Kamuoyunda 8. Yargı Paketi olarak bilinen “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 659 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda 2 Mart’ta kabul edilerek yasalaştı ve 12 Mart tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
- Yargı Paketi’ndeki düzenlemeler içinde en önemlilerinden biri Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan Tazminat Komisyonu. Spektrum’a yazan Gökçer Tahincioğlu, komisyonun getireceklerini “Bu komisyona, araziden boşanmaya, tazminattan ceza davasına kadar, yıllarca sonuçlandırılamayan davalarla ilgili tazminat talepleri iletilecek. Bunun yanı sıra hak ihlali oluşturan, usule aykırı arama, sorgulama, haksız tutuklama gibi nedenlerle artık yargıdan değil, bu komisyondan tazminat talep edilecek” sözleriyle aktarıyor.
Pakette neler var?
- Yargı Paketi’nde “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme” suçunun niteliği değişmedi. Hukukçular, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) ilgili hükme ilişkin iptal kararının, yeni düzenlemede dikkate alınmadığını söylüyor.
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 220. maddesinde, “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen” kişinin ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılacağı hükmediliyordu.
Ancak AYM geçen yıl bu düzenlemeyi, Anayasa’ya ve ceza hukukunun temel ilkelerine aykırı olduğu ve “ifadenin muğlak olup keyfilik yaratabildiği’ gerekçesiyle oybirliğiyle iptal etmişti.
- Yargı Paketi’yle birlikte ilgili hükmün AYM iptal kararı uyarınca yeniden düzenlenmesi, örgüt adına suç işlemek fiilinin daha net bir biçimde tanımlanması beklenirken, bunun yerine sadece fıkranın ilk cümlesinde değişiklik yapıldı.
Fıkradaki, “Ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılır” şeklindeki ibare “Ayrıca 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” şeklinde değiştirildi.
BBC Türkçe’ye yazılı açıklama yapan İnsan Hakları Derneği ise yeni düzenlemenin mevcut uygulamadan hiçbir farkı olmadığı ve bu açıdan AYM’nin iptal kararına aykırı olduğu görüşünde: “Düzenleme, mahkemelerin uygulamada geniş olarak yorumladığı “örgüt adına suç işleme” kavramının daraltılması ve sınırlanması bakımından yetersizdir. Yalnızca belirli bir ceza öngörülmesi, kanun kalitesi anlamında nitelikli, genel, somut ve açık bir kanun yapıldığı anlamına gelmemektedir.
Örgüt üyeliği ile ilgili aşağı yukarı somut kriterler belirlenmiştir. İlgili kanun, bu kapsamda değerlendirilemeyen suçlarda örgüt adına suç işleme göndermesiyle benzeri ağırlıkta cezalandırma yetkisini, yapılan değişiklikle de korumaktadır.
Hangi suçların, hangi bağlamlarda, somut duruma göre ‘organik bağ’ tespiti yöntemiyle bu kapsama alınacağı açıkça yazılmak zorundadır. Aksi halde yapılan değişiklik, uygulamada hiçbir olumlu değişiklik yaratmayacaktır.”
Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle kısıtlamaya karar verilebilmesi için aranan resmî sağlık kurulu raporunun temini amacıyla, yasanın “usul” başlıklı madde hükümlerine başvurulabilecek.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kapsamında, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek.
Düzenlemeyle, TCK’nin 52. maddesindeki adli para cezaları da artırılacak. Bir günlük adli para cezasının alt sınırı 20 liradan 100 liraya çıktı.
İtiraz, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri eşitlenerek 2 hafta oldu. Hükmün geriye bırakılması kararlarına karşı temyiz yolu da açıldı.
