– Со Турцехь нисвелла 18-19 шо ду. Цу ханна юкъахь «Даймохк» боху дош сайна хезча сунна уггаре а хьалха дагадогIрг сайн да, нана ду. Церан сибаташ, церан гIиллакхаш, церан хьехамаш. Сан кхетамца, сан сица, сан ойланашца даима лаьтташ ду уьш.
Иштта соьца бу сайн Даймохк. Со цунаха хер луш вац. Со мел генахь леларх а, муьлхачу хьолахь хиларх а. Вуьшта Туркойн махкахь со вехаш мелла синтем а хуьлу суна. Турци бусулба динан паччахьалкхе а хиларна, туркой шаьш хаза гIиллакхеш долу къам а хиларна.
– Хьалха хенахь Нохчийчоьхь дипломат а халкъан векал хилла хьо, амма хьо спорт Iамош хилли а хаа тхуна. Муьлха спортан тIетоьвжина ву хьо? Профессионал спорт йини ахь? Спорт Iамо аьтто хилли хьан Туркойн махках?
– Спорт бераллехь дуьйна езна ю суна. Ткъа университетехь айса доьшучу хенахь охьатохаран спортехь а лелара со. Цигахь цхьацца кхиамаш а хуьлура сан. Вуьшта ас цкъа а йитина а яц спорт.
Цундела со Турцехь нисвелча, нохчийн берийн команда вовшах а тоьхна, цаьрца болх бан волавелира со. Вуьшта, тхан командехь хиллачу 35 берашна юкъехь кхечу къоман бераш а нислора.
Юххьенца тхуна цхьа а аьтто боцуш хала дара. Иштта дикка Iийра тхо. Эццахь тхоьгара хьал хезначу Кожэларчу «Кехат спор» клубера тхуна доккха орца кхечийра. Цара тхуна мел оьшучунна гIо дира. Тхан ерриг а команда «Кехат спор» клубна юкъе йигира.
Тахна тхо «Кехат спор» клуба чохь ду. Со вайн берийн тренер а волуш. Тхан дика кхиамаш а бу, ерриг а Турцехь хуьлучу спорехь лата а оьхуш. Бакъду КОВИДо новкъарло ярна цкъачунна цхьацца хIумнаш кIелдуьту тхан.
– Нохчийн моттан а историйн тIехь болх беш вуйла, толлуш вуйла а, язйеш вуйла а байтш язйеш вуйла а хаа.
Нохчийн моттан бух Урарту моттаца тера хилара дуьцу масала. Хьинц буьцу Нохчийн мотта а хьлх хенахь буьцуш хилла болу моттан а юкъахь хьаьжча, Нохчийн моттанах хlун дайна? Моттан пайде хилла хIумма а дуй?
– Мотт-къоман са ду. Нагахь мотт лахь, цуьнца цхьана дIадовш ду къам а, цу къоман истори а. ТIаккха къам хилар а, иза дIадалар а Делан лаамца бен хила йиш яц. Ша реза воцу къам Дала дIадойуш ду, иза кхечаьрца хьийца а хуьйцуш. Днла Шен къинхетамца къаьмнаш кхуллуш а ву. Цу къоманна мотт а, мохк а, бусулба динца догIу гIиллакхаш а, Iадаташ а луш, Иза вайга Дала ша боху Шен КъорIанчохь. Нагахь вайгара Дала мотт а, мохк а, динца догIу гIиллакхаш а, дин а дIаэцахь, иза вайна Дела реза цахилар ду.
Цундела вайна хаа деза, къоман мотт – вайна Дала делла совгIат дуйла. Уггаре а хьалха ишттачу кхетамна тIетовжуш беш бу ас беш болу талламаш. Масала, дукха дуьйцу, нохчийн мотт Урарту маттаца цхьана богIуш хиларах лаьцна. Кхузахь вай цецдовла хIума цахета суна.
Цул а совнаха, иза кхин а генара хета. Адам-пайхамара (а.с.) , Ноах-пайхамара (а.с) Ибрахьим – пайхамара (а.с.) бийциначу меттанашца ша боьзна а болуш. Масала, «пайхамар» бохучу дашах а этимологи йина ас сайн белхашкахь.
Вай бечу талламашкара иштта схьагуча долу, уггаре а хьалха хилла Тоуратан мотт а шира нохчийн мотт хилар. Вуьшта аьлча, шира арамейн мотт бу иза. Нагахь кхечара иза иштта дац бахахь, вай бохург иштта дац аьлла шайн делилаш дахко деза цара. Ткъа вай кийча ду, вайн делилаш царна охьадахка.