Üniversitemizin “Adıge Dili ve Edebiyetı Bölümü” 60 Yaşında

0
445

Seferbiy ŞHAĞEPSO(*)

Nalçik’teki Kabardey-Balkar Devlet Üniversitesi’nin (KBDÜ) Adıge Dili ve Edebiyatı Bölümü 60.kuruluş yılını kutluyor. Bu bölüm, dil, edebiyat ve kültürümüzün gelişmesinde temel görevler yüklenmiş kuruluşlarımızdandır(..).

Adıge dili ve edebiyatı bölümü 1947’de Kabardey Devlet Pedagoji Enstitüsü bünyesinde bir bölüm olarak açılmıştır(..). 60 yıl süresince bölüm iki bin kadar mezun vermiştir.(..) Okullarda, devlet dairelerinde, gazete, dergi, radyo-televizyon ve değişik bilimsel araştırma kuruluşlarında bu kişiler çalışır durumdalar.

Bölüm mezunları en çok eğitim alanında görev almış bulunmaktadırlar(..)

Bu arada okullarda okutulacak Adıgece ve Adıge edebiyatı ders kitaplarının usta bir dille yazılmış olmaları da çok önemli. Bu kitapları hazırlayanların çoğu üniversitemiz mezunu Hataliy Vırıs, Lol Ğoğot, Aslan Yerjıb, Nurhaliy Koşısoko, Livan Zehohu, Jantiy Tav, Hamid Karmoko, Abdulçerim Sone gibi eğitimcilerimizdir.

Edebiyatımızı ele aldığımızda, bu son elli yıl süresince adı duyulmuş yazar ve şairlerimiz içinde bu bölümü bitirmiş olanlar az değildir: Zavır Nalo, Zubeyr Thağazit, Hamid Karmoko, Boris Utıj, Boris Kağırmes, Biberd Jurt, Petr Kajar, Haçim Khoufe, Muhamed Hafıtse, Boris Mezıha ve Boris Gedğef gibi. Bunlar edebiyatımızın gelişmesinde katkıları olan kişiler.

Bölüm mezunu çok sayıda tanınmış gazetecimiz de vardır: Sufyan Mırzakan, Çılaniy Bakan, Hatıze Şırıt, Muhadin Şıbzıho, Zemah Tığuj, Betal Kuraşın, vb. Birçok kişi de radyo ve televizyon kurumunda, başkent ve rayon gazetelerinde çalışmaktadır. Örneğin “Lenin ğogu” gazetesi yönetmenleri Petr Taj ve Boris Mezıha, “Adıge psatle” gazetesi yönetmeni Hafıtse Muhamed, yardımcıları Marina Haçemuh ve Marina Şırdiy de aynı bölümü bitirenlerden. Bölüm mezunlarından Jenya Verdoko, Alik Hajıkar, İze Şhaşemış, Zamir Neşepıge, Zalina İstepan, Taise Nıbej, Raşid Verezay, Dinare Tabış halen “Adıge psatle” gazetesi çalışanları arasındadır.

Adıge dili ve edebiyatı bölümünü bitirenler arasından Hataliy Vırıs, Seferbiy Mafedz, Hangeriy Bak’uv, Aves Abdoko, İnal Pşıbıy, Betal Tambiy, Hasanş Dzasej, Raye Mamhığ, Boris Bışo, Adem Kambeçoko ve Hamış Tımıj gibi ünlü bilim insanları da çıkmıştır. Bu bilimadamları Adıge dili, tarihi, kültür ve edebiyatı üzerine değerli araştırma ve çalışmalarıyla tanınmaktadırlar.

Sözkonusu bölüm mezunları içinden sanat insanı ve sanatsal örgüt yöneticisi olanlar da az değildir. Yazarlar Birliği başkanları Zubeyr Thağazit ve Haçim Khoufe, birkaç yıldan beri Gazeteciler Birliği Başkanlığı görevini yürüten Boris Mezıha, Dünya Çerkes Birliği Başkan yardımcısı Muhamed Hafıtse bunlardandır. Muhamed Hafıtse ve Boris Mezıha, aynı zamanda birer milletvekilidir. Zubeyr Thağazit ve Hamid Karmoko Adıgece “Oşhamaho” dergisinin yönetmeni idiler, şimdi o görevi Boris Utıj yürütüyor. Adıgece çocuk dergisi “Nur”u Petr Kajar yönetiyordu, şimdiki yönetmense Boris Gedğef. Karaçay-Çerkesya’da yayınlanan “Çerkes Heku” gazetesinin yönetmeni Vıwjıkuy Thağepsev de bölümümüzü bitirenlerdendir. Karaçay-Çerkesya ve Adıgey’den çok kişi Adıge dili ve edebiyatı bölümümüz mezunlarındandır.

“Kabardey-Balkar halk yazarı” ünvanı Ahmedhan Nalo, Muhamed Karmoko ve Boris Utıj’a, “KabardeyBalkar halk ozanı” ünvanı da mezunlarımızdan Zubeyr Thağazit’e verildi.

Adıge dili ve edebiyatı bölümü mezunları bilim ve eğitim içerikli çalışmaları ile de tanınmaktadırlar. Bu eğiticilerden Muhab Abıt, Bube Karden, Ahmedhan Nalo, Hataliy Vırıs, Andrey Hakuaşe, Jemaldin Koko, Boris Balkar, Muhamed Apaj, Ebu Şerdan, Hazeşe Tav ve Hamid Kajar unutulmaz yapıtlar bırakmış olan ve halen gençlerimizi bilinçlendirme ve Ulusumuzun kültürünü ilerilere götürme uğraşıları içinde olan kişiler arasındadır.

 (*)Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanı

Kaynak: Adıge psatle (Adyghepsale, internet), 18.12.2007, Çev: Cevdet Yıldız (Hapi)

 

Sayı : 2008 02