Ди газетыр илъэси 100 зэрырикъуар щыдгъэлъэп1а мы илъэсым иджыри къэс ди1а гуращэхэм ящыщ зым дыте1эбауэ пхужы1энущ. Зи гугъу сщ1ынур адыгэбзэк1э газет къыщыдэк1 республикищым къыщыдахыу, ек1уу зэф1эгъэк1а, «Ди бзэр зыщ» проектыщ1эрщ.
Лъэпкъыр зэкъуэувэным нэхърэ нэхъ 1уэху щхьэпэ зэрыщымы1эм тепщ1ыхьмэ, ар къозыгъэхъул1эну 1эмалхэм я нэхъыф1ыр бзэм и къудамэхэр зэрыубыдыжынырщ. А хъуэпсап1эм хуэунэт1а лъэбакъуэщ адыгэхэр щыпсэу республикищым лъэпкъыбзэк1э къыщыдэк1 газетхэм къыдаха проектыщ1эм мы гъэм ичар. Псори къыбгурегъа1уэ абы и къыхуеджэныгъэм: «Ди бзэр зыщ».
Нобэ дызыхэпсэук1 дунейм и щытык1эмрэ ц1ыху куэд зэрымыпсалъэ, щыхуп1эм бгъэдэт бзэ лъэрымыхьхэм зыдалъагъуж къарууншагъымрэ гур щыхагъэщ1к1э, уи 1эр зэтебдзэу зыбгъеижыну ф1эк1а, зыщ1эбгъэхъеин плъап1э куэд къыпхуэлъагъуркъым. Ит1ани, узэрыхуей дыдэм хуэдэу хуиту узэрымыхьэф губгъуэ псоми дамэдазэ гуэр къагъанэ, а мащ1эм уиф1 зэрыхэлъыр шэчыншэ ищ1у. Хамэбзэхэр къыттогупл1э, сабийхэм анэдэлъхубзэ я1урылъыжкъым жыт1эу дытхьэусыхэным и п1эк1э, къалэмыр зи махуэкъэс 1эщэм и 1э здынэс псори къигъэщхьэпэ щ1эмыхъур сыт? «Хэт абы хуейр?» псалъэуха гугъэгъэк1уэдымк1э зытлъэхъэжыху, а 1эмалхэми хыдогъэщ1, къэк1уэнум хуэунэт1а гъуэгухэри зэхудощ1.
1уэхум щыщ1идзар Налшыкщ, 2024 гъэм и накъыгъэрщ. Илъэс куэд дыдэ хъуауэ номер зэхэтхэр къыдэзыгъэк1, адыгэбзэк1э традзэ газетищым («Адыгэ псалъэ» (КъБР), «Адыгэ макъ» (Адыгэ республикэ), «Черкес хэку» (КъШР), я унафэщ1хэмрэ журналист зыбжанэрэ щызэхуэса зэ1ущ1эм иджыри сыт хуэдэ щ1ык1эк1э зедгъэубгъу хъуну п1эрэ ди зэдэлэжьэк1эм жа1эу, упщ1э щызыхуагъэувыжым, журналистхэмк1э «дызэхъуажэ» щ1ык1эу, зы газетым и лэжьак1уэр махуэ зыбжанэк1э адрейм и редакцэм щы1эу, ялъэгъуар езыхэм я диалектк1э ятхыж зэрыхъунур хъуэпсап1э папщ1эу къэдгъэнэ1уауэ щытащ.
Хъуни-мыхъуни? Хэтыт зыщ1эр а упщ1эм и жэуапыр? Журналистхэр махуэ къэси хьэзырщ я хьэпшыпхэр зэралъхьэу, дэнэ лъэныкъуэк1и к1уэц1рык1ыну. Ауэ лэжьыгъэм щхьэпагъ гуэр къыздихьу къохъул1эн папщ1э, къэралым зыкъыпщ1игъэкъуэным мыхьэнэшхуэ и1эщ. «Ди бзэр зыщ» проектым и мурадхэр къехъул1эн папщ1э, я 1энат1эми къызыхэк1а лъэпкъми яхуэпэжу къыщ1эк1а къулыкъущ1ит1ым я ф1ыщ1эр тхуэгъэк1уэдынукъым. Япэр – Къэрэшей-Шэрджэсым къыщыдэк1 «Черкес хэку» газетым и редактор нэхъыщхьэ Абидокъуэ Люсанэщ. Проектыр къыхэтлъхьа къудейуэ, иджыри зэрыхъунур дымыщ1эу, япэу журналистхэр и редакцэм езыгъэблэгъар аращ. Ет1уанэр – Адыгэ республикэм печатымрэ информацэхэмк1э и министр Щхьэлахъуэ Аскэрщ. Люсанэ япэу журналистхэр езым зи унафэ зэрихьэ редакцэм иригъэблэгъащ. Министрым ек1уэк1 1уэхугъуэм и хъыбар зэрызэхихыу, проектым сыт и лъэныкъуэк1и «уэздыгъэ удзыфэ» къыхуигъэблащ. Адыгэбзэм епха жэрдэм псоми жану зыщ1эзыгъэкъуэн апхуэдэ къулыкъущ1эхэр нэхъыбэу Тхьэм къыдит.
Журналист 1эщ1агъэм зи псэр хэпщ1ам ф1ыуэ ещ1э ц1ыхухэм гу зэ1ухак1э уабгъэдыхьэфыным нэхърэ нэхъ лъап1э и лэжьыгъэм зэрыхэмытыр. Ди газетым къыбгъэдэк1ыу проектым хэта Нэщ1эпыджэ Замирэ езым и 1эдакъэ къыщ1эк1а тхыгъэхэм нэмыгъэсауэ зыри къыщигъэна хуэдэкъым. Ауэ езыр щылажьэ газетыр ф1ыуэ зэрилъагъумрэ адыгэ тхыбзэм хуи1э гумызагъагъымрэ и 1эбэк1эм щызэхыхьэжу, Замирэ республикищым ди зэхуакум лъэмыж хуэдэу къызэрыдэувари тхыдэм къыхренэ. Ардыдэр яхужыт1эфынущ проектым и ф1ыгъэк1э къэтц1ыхуа псоми. Япэ илъэсым нэ1уасэ къытхуищ1а Тау Замирэ, Ансыкъуэ Иринэ («Адыгэ макъ»), Аслъэныкъуэ Мадинэ «Черкес хэку») сымэ иджы къызэрытлъытэр куэд дэмык1ыу дызы1ущ1эну, махуэ къэси чэнджэщэгъу тхуэхъуну ди лэжьэгъухэущ.
Ди бзэм и къарум щыхэщ1 лъэхъэнэм зы республикэм абы щрипсалъэхэм я бжыгъэр мащ1эу щытми, республикищым я макъыр куэдк1э нэхъ инщ. Зи мыхьэнэр дымыщ1эж псалъэхэм къаруущ1э къазэрыщ1ыхьэжым къыдэк1уэу, ди анэдэлъхубзэмк1э къытхуэмы1уатэ гупсысэхэр абы и нэгъуэщ1 къудамэм зэризагъэм ук1элъыплъыну щ1эщыгъуэу къыщ1эк1ащ. Лэжьыгъэр ек1уэк1ыху къэбэрдей бзэ къудамэри, хьэжрэтым ейри, адыгей къэпсэлъык1эри дахащэу зэгъусэу зэрызэдэ1уар а псом я щхьэжщ. Проектым и япэ илъэсыр щ1эзыдза ц1ыхуипл1ым кърахьэл1а лэжьыгъэхэр зытеухуа 1уэхугъуэхэри, зэпсэлъахэри зэщхьщ, ауэ щхьэж ар езым и бзэ къудамэмк1э къи1уэтэжащ, и псэлъэгъум дилъэгъуари адрейм гу зылъимыта гуэрщ.
Дыщогугъ мы илъэсым дызытехьа гъуэгум нэхъри зиубгъуну, ди бзэм и къару гъэт1ылъахэр абы и ф1ыгъэк1э къызыкъуихыжыну.
(Адыгэ Псалъэ)
