Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve Parlamentolar Arası Birlik (IPU) 2005 yılından beri hazırladığı ‘Siyasette Kadın’ haritasının 2023 yılı nüshasını yayımladı. Harita, 1 Ocak 2023 itibariyle kadınların yönetici pozisyonlarında ulusal parlamentodaki en güncel oranlarını ve bölgesel dağılımını gösteriyor.
Kadınların siyaset arenasındaki yeri
1 Ocak 2023 itibariyle ülkelerin yüzde 11.3’ünde devlet başkanı kadınlar varken, yüzde 9.8’inde hükümet başkanı kadın bulunuyor. Bu 193 ülkenin yalnızca 19’una denk düşüyor. 10 yıl önce bu rakamlar sırasıyla yüzde 5.3 ve yüzde 7.3 idi. Tüm bölgeler arasında Avrupa, kadınların siyasete katılımının çoğunlukta olduğu en fazla sayıda ülkeye sahip olmaya devam ediyor.
“Siyasette Kadın 2023” haritasına göre, dünya genelinde kadın milletvekillerinin, 2021’deki oranı yüzde 25.5’ten yüzde 26.5’e yükselirken, 2021’de yüzde 20.9 olan parlamentodaki kadın meclis başkanları oranının yüzde 22.7’ye ulaştığı görünüyor.
Güncel verilere göre, kadın bakanların oranı tüm dünyada yüzde 22.8. Bakanlık kabinesinde en yüksek kadın oranına sahip bölgeler Avrupa ve Kuzey Amerika (yüzde 31.6) ile Latin Amerika ve Karayipler (yüzde 30.1).
Orta Asya ve Güney Asya yüzde 10.1, Pasifik Adaları yüzde 8.1 ile kadınların bakanlıklarda en az temsil edildiği bölgeler. Birçok Avrupa ülkesinde ise (13 ülke) yüzde 50 oranından daha fazla kadın bakanlık koltuklarında oturuyor.
Türkiye için önlemler
UN Women ve IPU, Türkiye için geçici özel önlemler öneriyor. Bu önlemleri şöyle anlatıyorlar:
“Geçici özel önlemlerin başında farklı şekillerde uygulanabilecek olan kota uygulamaları geliyor. Bu uygulamalar çerçevesinde özellikle önümüzdeki günlerde Türkiye’de gerçekleşecek olan milletvekili genel seçimi öncesinde, siyasi partilerin daha fazla kadın adaya listelerinde yer vermesi ve kadınları listelerde kazanabilecekleri sıralara yerleştirmeleri büyük önem taşıyor.
Aday listelerinin oluşturulmasında cinsiyet kotasının uygulanması, listelerdeki toplam aday sayısının belli bir oranının kadınlar için ayrılması ve listelerin kazanabilecek sıralarına kadınların yerleştirilmesi için cinsiyet kotasının fermuar sistemi ile desteklenmesi örnek olarak verilebilir.
Yasal cinsiyet kotası olmasa da eşit katılım için siyasi partiler aday listelerinin yanı sıra tüm yönetim ve karar alma pozisyonları için kendi cinsiyet kotalarını uygulayabilir. Siyasi partilerin kadın adaylara yalnızca adaylık ücretleri için değil kampanya çalışmaları ve seçim dönemi boyunca da finansal destek sağlamaları da bir geçici özel önlem olarak büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.” (Karar)
