Ылъапсэ Блащэпсынэ къыщежьэ

Мы мафэхэм Томскэ хэкум къикIыгъэ КIарэ Никита Сергей ыкъор «Адыгэ макъэм» ихьакIагъ. ЫлъэкъуацIэкIэ ар адыгэ лъэпкъым зэрэщыщыр къыбгурэIо, ынэгу укIаплъэми, тэ тщыщ шъыпкъ. Ау илъэс пчъагъэхэм алъапсэ къызщежьэрэр ежьи, яти ашIагъэп. Зы хъугъэ-шIагъэм ахэм ящыIэныгъэ зэблихъугъ.

Никитэ илъэс 13 ыныбжьэу тайскэ боксымкIэ дунаим ичемпион хъугъэ. Ащ фэгъэхьыгъэ къэбар социальнэ хъытыу­хэм, нэмыкI къэбарлъыгъэIэс амалхэм къарыхьагъ. КIэлэ ныбжьыкIэм нэIуасэ зыфишIымэ шIоигъоу Адыгеим щыщ КIарэ Къэншъау ащ зыфигъэзагъ. Ащ ишIуагъэкIэ лъэныкъохэм зэпхыныгъэ яIэ хъугъэ ыкIи иунагъо ылъапсэ къыз­щежьэрэр Никитэ ышIагъ. Джырэ уахътэм спортсмен ныбжьыкIэм илъэс 22-рэ ыныбжь.

-ПлъэкъуацIэ къызтекIырэр, шъулъа­псэ Адыгеим къызэрэщежьэрэр  ыпэкIэ къыпфаIуатэу хъугъа?

-Хьау, адыгэ лъэпкъым тыщыщми тшIагъэп. Сятэ цIыкIоу янэ-ятэхэр чIинагъэх, ибэу къызэнэм, унагъо горэм ыпIунэу ыштагъ. Ахэм сятэ къаухъумэу аIозэ, къызхэкIыгъэ лIакъом епхыгъэу зи къэбар рагъэшIагъэп. Ау тлъапсэ къызщежьэрэр зэдгъэшIэнэу сыдигъуи тыфэягъ. Ащ къыхэкIыкIэ Томскэ хэкум ихъарзынэщ иIофышIэхэм зафэдгъэзагъ ыкIи КIарэ лъэкъуацIэр къызтекIырэр, тызщыщыр зэхэтфыгъ. ЗэрэхъурэмкIэ, Блащэпсынэ щыщ КIарэ Юныс ятэшыр илъэ­сыбэкIэ узэкIэIэбэжьмэ Томскэ хэкум къифэ­гъагъ, ащ тэ тыкъытекIыгъ.

-Адыгэ лъапсэ зэрэуиIэм сыд фэдэ гупшысэхэр уигъэшIыгъа?

-Шъыпкъэу пIощтмэ, сшIогъэшIэ­гъон хъугъэ. ЦIыф пэпчъ лъэпкъэу, лIакъоу къызхэкIыгъэр ышIэн фае. Арышъ, лъэ­шэу тафэраз тызщыщыр тэзгъэшIэгъэ пстэуми.

-Мыщ ыпэкIэ Адыгеим фэгъэхьыгъэу зыгорэ пшIэщтыгъа?

-ЕджапIэм тыщеджэ зэхъум мыщ фэдэ республикэ зэрэщыIэр, ар зыдэщыс чIыпIэр къытфаIуатэщтыгъ. Ау благъэу сыфэнэIосагъэп. Джы Тхьэм ыIомэ, тлъапсэ къызщежьэрэ шъолъырым икъэ­бар нахь игъэкIотыгъэу зэзгъэшIэщт.

-Джырэ уахътэм сыда анахьэу пшIогъэшIэгъоныр, узфэгъэзагъэр?

-Томскэ къэралыгъо университетым сыщеджэ. Ащ дакIоу спортсмен ныбжьыкIэхэр зэнэкъокъухэм афэсэгъэхьазырых, сытренер.

-Спортым ылъэныкъокIэ гъэхъэгъэшIухэр уиIэх. Сыда угукIэ нахь къыппэблагъэр: зэнэкъокъухэм уахэ­лэжьэныр ара, хьаумэ тренер IофшIэныр?

-КIэлэцIыкIухэр бгъэсэнхэр гъэшIэгъоны ыкIи узIэпещэ. Ау успортсмен хъумэ зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм уахэ­лажьэ, дунаир зэогъэлъэгъу, а лъэныкъом сэ нахь сызIэпещэ. Зэшищ тэхъу, зэкIэми тищыIэныгъэ спортым етпхыгъ. Джырэ уахътэм шъобжэу стелъхэм къа­хэкIэу зэнэкъокъухэм сахэлажьэрэп, ау сифизическэ ухьазырыныгъэ изытет сыдигъуи сылъэплъэ.

-Адыгеим укъэкIуагъ, нэIуасэ зыфэпшIыгъ. Сыда зэхэпшIагъэр? 

-Лъэшэу сигуапэ, дэхэ дэдэуи къы­щыспэгъокIыгъэх. СыгукIэ къызгурэIо мыр зэрэсичIыгур, зэкIэри къэспэблагъ, сэсый.

-УилIакъо ылъапсэ къызщежьэрэ къуаджэу Блащэпсынэ укIонэу зыогъэхьазыра?

-Джыри сыщыIагъэгоп, ау сыкIонэу, сиблагъэу, сиIахьылэу дэсхэм заIузгъэ­кIэнэу сыфай. Тхьэм ыIомэ ари къыз­дэхъун.

-УкIэлэ ныбжьыкI, щыIэныгъэр уапэ илъ. Адыгеим къэбгъэ­зэжьынэу уегупшысэу къыхэкIыгъа?

-Шъыпкъэр пIощтмэ, сыфай. Лъэшэу сыгу рихьыгъ. Сэ сыкъызщыхъугъэ Сыбыр нахьыбэрэм щычъыI, республикэм щыфаб, ичIыопс дэхэ дэд, узIэпещэ. Арышъ, ащ фэдэ лъэбэкъу сшIынкIи мэхъу, зэкIэри Тхьэ Iоф.

Никитэ адыгэ лъэпкъым зэрэщыщыр къыгъэшъыпкъэжьэу ылъэкъуацIэ адыгабзэкIэ къытхыгъ, хэукъоныгъи хишIыхьагъэп. Ар зэригъэшIэнэу джыри игъо ифагъэп, ау кIэлэ ныбжьыкIэм къызэрэтиIуагъэмкIэ, ащи зыфигъэзэщт.

Никитэ игъусэу «Адыгэ макъэм» къеблэгъэгъэ КIарэ Амин илъэс зэкIэлъыкIохэм УФ-м ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIапIэу Адыгеим щыIэм врачэу щылэжьагъ, джырэ уахътэм пенсием щыI. Ащ дэжь кIэлэ ныбжьыкIэр къыздэкIуагъэр.

– Никитэ ятэ-янэхэри тихьакIагъэх. Ахэр цIыф гъэшIэгъоных, гъэсагъэх, сигуапэу нэIуасэ сафэхъугъ, зэпхыныгъэ пытэ тиIэ хъугъэ. Лъэшэу сигуапэ Никитэ фэдэ кIалэхэр зэрэтиIэхэр, ахэм уарыгушхон фае. Тыдэ ущыпсэугъэми, сыд фэдэ гъэхъагъэ уиIэми, анахь шъхьаIэр цIыфэу укъэнэжьыныр ары. Никитэ иунагъо исхэм зэкIэм а гущыIэр афэгъэхьыгъ. Апэрэу Адыгеим къэкIогъэ сихьэкIэ лъапIэ тикъушъхьэхэр, тилIакъо ылъапсэ къызщежьэрэ Блащэпсынэ, нэмыкI чIыпIэхэр къезгъэплъыхьанхэу сыфай, — къыIуагъ КIарэ Амин.

КIарэхэр Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, IэкIыб къэралыгъохэм ащыщхэм ащэпсэух. Амин ахэр зэкIэ зэхиу­гъуаехэ, нэIуасэ зэфишIыхэ шIоигъу.

Ащ къызэрэтиIуагъэмкIэ, КIарэхэм къахэкIыгъэу спортым ылъэныкъокIэ бэхэм гъэхъэгъэшIухэр яIэх. ГущыIэм пае, лIакъом щыщ Къэншъао панкратионымкIэ Урысыем изэнэкъокъухэм текIоныгъэр къащыдихыгъ, нэужым Тыркуем щызэхащэгъэ дунэе турнирым ящэнэрэ чIыпIэр къыщыфагъэшъошагъ.  Блащэпсынэ щыпсэурэ КIарэ Лъэпшъ спорт секцие зэфэшъхьафхэр къуаджэм щызэхэщэгъэнхэмкIэ ишIогъэшхо къыгъэкIуагъ, ныбжьыкIэхэр спортым пылъын­хэм сыдигъуи ынаIэ тет.

ЗэдэгущыIэгъум икIэух Никитэ игухэлъ­хэмкIэ къыддэгощагъ:

-Адыгэхэм якультурэ, ятарихъ  нахь благъэу нэIуасэ зафэсшIы сшIоигъу. Джыри сыкъэкIощт, сыгу пэблэгъэ, слъа­псэ къызщежьэрэ республикэм ыцIэ дахэкIэ рязгъэIоным сыпылъыщт. Адыгэ лъэпкъым сызэрэщыщым сырыгушхощт, нэмыкIхэми алъызгъэIэсыщт.

КIэлэ ныбжьыкIэм игухэлъхэр къыдэхъунхэу, зыфэгъэзэгъэ лъэныкъом гъэхъэгъэшIухэр щишIынхэу тэри фэтэIо.

Адыгэ Макъ