Zamantı Irmağı’nda kuraklık alarmı

Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesi Uzunyayla bölgesinde bulunan Zamantı Irmağı kurumaya başladı. Suyun çekilme nedeni olarak patates ekimi için yapılan yoğun sulamanın yeraltı sularını çekmesi ve sondaj çalışmaları gösteriliyor. Bölgede son yıllarda artan kuraklık, kontrolsüz su kullanımı, tarımsal sulama ve iklim değişikliğinin etkileri, Zamantı Irmağı’nı her geçen gün daha da zayıflatıyor.

Şerefiye Köyü’nden doğan, Zamantı Vadisi boyunca önce kuzey-güney, sonra kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda akan ve Kayseri’nin Pınarbaşı, Tomarza, Develi, Yahyalı ilçelerinden geçerek bölge tarımına hayat veren Zamantı Irmağı’ndaki kuraklığa dikkat çekmek için bir araya gelen Kayseri Kafkas Derneği temsilcileri, ırmakta yaşanan su azalmasını büyük bir kaygıyla takip ettiklerini ifade etti. Kayseri Kafkas Dernekleri Birlik Platformu’nun üye dernekleriyle yapılan toplantıda ortak hareket etme kararı alındı.

Kayseri Kafkas Derneği tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Kayseri Kafkas Derneği olarak, Pınarbaşı ilçemizde yaşanan kuraklık ve Zamantı Irmağı’ndaki su azalmasını büyük bir kaygıyla takip ediyoruz.

Sorunun nedenleri ve çözüm yolları konusunda gerekli girişimlerde bulunuyor, gelişmeleri yakından izliyoruz. 21.08.2025 tarihinde Kayseri Kafkas Dernekleri Birlik Platformu üye dernekleriyle yaptığımız toplantıda da bu konuda istişare etmiş ve ortak hareket etme kararı almış bulunuyoruz.

Kuraklığın önlenmesi ve Zamantı Irmağı’nın korunması, hem halkımız hem de gelecek nesiller için hayati önem taşımaktadır. Kayseri Kafkas Derneği olarak bu sürecin takipçisi olacağımızı kamuoyuna saygıyla duyururuz.”

Ciddi tehlike

Pınarbaşı Belediye Başkanı Deniz Yağan, CHP Düzce Milletvekili Talih Özcan ve Pınarbaşı Belediyesi Başkan Yardımcısı Seçkin Özkan ile 27 Ağustos’ta Zamantı Irmağı’nın doğduğu noktayı ziyaret ederek kuraklığın oluşturduğu ciddi tehlikeyi yerinde inceledi.

DEM Partili İbrahim Akın’dan soru önergeleri

Halkların Demokrasi Partisi (DEM Parti) İzmir Milletvekili İbrahim Akın, 29 Ağustos’ta Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a cevaplandırmaları talebiyle verdiği soru önergesinde Uzunyayla Platosu’nda hayata geçirilen endüstriyel patates tarımının toprağa ve su varlıklarına verdiği olumsuz etkileri sordu.

Uzunyayla Platosu’nun, tarihsel olarak kırsal tarım ve hayvancılığın merkezlerinden biri olduğu, meraları ve çayırlık alanlarıyla yerel halkın geçim kaynaklarını sağlayan hayati bir ekosistem oluşturduğunu vurgulayan Akın, “Ancak son yıllarda yaşanan iklim değişikliği, su kıtlığı ve yanlış tarımsal uygulamalar bölgenin doğal dengesini tehdit etmektedir. Platonun başlıca su kaynağı olan Şerefiye Karstik Kaynağı, küresel iklim krizine bağlı yağış azalmaları nedeniyle beslenemez hale gelmiş, son dönemde tamamen kurumuştur. Bu süreçte, derin sondaj kuyularından çekilen yeraltı suları ile yürütülen endüstriyel ölçekli patates tarımı, bölgedeki mevcut ekolojik kırılganlığı daha da derinleştirmiştir. Ortalama 1.500–1.700 metre rakımda yer alan bu plato, iklim koşulları nedeniyle zaten tarımsal faaliyetler açısından sınırlı imkânlara sahiptir. Buna rağmen, Niğde ve Nevşehir gibi patates ekiminin yasaklandığı illerden gelen üreticiler, Uzunyayla’da büyük ölçekli patates ekimine yönelmiştir” dedi.

Dr. Murat Özveri de tam 6 yıl önce kaleme aldığı “Uzunyayla’da artık ‘Çerkes Buğdayı’ yok” başlıklı yazısında Uzunyayla’da yaşanan tarım sorunlarına dikkat çekmişti.

https://jinepsgazetesi.com/2019/09/uzunyaylada-artik-cerkes-bugdayi-yok/

(Karşılaştırmalı Zamantı fotoğrafları: Namık Karaçay)

Uzunyayla Platosu ekosistemi

Hidrojeoloji mühendisi Hayati Koyuncu

Giriş

Kayseri ili, Pınarbaşı ilçesi sınırlarında yer alan Uzunyayla Platosu; sınırlı su kaynakları, mera ve çayırlık alanlarda çok sayıdaki yeraltısuyu sızıntıları ile Seyhan Nehri’nin ana kollarından Zamantı Irmağı’nın ilk çıkış ve beslenim alanı olarak öne çıkmaktadır. Plato, bu havzaların menbası/kaynağı olmasının yanı sıra kırsal tarım ve hayvancılık için yaşamsal öneme sahip hassas bir ekosisteme ev sahipliği yapmaktadır.

Su kaynaklarındaki sorunlar

Platonun başlıca su kaynağı olan Şerefiye Karstik Kaynağı, küresel ısınma ve iklim değişikliğine bağlı olarak olumsuz yönde değişen yağış rejiminden etkilenmiştir. Özellikle kar yağışı eksikliği nedeniyle kaynak yeterli miktarda beslenememektedir. Geleneksel olarak kuru tarım yapılan bu bölgede 4-5 yıldır derin sondaj kuyularından (300-500 metre) çekilen yeraltı sularıyla yürütülen endüstriyel ölçekli patates ekimi, mevcut su kaynakları ve yeraltısuyu sistemi üzerinde ciddi ekolojik sorunlara yol açmaktadır. Kaynağın ana menbasının güncel olarak tamamen kuruduğu gözlenmektedir.

Endüstriyel patates ekiminin ekosisteme etkileri

Başta Niğde ve Nevşehir gibi patates ekimi yasaklanan illerden gelen üreticilerin, Uzunyayla Platosu’nda büyük ölçekli patates ekimine yönelmesi, bölge ekosistemi için uygun olmayan bir tarım biçiminin yaygınlaşmasına neden olmuştur. Ortalama 1.500-1.700 metre yükseklikte, sert iklim koşullarına sahip olan bu “gökte-asılı” bozkır ekosistemi vahşi sulama teknikleri ve bu ekosisteme ait olmayan tarımsal faaliyetlerin devamı halinde, toprak ve su kaynakları ile tüm ekosistem üzerinde kalıcı ve olumsuz etkiler yaratabileceği konusunda yerel halkta (yaklaşık 100 köy) ciddi endişeler oluşturmuştur.

Sonuç ve bilimsel araştırma ihtiyacı

İklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle uzun süredir stres altında olan bu hassas ekosistemin, büyük ölçekli patates ekimi nedeniyle karşılaştığı potansiyel zararlar, bilimsel araç ve yöntemlerle incelenmelidir. Bilimsel bulgular ışığında gerekli koruma tedbirlerinin ivedilikle uygulanması, can çekişen bu ekosistemde geri dönüşü olmayan süreçlerin önüne geçilmesini sağlayacaktır.

Çağrı

Uzunyayla Platosu ekosisteminin olumsuz etkilerden korunması ve sürdürülebilir su ile gıda güvenliğinin sağlanması için tüm paydaşların ilgi ve desteği beklenmektedir.