Ankara Kafkas Derneği tarafından 21 Mart 2008 Cuma akşamı düzenlenen “Ulus Devletine Geçiş Sürecinde Çerkeslerin Rolü” konulu konferans ilgi çekti.
Aynı zamanda Nart Dergisi’nin yayın kurulu üyesi olan Araştırmacımız Hakan Eken’in konuşmacı olarak katıldığı konferansta, tarihsel süreç sırasıyla ulus devlete geçiş dönemini anlattı. Konuşmasında 18. yüzyıla kadar millet sisteminin egemen olduğu Osmanlı’nın, bu tarihten sonra Batı’dan etkilenerek ulus devlet modeline geçmeye başladığından bahseden Eken, doğu toplumlarında gelişemeyen bu sistemin, o dönemde ticaret yolları ve diğer nedenlerle batıda daha hızlı geliştiğini ve etnik yapıların ulus devlete dönüştüğünü anlattı. Kafkasya’nın ise aynı dönemlerde sürekli işgal ve savaşlardan dolayı bu süreç içinde yer alamadığına değinen konuşmacı, “Çerkes” kavramının tam olarak kapsama alanı ve yerine oturmayışını da buna bağladı.
Daha sonra, Çerkesler’in sürgün yıllarının Osmanlı’da Pantürkizm akımının benimsendiği döneme rastladığına işaret eden Hakan Eken, Balkan Savaşları ile bu akımın etkisinin arttığını belirtirken, Ermeni tehcirinin yaşandığı 1915 olaylarında, Çerkes ve Kürt etnik grupların çeşitli çıkar kaygılarıyla bu tehcirde yer aldıkları iddialarının çok önemli olduğunu söyledi.
Eken, yakın tarihimizde yaşanan Ethem Bey olayının ardından kasıtlı olarak “Çerkes” etnik ismiyle “hain” sıfatının birlikte kullanıldığını, önümüzdeki yıllarda da Türkiye ve Ermenistan’ın karşılıklı bazı çıkarları nedeniyle karşı karşıya gelmek istemediklerinde, gündemde olan Ermeni soykırımında Çerkesler’in rol oynadıkları iddialarıyla olayların yönünü değiştirmeye çalışacaklarına inandığını söyledi. Bu konuda Ermeni yazarlar tarafından yazılan kitaplardan da bahseden Eken, Nart Dergisi’nin önümüzdeki sayısında yayınlanmak üzere, bu kitaplarla ilgili ayrıntılı bir yazı hazırladığını bildirirken, Ermeni yazarların haricinde devletin resmi söylemlerinde de bu yönde beyanlar olmasının kaygı verici olduğunu, bununla ilgili şimdiden tavır belirlememiz gerektiğini anlattı.
Konferansın ikinci bölümü soru cevap şeklinde gerçekleşti. 1915 olaylarında Çerkeslerin rolü iddialarının, önümüzdeki yıllarda vereceği rahatsızlık konusunun, yersiz bir paranoya olup olmadığı sorusuna Hakan Eken, “Kimsenin durup dururken ‘şurda şöyle bir etnik grup var, onları böyle rahatsız edelim’ diyerek Çerkesler’i hedef almıyor. Abhazya Cumhurbaşkanı Bagapş’ın Türkiye’ye kabul edilmemesi, son günlerde televizyon programlarında arka arkaya Çerkesler’le ilgili asılsız iddialara yer verilmesi, bizi iyi tanıtan programların yayından kaldırılması ve daha birçok şey bunun göstergesidir” dedi. 1915 olaylarında Çerkesler’in, hangi kimlikle orada yer aldıkları konusundaki soruyu “Çerkesler Osmanlılık kimliğiyle, bu olaylara karışan resmi grubun içinde yer almışlardır” şeklinde cevaplayan Hakan Eken, Çerkesler’i yurtlarından süren Rusya’nın idaresi altındaki ana vatanımıza dönüş yapmanın ne derece doğru olduğu konusundaki bir soruya karşılık da, sürgün yaşayan halkların her bireyinin yurduna dönme hakkının olduğunu söyleyerek, “Rusya bizi sürmüştü diyerek ipleri tamamen koparmamız doğru olmaz, sınırlarını genişletmek isteyen ve yayılmacı politika izleyen tüm uluslar, çevrelerindeki diğer zayıf halklara aynı şeyi yaptılar. Ana vatanımız orada ve her Çerkes bireyinin vatanına dönme hakkı saklıdır, düşüncesini pratiğe dökebilen dönmeli, burada kalanlarımız da dönüşü desteklemeliyiz” dedi.
Haber: Behice BAĞ
Sayı : 2008 04
