Samsun iline 45 km, Çarşamba ilçesine 9 km uzaklıkta bulunan köyün adı, kırmızı eğreti otunun bölgede çokça yetişmesi nedeniyle yörede eğreti otu manasına gelen ‘Kızılot’ olmuştur.
1863-1864 yıllarında Kafkasya’dan Anadolu’ya Rusların zoruyla yapılan Büyük Çerkes Sürgünü’nden sonra Rus yönetiminin Kafkasya bölgesindeki baskısını daha da arttırması, bölgenin en verimli topraklarına el koyarak Çerkes topraklarına Rus ve Kazakları yerleştirmesi, Adıgelerin yaşam alanlarının daraltılması Anadolu’ya yapılan zorunlu göçleri devam ettirmiştir. Bunun sonucunda Büyük çoğunluğu Şapsığ kabilesinden olan Tuapse ile Maykop arasındaki Ejıps, Psıfabe ve Koblhable köyleri birleşerek 1866 yılında yurtlarından ayrılmış, Kıyı Şapsığ bölgesindeki Tuapse Limanı’ndan gemilere binerek Osmanlı topraklarına hareket etmişlerdir. Öncelikle Trabzon’a gitmelerine rağmen sonra Samsun’a nakledilmişlerdir.
Köyün büyük çoğunluğu Çerkeslerin Şapsığ boyundandır. Bunun yanında birer tane Ubıh ve Kabardey sülalesi vardır.
Köy, Karadeniz ikliminin etki alanı içerisindedir. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Son dönemde özellikle fındık tarımı yaygınlaşmıştır. Düz ova olduğu için, fındık yerden toplanmakta, dağlarda yetişen fındığa göre daha ucuza mal edilmektedir. Mısır, pancar, sebze ve şeftali de yetiştirilmektedir. Kızılot, diğer köylere göre daha çok bir kasaba havasındadır. Civar köylerin alışveriş ve ticaret merkezi durumundadır.
Hayvancılık daha çok amatörce yapılmaktadır. Bir dönem çok ortaklı bir yapıda angora tavşan çiftliği kurulmuş, fakat kısa sürede kapanmıştır.
Kızılot Köyü merkez mahallesinde Adıge Kültürü, Tahtabahçe mahallesinde ise Türk ve Adıge Kültürü bir arada bulunmaktadır. Köyün genelinde Adıge kültürü ve Adıge Xabze yaşatılmaktadır.
Köyde bulunan sülaler:
Abrek, Basteneko, Bastı, Boğane, Ğuvej, Hamtez, Hapajuko, Hapiko, Heşk (Ubıh), Hızatl, Hudıj, Halkas, Havknatuko, Kıtıj, Koblu, Kofu, Kuace, Metaluko, Raduğa, Seyneko, Şalaho, Şeretl, Şıblako, Şowmen, Thawko, Yedüge, Yeguaş, Maşuko (Kabardey)
Sayı : 2012 02
