Hemşince ile ilgili bilgilere ilk olarak bölgeyi gezen seyyahların notlarında rastlıyoruz. Bijişkyan Pontus kitabında Hemşinlilerin Sürmene köylerinde (Araklı Karadere olmalı. O zamanlar Sürmene’ye bağlı) şehirlilerin konuştuğundan farklı olan bir Ermenice konuştuğunu belirtiyor. Karl Koch, Marr gibi biliminsanları kitaplarında bu dilden söz ediyorlar. Ancak bildiğimiz en eski dilbilimsel çalışma Hraçya Acaryan’ın çalışması. Acaryan Batı Ermenice ve … Hemşincenin kitabı! Hemşince üzerine yapılan çalışmalar okumayı sürdür