:
“Eğitim ve öğretim politikalarımızı, etnik köken, coğrafya, ekonomik statü, yaş, cinsiyet, öğrenme ihtiyaçları, anadil, din ve mezhep ayrımı gözetmeksizin herkese fırsat ve olanak eşitliği sağlayan, kimseyi geride bırakmayan, katılımcı, kapsayıcı, adil, demokratik, yenilikçi, sürdürülebilir, şeffaf, hesap verebilir, etkin, tutarlı, sürekli öğrenmeye açık, üretken ve küresel ölçekte öncü ve rekabetçi bir anlayışla oluşturacak ve uygulayacağız.”
Demokrat Parti
“Demokrat Parti’nin eğitim anlayışının temelinde, ‘Herkesin kendi anadilini, din ve inancını öğrenme hakkının, temel bir insan hakkı olduğu’ düşünce ve değerlendirmesi yatar;
Ancak, resmi dil yani eğitim dili Türkçedir ve Türkçe olarak kalacaktır.”
Gelecek Partisi
“Son derece zengin bir kültür harmanını bünyesinde barındıran ülkemizde yaşayan her kültür, dil, inanç ve gelenek milletimizin ortak mirası olarak saygıdeğerdir. Bu kültürel değerleri yok saymak, tahkir ve tezyif etmek ve her ne surette olursa olsun dışlamak bir insan hakları ihlalidir. Tüm kültürel kimliklerin kültürel miraslarını koruma ve kültürlerini geliştirme haklarını temel bir insan hakkı olarak görüyor ve devletçe desteklenmesini savunuyoruz.
Bu bağlamda tüm demokratik ve kalkınmış ülkelerde olduğu gibi anadilin eğitimde ve sosyal hayatta öğretilmesi ve kullanımının vatandaşlarımızın bu vatana duydukları aidiyet bilincini güçlendireceğine, toplumsal barış ve dayanışmamızı tahkim edeceğine inanıyoruz. Bunu ayrıca uzun tarihi süreçlerde Balkanlar, Kafkaslar, Ortadoğu ve Orta Asya’daki akraba topluluklar ile aramıza girmiş kültürel bariyerleri aşmamızı sağlayacak stratejik bir unsur olarak değerlendiriyoruz. Farklı toplum kesimlerini ilgilendiren bu hassas süreçlerin her tür istismarı ortadan kaldıracak şekilde katılımcı bir ortak akılla yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Partimiz bu ortak akıl süreçlerinin öncüsü ve destekçisi olacaktır.”
Halkların Demokratik Partisi (HDP)
Parti Programı’nda “Partinin Hedefleri” bölümü:
“Tüm halklarımızın yaşadığı toprakların tarihsel ve toplumsal dokusunun inkârına dayalı, tekçi ve asimilasyoncu ulusal egemenlik anlayışına karşı, Türkiye’de yaşayan tüm halkların kültürlerinin ve kimliklerinin tanınmasını demokrasinin vazgeçilmez unsuru olarak gören Partimiz, halkların, başta anadilinde eğitim hakkı olmak üzere eğitim ve kültür politikalarının hazırlanmasına ve uygulanmasına katılımının hayata geçirilmesi amacındadır”.
“Kamusal alanda anadilinin kullanımını, çok dilli belediyeciliği yaygınlaştırmak”.
“Partimiz, tüm kimlik ve kültür sorunlarının köklü çözümünün demokratik, çoğulcu, özgürlükçü ve eşitlikçi bir anayasayla mümkün olacağına inanır. Farklı kimliklerin, dillerin, inançların ve kültürlerin hak eşitliğinin anayasal güvence altına alınması ve bu anlayış üzerinde şekillenen bir anayasal yurttaşlık tanımının yapılması; anadilinde eğitimin ve anadil hakkının kamusal alan da dahil her alanda uygulanması; yerinden ve yerelden yönetime dayalı bir demokratik özerklik işleyişin gerçekleştirilmesi için mücadele eder.”
İYİ Parti
Parti Programı’nda “anadili” ile ilgili bir açıklama bulunmuyor.
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)
Parti Programı’nda: “Eğitimin her kademesinde eğitim dilinin Türkçe olması, Türkçeden başka hiçbir dilin, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına anadilleri olarak okutulmaması ve öğretilmemesi esastır.”
Saadet Partisi
Parti Programı’nda “anadili” ile ilgili bir cümle yer almıyor; programın giriş kısmında:
“Saadet Partisi olarak siyasi tercihleri ne olursa olsun insanımızın din, dil, cinsiyet, etnik köken gibi özellikleri nedeniyle hiçbir ayrıma maruz kalmadan kamu hizmetlerinden eşit biçimde faydalanabildiği bir Türkiye benimsemekteyiz.”
Sol Parti
Parti Tüzüğü’nde, Sol’un Sözü bildirilerinde veya Manifestosu’nda “anadili”ne ilişkin bir cümle bulunmuyor.
Türkiye İşçi Partisi (TİP)
Parti Programı’nda “Mücadele Programı”nda anadili ile ilgili bölüm:
“TİP, Kürt sorununu, Osmanlı dönemindeki Kürt ayaklanmalarından bugüne ulusal mücadelelerin tarihselliği içinde ele almakla birlikte esas olarak sermaye egemenliğinin bir sonucu ve sınıf mücadelesinin bir başlığı olarak görür. Yoksul Kürt emekçilerine Türkiye işçi sınıfının önemli bir bölmesi olarak yaklaşır ve tarihsel çıkar ortaklığını öne çıkarır. Bununla birlikte, Kürt halkının eşit yurttaşlık mücadelesini destekler, anadilde eğitim ve anadilde yaşam hakkını benimser… Türkler ve Kürtler başta olmak üzere her kökenden yurttaşın özgürce ve kardeşlik içinde yaşayacağı bir ülkenin kurulması için mücadele eder.”
“TİP, her düzeyde nitelikli, parasız, anadilde, laik ve bilimsel eğitim hakkını savunur…”
“TİP, herkese ücretsiz, ulaşılabilir ve anadilde sağlık hizmetini ve koruyucu hekimlik ilkesini savunur…”
