Güçlü Diaspora Birliği için üst yapının inşası:
Bir önceki DURUM MUHAKEMESİ 26’da “Güçlü diaspora için ortak üst yapı meselesi” anlatımında hayalini kurmaya çalıştığım GÜÇLÜ DİASPORA BİRLİĞİ’nin inşası hakkında, bu defa izlenmesini düşündüğüm yol haritasından bahsetmek istiyorum. Kuşkusuz bu bir hayal ama derler ya, her iş bir hayal ile başlar. Nasrettin Hoca hikâyesi gibi, ya tutarsa!
Yok olma sürecinde olduğu endişesi ile toplumsal varlığımızı geleceğe taşıma amacında olan her Kafkasyalının bu tür hayaller kurduğunu düşünüyorum. Zira tarihte yaşanan gerçekler gösteriyor ki, toplumların (ulusların) bu tür hayallerle yola çıkan lider kadroları ile güçlenerek kalıcı oldukları sır değil.
Biz Kuzey Kafkasya halkları, Çerkesler, dert edindiğimiz, anadilimiz, kadim kültürümüz ve kimliğimiz ile varlığımızı geleceğe taşımak istiyorsak, içinde bulunduğumuz zor koşullara rağmen, dağınıklık ve uyuşmazlıklardan kurtulup, diasporada örgütsel yapımızı çağın ve ortamın koşullarına uygun hale getirip güçlenmek zorundayız.
Bu amaçla, ilk akla gelen (MECLİS, KONSEY, KONGRE vb.) herhangi bir isim altında, toplumsal ortak iradeyi çağrıştıran ve temsil kabiliyeti olan bir üst (çatı) kurumsal yapının gerçekleşmesine ihtiyaç vardır.
Söz konusu ortak üst yapının (çatı kurum) inşası için aşağıda 4 grup halinde açıklanan; “A. Genel Durum, B. Amaç, C. Engeller, D. Ne yapmalıyız?” başlıklı tespitler üzerinden yapılacak çalışmanın işe yarayacağına inanıyorum.
A. Genel durum
Anavatan tarafı:
1. Kuzey Kafkasya halkları, anavatan ve diaspora olmak üzere iki kanat halindedir. Çerkeslerin (Adige-Abaza-Ubıh grubu) büyük çoğunluğu diasporada, daha azı anavatanda. Diğer Kuzey Kafkas halklarının (Oset, Çeçen, İnguş, Karaçay, Dağıstan halkları) çoğunluğu anavatanda, daha azı diasporada yaşamaktadır.
2. Anavatan tarafında yerli halklar, kültür, inanç ve kader birliğine karşın, coğrafi konumları ile bölünmüş ve parçalanmış federe cumhuriyetler halinde olup, farklılıkları üzerinden birbirlerine yabancılaştırma politikalarının etkisi az da olsa halen hissediliyor.
3. Anadili sorunu ve asimilasyon anavatanda da devam ediyor. Demografik sorun, Adigey Cumhuriyeti’nde %22 ile çok kritik. Karaçay-Çerkes, Abhazya ve Kabardey-Balkar’da yaklaşık %50 ile oldukça kritik. Çeçenya, İnguşetya, Dağıstan ve Osetya’da şimdilik sorun yok.
4. Uygun zamanda kurulmuş bulunan Dünya Çerkes Birliği (DÇB) merkezinin de bulunduğu anavatan coğrafyasındaki federe cumhuriyetlerimizde, bağlı oldukları merkezi otoritenin politikaları ve uygulamaları gereği, tarihi hak ve çıkarlarımızdan ve kimlik siyasetinden bahsetmek şimdilik mümkün değildir.
Diaspora tarafı:
5. Diasporada, büyük çoğunluğu Türkiye’de olmak üzere dünyanın 40’tan fazla ülkesinde dağınık ve birbirlerinden kopuk yaşamaktadırlar.
6. Türkiye’de yerleşim, ülke genelinde çok dağınık. Ancak son zamanlarda köyden kente yoğun göçler sonucu çoğunluk kentlere yığılmış olup, kent koşullarında örgütlenme avantajı ile birlikte asimilasyon giderek hızlanıyor.
7. Kuzey Kafkasya diasporasının Türkiye’deki insanları, hemşerilik ve akrabalık bağlamında yakın ilişki içerisindeler. Ana illerin yok oluşuna karşın, sosyal ilişkiler, kimlik ve kültür birliği anlayışında kısmi ilerleme var. Ancak örgütlenme, uzlaşı ve işbirliği anlayışı zayıf.
8. Kritik zamanlarda; Abhazya, Çeçenistan, Güney Osetya, Suriye’deki durum ve deprem gibi doğal afetler karşısında, bütün Kuzey Kafkasya diasporasının birlikte ayağa kalkma ve yardıma koşma yarışı, güçlü birlikteliğin işaretidir.
9. Türkiye’de kültür dernekçiliği bazında oluşan ve gelişen örgütlenmeler, başlangıçta İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde herkesin ortak mekânı iken anavatan ile ilişkilerden sonra dil ve kabile farklılıklarına göre ayrışmalar başladı. Federasyonlaşma sürecindeki gelişmeler ise ayrışma ve kutuplaşmaları beraberinde getirdi.
10. Bu dağınıklık ve kutuplaşmalar ve kısır çekişmeler yüzünden, halkın çoğu ve toplumun ileri gelenleri, derneklerden ve kurumsal yapılardan uzak durmayı tercih ediyorlar.
11. Yine dağınıklık, uyuşmazlık ve kutuplaşmalar yüzünden ülke siyasetinde, dolayısıyla devlet ve mahalli idare yönetimlerinde söz ve hak sahibi değiliz.
12. Halkın ve devlet kurumlarının yeterli desteği olmadığı için kurumsal yapılarımız ekonomik sıkıntı içindeler. Dolayısıyla halkın ve gençlerin ilgisini çeken cazibe merkezi konumundan uzaklaşmaktalar.
13. Oysa milyonlarla ifade edilen büyük bir diaspora toplumunun potansiyel gücüne sahibiz. Yeryüzünde dağınık da olsak, çağımızın var olan iletişim ve ulaşım kolaylıklarının desteği ile bu gücü devreye sokabiliriz.
14. Farklı kurumsal yapılar ve gruplarda, diyalog, uzlaşı ve işbirliği ortamına dayalı, halkın tümünü temsil eden GÜÇLÜ DİASPORA yapılanmasının gereğine inanan ve isteyen yeterli sayıda birikimli ve donanımlı kişilerimiz mevcuttur.
15. Ancak bu durum ve şartların farkında olup düşünen, çare ve çözüm arayan, birikimli ve donanımlı kişiler arasında diyalog, uzlaşı ve işbirliği ortamının hazır olmadığı gerçeği ortada. Bu gerçeği anlamak ve değerlendirmekte gecikiyoruz.
B. Amaç (Ne istiyoruz?)
1. Öncelikle Türkiye’deki diasporamızda mevcut kurumsal yapılar ve grupların, örgüt anlayışıyla, DİYALOG, UZLAŞI ve İŞBİRLİĞİ içerisinde hizmet ve fikir üreterek, halkın güveni ve güçlü desteğini kazanmaları.
2. Asimilasyon, anadili, kültür ve kimlik erozyonuna karşı güçlü mücadele imkân ve şartlarının yaratılması.
3. Başta TC ve diğer ülkelerde mevcut diasporamızın, bulundukları devlet ve yerel yönetimlerinde temsil ve söz hakkına sahip olabilmeleri.
4. Anavatandaki federe cumhuriyetlerimiz ve bağlı bulundukları Rusya Federasyonu Devleti ve uluslararası kurumlar ile ilişki ve işbirliği ortamları yaratılarak, tarihi ve güncel hak ve çıkarlarımızın talebi ve korunması.
5. Diaspora-anavatan ilişkilerimizin kolaylaştırılması ve dönüşün desteklenmesi.
6. Önce Türkiye diasporamızda mevcut kurumsal yapılar, gruplar ve kanaat önderlerinin ortak iradesiyle, toplumun tümünü temsilen, varlığımızı geleceğe taşıma mücadelesinde öncü ve yol gösterici olabilecek (Adı MECLİS, KONSEY, KONGRE veya KONFEDERASYON vb. olabilir) ortak bir üst kurumun gerçekleşmesi.
7. Türkiye diasporamızda gerçekleşmesi söz konusu üst kurumsal yapı öncülüğünde, diğer ülkelerdeki Kuzey Kafkasya diaspora örgütleri ile ortak işbirliği için Dünya Çerkes/Kafkas Diasporası Birliği’nin (DÇKDB) geçekleşmesi.
C. Engeller (Aşılması gereken zorluklar)
1. Türkiye’de mevcut kurumsal yapılar arasında diyalog, uzlaşı ve iş birliği anlayışının zayıf oluşundan kaynaklı dağınıklık, kısır çekişmeler ve kutuplaşmalar. Bu nedenle, sessiz çoğunluğun, önemli kişilerin ve gençlerin, derneklere ve kurumsal yapılara uzak durmaları.
2. Dernek yönetimleri ve kurumsal yapılarımızda, BİRLİKTE GÜÇLÜYÜZ anlayışının, sadece belli çevre ve üyeleri arsındaki marjinal birlikteliğe indirgenip, büyük birlikteliğin göz ardı edilmesi. BİRLEŞEREK GÜÇLENMEK YERİNE, DAĞILARAK KÜÇÜLMEYİ tercih etmeleri (Küçük olsun, benim olsun mantığı).
3. Genelde dış etkenlerden ve farklı ideolojik saplantılardan kaynaklı önyargılar, siyasi eğilimler ve dini inançlara göre, sağcı-solcu, dinci-dinsiz, Rusçu-Amerikancı gibi dışlama ve yaftalamalar.
4. Diasporik yapıların güçlenmesini istemeyen devlet politikaları (Hiçbir devlet, kendisinden hak talep etme konumu ve eğiliminde olan örgüt ve kurumların güçlü ve dayanıklı olmasını istemez).
5. Ekonomik sorunlar.
D. Ne yapmalıyız? Durum, amaç ve engellere karşın neler yapabiliriz?
1. “İstişare Grubu”muzun çalışma ve araştırmalardan sonra, Türkiye’de kurumsal yapı ve grup liderleri ve toplumun her cenahında sözü ve ağırlığı olan kanaat önderlerinin katılacağı bir ÇALIŞTAY toplantısı düzenlenerek, yukarıda belirtilen DURUM, AMAÇ ve ENGELLER başlıkları altındaki konular incelenip değerlendirilebilir.
2. Önümüzdeki engel ve zorlukları bertaraf edici önlemler planlanabilir. Mevcut kurumsal yapılar, örgütler ve gruplar arası ilişkileri düzenleyen kararlar alınabilir.
3. Söz konusu toplantıda, Türkiye’de mevcut Çerkes/Kafkas diasporası adına, yaratılabilecek DİYALOG, UZLAŞI ve İŞBİRLİĞİ ortamında, gerçekleştirmesi düşünülen üst kurum çalışmalarını yürütmek üzere bir Kurucu Meclis (veya komisyon) seçilerek görevlendirilebilir.
Söz konusu Kurucu Meclis’in yapması öngörülen çalışmalar:
1. Çalıştayda alınan kararların uygulanması ve takibini sağlar.
2. Bütün kurumsal yapılar ve grupların üst kurumu konumunda bir Daimi Meclis (Konsey, Kongre, Konfederasyon vb. olabilir) oluşumu, statüsü ve işleyişi ile ilgili yöntem ve kuralların (Tüzük) çalışmalarını yaparak gerekli seçim ortamını hazırlar. 6 ay içerisinde Daimi Meclis’in seçimi ve tüzük ve yönetmeliklerinin onayı için yapılacak genel kurulu organize eder.
Daimi Meclis’in görevleri:
1. Kurucu Meclis tarafından hazırlanan ve genel kurulda onaylanan tüzük ve yönetmelikleri uygular.
2. Türkiye dışındaki Çerkes/Kafkas diasporaları ile gerekli temas ve ilişkileri kurarak, DÜNYA ÇERKES/KAFKAS DİASPORASI BİRLİĞİ’ni (DÇKDB) gerçekleştirebilir.
3. Diasporanın var olan potansiyel gücünü temsilen, toplumun oy potansiyelini kontrol ve konsolide ederek, siyaset kurumu ilişkilerini planlar ve geliştirir. Devlet kurumları karşısında toplumun meşru hak ve çıkarlarını koruma çalışmalarını planlar ve yürütür.
4. DÇKDB diasporada yaşayan Çerkes/Kafkas halklarını temsilen kimlik siyaseti yürütebilir, ilgili devletler ve uluslararası kurumlar karşısında, tarihi ve güncel haklarımızı talep ve temin edebilir. Gerekirse, diaspora adına DÇB ilişkilerini düzenler.
5. Öngörülen hedefler ve profesyonel çalışmalar için sürdürülebilir güçlü bütçelere ihtiyaç olacaktır. Bu konuda, güçlü kadrolar ve ciddi projeler ile halkın karşısına çıkan girişimlerin karşılıksız kalmayacağına, halkın güvenini ve desteğini alacağına inanıyorum. Ayrıca uluslararası kaynaklardan destek alınabilir.
Hayal kurmak serbest ve hak ise benim hayalim böyle:
Çerkes/Kafkas halklarının, bugünkü dağınık, güçsüz ve etkisiz haline razı değilsek, tarihte ve dünyadaki örneklere bakarak AMA, FAKAT, LAKİN engellerine takılmadan bu tür bir hayalin peşinde, profesyonel kadrolar ve ciddi bütçeler ile çok çalışmak gerekecektir. Önemli olan bu davaya inanmak ve hazır olmaktır.
