КъарэцIыкIу Илкай
24 yazı
Гум Къинахэр
...Дипщыжьым дыхуонэщl!
И ныситlыри къыхэсу щыс лlыжьыр, лlыжь пхъашэт. Нэщl мазэм, япщыжьыр хагъэщхьэжу езыхэм къалъысыху, фlыдыдэу мэжэлlа нысэм зыр тхьэусыхащ:
-Пщэдджыжь нэмэзым щыщlэдзауэ lэхъшэм хухъункlэ, дыкъэзыгъэщlа дитхьэм дыхуонэщl, lэхъшэмым щыщlэдзауэ жасы хухъункlэ дипщыжьым...
Гум Къинахэр
Схуземыхьэмэ сlыпхыжынс
Лlыжьыр, къуажэм янэхъ къулейсызхэм ящыщт. Махуэ гуэрым lейдыдыдэу езэшауэ, губжьауэ моуэ жеlэ:
«Алыхьышхуэ, Къэрэщей Аней, ибот мэл щитl. Шоджэн Садулэ ибот мэлищэ. Хьэкуцырэ ибот мэл щэныкъуэ. Сэри къызэт, зимыхъуми, мэл тlощl....
Гум Къинахэр
Жаныкъуей фызхэм...
Жаныкъуейм ямалъхъэр, Жаныкъуей кlуауэ, джэгу хуащlти, джэгур яухри къэхъуахъуэ жари хагъэзыхьати, «Сэ сымалъхъэс. Сыхъуэхъуэнуlым, къыслъысlым!» Жиlэми; «Хьэуэ умыхъуахъуэуэ хъунуlым!» жари, щыхагъэзыхьым щыгъуэ, «Алыхьым сэ къызатам фlэкlа Жаныкъуей фызхэм, къамылъхунумэ, лъхуэн...
А сэ си хъыбарым…
Зутlэ, и ныбжьэгъужьым дэуэршэрт. Абы яуэршэрыр иужьре зэманым, зэуэ, бей хъуа я гъунэгъум, иригъэщlа псыунэм и гугъум къэсащ.
«Ипlщlантlэм пэжыжэу, гъуэгум кlуэцlырехри мывэщхьэжьым псыунэ щырегъэщl. Уэлей мывэщхьэ дэнэ къэна, Астемырей и къалэщхьэм...
Тlощl хэлъхьай ирэжэкl
К Къуажэ мыщlэм къыдэхьа щlалэжьыр, и къашэным и унэ (Гуэнэпlщlейхэ) зэригъэщlэну, лlыжь къыхуэзам бгъэдэхьэри щlэупlщlащ:
-Гуэнэхыщlхэ я унэр дэнэкlэупlэрэ?
-Тlощl хэлъхьай мыбыкlэ ирежэкl, тlэсэ! жиlэщ, лlыжьым.
*Къазыlуэжар: Къардэн lертинал, lузын-Яйлэ, Къырхъпыгъуар, щыщ. Илъ.59 мэхъу
Гум Къинахэр
Гуэщдыгъэ и хьэлывэу
Гуэщдыгъэ хьэлывэ игъажьэуэ, гъунэгъу сабийхэр къыщlэлъэдати, зы хьэлывэ закъуэ зыпитхъри яхуигуэшащ.
Абы тету, унагъуэм янэхъыжь лlыжьыр къыщыщlэхьэжым,
Гуэщдыгъэ еупlщlащ; сабийхэм хьэлывэ яритарэ, яримытарэ.
Гуэщдыгъэ, Алыхь къипlиикlыжыху язгъэшхам! Жиlэщ жэ.
Къазыlуэтэжар: Шыд Нэжлащ, Узын...
Гум Къинахэр
Мис мо мэкъу lэмбатэр яупlщэфlыну хуэжьэмэ...
Хьэщlэм, унагъуэр щыгуфlыкlыуэ зэхэсхэт. Куэд дэмыкlыуэ, гъунэгъу щlалэр къыщlыхьэри, хьэщlэм сэлам къырихащ.
Щlэупlщlэ къыщlэупlщlэм къыдэкlуэуэ, щlалэм, «Тlэкlурэ фыщыlэфыну?» жиlэщ.
Пщэфlапlэм, щlэлъ удзыр, (шпинат-lыспанак) зылъэгъуа хьэщlэм, жэуап итащ:
«Мис мо...
Гум Къинахэр
Зыфlэфlи зыфlэмыфlи щыlэщ!
lэнэм пэрыс нэхъыжьым, и ишхыным хэлъ щхьэцыр къыхихри, унэгуащэм дэжкlэ зигъэзэри лъэlуащ:
«Кхъыlэ, мыр зыфlэфlи, зыфlэмыфlи щыlэщ. Шхын псоми хэвмылъхьэ.»
Дэнэ нэс нэсынуми...
Мумэд, си адэр, и къуэш нэхъыжьым щlыгъууэ епэдыдэ хьэщlапlэ...
бзылъхугъэм теухуа Адыгэ Псалъэжьхэм щыщ зыбжанэ
*бзылъхугъэм и лъэlур, тхьэм иунафэ хуэдэщ.
*Фыз зимыlэ щlалэрэ шхуэ зыпщlэхэмылъ шырэ.
*Фыз бий нэхърэ, жылэ бий.
*Бзылъхугъэм жьыгъэр ират.
*Бзылъхугъэр унагъуэм илъынтхуэщ.
*Насыпыр фызым къыдокlуэ.
*Унэр зыгъэунэри, благъэр зыгъэблагъэри фызырщ.
*фыз закъуэм дэмыlэпыкъу лlыр лlыкъым.
*Бзылъхугъэ зыдэщыс сэ...
Гум Къинахэр
Бгъэкlуэраlэ къэкlуэжынур?
Ди гъунэгъу нанэр, гъэщlэгъуэнт. Зыгуэрым фlэмынэм, зыгуэр къимыгъэгубжьмэ, тынштэкъым. Гъунэгъум яlуэху хэlэбэнт. Благъэ - lыхьлым, унафэ яхуищlынт. Щысынтэкъым, зэгъэнтэкъым.
И бынхэми мы ищытыкlэр, яужэгъуати ящlэн ящlэтэкъым.
Зыпщыхьэщхьэ гуэрым, нанэм икъуэнэхъыщlэр,...