Güneşin yüzünü göstermeye başladığı şu günlerde tatil planları yaparken valize konacaklar arasında ilk sırayı alan güneşten koruyucu ürünlerden bahsedelim mi?
Aslında güneş kreminin yaz-kış her gün kullanılması gerekir. Yaz kadar yakmasa da kış ayazında da güneşin zararlı ışınları yeryüzüne gelmekte. Hatta karlı ortamlarda yansıyan ışınlarla güneş yanıklarına dahi neden olabilmekte. Kar tatili sonrası dağdan inen al yanaklı acemi dağcılar bunun ispatı…
Hepimizin zararlı olarak bildiği ultraviyole (UV) ışınlarından (özellikle UVA), camdan geçebildiği için balkonda-pencere önünde otururken, araç kullanırken dahi etkilenmek mümkün. Bu nedenle güneşten korunmaya özen göstermeli, özellikle güneş ışınlarının dik geldiği 10.00-14.00 saatleri arasında mümkün olduğunca direkt güneşe maruz kalmamaya dikkat etmeliyiz.
Yazın şemsiye, şapka gibi bariyerler kullanılmalı, koyu renk kıyafettense ışınları yansıtacağı düşünülen açık renk ve sık dokuma kumaşlar, çocuklar için özellikle güneşe direkt maruz kaldıkları deniz kenarında ultraviyole kıyafetler tercih edilmelidir.
COVID pandemisiyle D vitaminin bağışıklıktaki etkinliğinin anlaşılması, kişilerin güneşten D vitamini sağlamak için koruyucu kullanımından kaçınmalarına neden olmuştur. Ancak sadece yüz ve el sırtlarının günde 10-20 dakikalık güneşe maruziyetiyle, düzenli güneş koruyucu kullanılsa dahi en yüksek vitamin D üretimini sağladığı bilinmektedir. Depoları dolduralım derken kansere yakalanmayın, krem sürmeyi ihmal etmeyin!
Gelelim güneşten koruyucu cilt ürünlerine; temel işlevi güneşin UVA ve UVB ışınlarından kaynaklanan zararlı etkilerinden korumak, cilt yanıkları ve kanser gelişimini önlemektir (UV ışınları, cildin DNA’sında hasara yol açıp kanser hücrelerinin gelişimini tetikleyebilir). Bunların yanı sıra ciltte nem dengesinin korunmasına, leke oluşumunu önlemeye, kırışıklık ve yaşlanmaya karşı da etkilidir. Yüz, tüm vücut, göz çevresi, dudak gibi farklı bölgeler için krem, jel, jel-krem, losyon, sprey, stick gibi birçok farklı formda bulunabilir. Üstelik bazı kremlerdeki renklendiriciler cildinize fondöten kadar zarar vermeden cilt tonunuzu eşitlemeye yardımcı olabilir. Özetle güneşten koruyucular, yaz-kış cilt bakımının vazgeçilmez ürünü halini alan, kanserden koruyucu, anti-aging kozmetik olarak tanımlanabilir.
Güneş kremleri filtre farkına göre fiziksel, kimyasal ve hibrit olmak üzere üçe ayrılır.
-Mineral (fiziksel) koruyucular: Titanyum dioksit veya çinko oksit gibi mineraller içerir. Cildin alt katmanına geçmeden UVA-B ışınlarını cildin üzerinden yansıtarak koruma sağlar. Ciltte beyaz bir kalıntı gibi kalabilir. Terleme veya suyla temasta aktığı için sık aralıklarla sürülmelidir.
Avantajı cildin alt katmanlarına geçmediği için cildi tahriş etme ve gözeneklerde tıkanma olasılıkları daha düşüktür. Hassas ve akneye meyilli, kızarıklık ve rosacea şikâyeti olanlarda, gebe ve emziren kadınlarda idealdir. Kısa süreli güneşe maruziyette tercih edilebilir.
-Kimyasal koruyucular: Cilt katmanlarınca emilerek etki eder. Bu nedenle güneşe çıkmadan en az 20-30 dk. önce uygulanması gerekir.
İçeriğinde oxybenzone, avobenzone, benzophenone-3, hexyl benzoate, diethylamino hydroxybenzoyl, octisalate gibi maddeler bulunur. UV ışınlarını emen organik (karbon bazlı) bileşiklerin oluşturduğu kimyasal bir reaksiyon yoluyla ısıya dönüştürülüp deriden serbest bırakılır.
-Hibrit güneş kremlerinde; kimyasal ve fiziksel koruyucu özellik gösteren maddeler yer alır.
Güneş kremi alırken dikkat edilmesi gerekenler
Genel olarak güneş koruma faktörü-SPF (Sun Protection Factor) değeri arttıkça koruyuculuğun arttığını hepimiz biliyoruz. Fakat bu, raftan rastgele güneş kremi seçmek için yeterli değil. Öncelikle bir dermatologdan cildinize uygun ürün tavsiyesi almanızı öneririm. Bunun yanı sıra piyasadaki birçok ürün içinden seçim yapmanız gerekirse şu noktalara dikkat edebilirsiniz:
İyi bir güneş kremi hem UVA hem de UVB filtreleri içeren, yeterli bir SPF koruyuculuğu olan (vücut için en az 15, yüz için 30, hassas ciltli ve çocuklar için 50-90 faktörlük koruma önerilmekte), kolay uygulanabilir ve uzun etki süreli, cildi nemlendiren, suya, terlemeye ve sürtünmeye karşı mümkün olduğunca dayanıklı, cilde zarar vermeyen, zararlı-alerjen maddeler içermeyen, temiz içerikli olmalıdır (Kozmetik alırken içerik değerlendirmek için ben cos.dna sitesinden kontrol ediyorum).
Güneş koruyucular içindeki “fiziksel koruyucular” güneş ışınlarını fiziksel olarak engellediklerinden (ör: çinko oksit veya titanyum dioksit), geniş spektrumlu ürünlerde kimyasal koruyucularla birlikte kullanılır.
Ortalama güneş alan bölgelerde kış aylarında SPF 15 yeterli olsa da yaz aylarında en az 30 koruma faktörlü kremler kullanılmalıdır.
Bebeklerde güneş kreminin cilt pH’ına uygun seçilmesi, ilk 6 ay güneş koruyucu yerine UV kıyafet önerilmektedir.
Güneş kremlerinin raf ömürleri kabaca 3 yıldır. Kapağı açılan ürünün kullanım süresi üzerinde yazan tarihe kadar kullanılabilir, ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta; geçen yıl aldığınız ve kapağını açtığınız ürünün üzerinde 50 SPF yazıyorsa bu yıl 50 faktörlük koruma sağlamaz. Kabaca yarısı kadar etkili olabilir diye düşünebiliriz. Yani elinizdeki ürün uygun saklama koşullarına uysanız dahi en fazla 25 SPF etkilidir. Unutmayın, güneş altında kalan veya sıcağa maruz kalan ürünlerin etkinliği azalır.
Güneş kremini nasıl kullanmalıyız?
* Cilt tipinize uygun jel-krem-losyon-sprey formunda bir koruyucu tercih edebilirsiniz. Beyaz tenli, vitiligo gibi cilt rahatsızlığına yatkın kişilerin ve çocukların cildi hassas olduğu için daha yüksek SPF koruma faktörlü ürün (en az SPF 50) önerilmekte.
* Yüz ve vücut için farklı ürün kullanmak gerekebilir. Vücudunuza uyguladığınız ürünler ciltte yağlanmaya veya hassasiyete neden olabilir. Vücut için en az SPF 15, yüz için en az SPF 30 ürün önerilmekle birlikte bu da kişiye göre farklılık gösterebilir.
* Yüz ürünlerinden bazılarını göz çevresine uygulamanızda sakınca yoktur. Hassas bir cildiniz varsa göz çevresi ve dudak için özel stick’lerden kullanabilirsiniz. Kozmetik sanayisinden dev hizmet! Artık makyaj üstüne bile kullanılabilen ürünler mevcut!
* Kulak, kol içleri dahil güneşe direkt maruz kalmayan bölgelere de koruyucu uygulayın.
* Kullandığınız ürün sıvı ise homojen olması için sprey ve losyon formları kullanmadan önce mutlaka çalkalayın.
* Kimyasal etkili güneş kremlerinin hiçbir ürün kullanılmamış, temiz cilt üzerine uygulanması önerilmektedir. Kuru cilt tipine sahipseniz sabah cilt temizliğinizi yaptıktan sonra koruyucuyu sürüp, yaklaşık 20 dk. bekleyip nemlendirici krem uygulayabilirsiniz. Fiziksel koruyucular cilt yüzeyinden etki ettikleri için öncesinde nemlendirici vs. uygulanabilir.
* Kullandığınız ürüne bağlı olarak güneşe çıkmadan en az 20-30 dk. önce koruyucunuzu uygulayın. Bu sürede krem cildinizden emilerek koruyucu bir katman oluşturacağı için UV ışınlarından daha iyi korunma sağlar.
* Güneş kremleri 2-4 saat kadar koruma sağlar. Fakat suyla temas, terleme gibi durumlarda bu süre doğal olarak kısalır. “Yüksek faktörlü ürün kullanıyorum, sabah sürdüm, gün boyu korur” düşüncesi yanlıştır, kullandığınız ürün ve o günkü durumunuza göre belli aralıklarla gün içinde koruyucunuzu yenilemeniz gerekir.
* Güneşe çıktıktan 30 dakika sonra yapılacak ilk tekrarın etkinliği artırdığı bildirilmektedir.
* Güneş koruyucu kullanımında en önemli faktörlerden biri de yeterli miktar uygulanmasıdır. Yüz bölgesi için yarım çay kaşığı, ortalama bir yetişkinde tüm vücut için bir avuç yeterlidir. Kremin cilde emdirilmesi için uğraşmadan yeterli kalınlıkta, katman oluşturacak şekilde ovalamadan uygulanması gerekir.
* Güneş kremini cildinizden temizlemek için cilt yapınıza uygun temizleme jelleri ile yıkayabilirsiniz. Unutmayın, yıkanmadan ciltte kalan kremler ve üzerinde biriken maddeler cildinizin nefes almasını önler. Uzun dönemde akne gibi cilt sorunlarına neden olabilir.
Dermatoloji Derneği’nin açıklamasına göre; çocukluk çağında, bir ya da daha fazla su kabarcıklı güneş yanığı, kişinin melanom yani deri kanseri geliştirme olasılığını iki kattan fazla artırıyor. Yaşam boyunca alınan toplam UV’nin %50’sine yaşamın ilk 20 yılında maruz kalındığı bildirilmekte. Bu nedenle özellikle çocukların güneşten korunması, ileride gelişebilecek cilt kanserlerinin önlenmesinde son derece önemlidir.
Son notlar: Yaz-kış sabah cilt temizliği ve bakımı sonrası mutlaka cildimize uygun formda bir güneş koruyucu kullanalım, unutmayın güneş ve ışınları hep var, yakmıyor diye ortadan kaybolmuyor.
Kaynak: https://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/gunesten_korunma.pdf
