Suriye’deki Kafkasyalı diasporası tarihi vatanlarında kurtuluş arıyor. Abhazya Dışişleri Bakanlığı ve Adıgey Cumhuriyeti Başkanı, yurttaşlarını kabul etmek istediklerini açıkladılar bile. Bununla birlikte Kafkasyalıların geri dönüşüne Muhaberat (Suriye istihbarat teşkilatı) ciddi şekilde engel oluyor. Beşar Esad da babası Hafız Esad gibi Çerkeslerden destek görüyordu.
Rusya’ya Çerkes sorusu
Arap devrimleri kasırgası Orta Doğu’da yaşayan Çerkesleri de yakaladı. Şu anda onların önünde mühim bir sorun var: ölüm veya yaşamı seçmek. Ve şimdi tarihi vatanlarında yardım arıyorlar.
Geçen yılın sonunda Suriyeli Adıgeler Rusya Federasyonu’na başvurdu, Abazalar ise Sohum’a talep gönderdiler. Anavatanlarına Suriye’deki Kabardey ve Balkarlar da başvurdu. Hepsinin gönderdiği mesaj metinleri yaklaşık olarak aynı: Bizi ölümden kurtarın.
Dünya Abhaz-Abazin Halkları Kongresi 29 Aralık’ta Beşar Esed adına bir mektup gönderdi. Tanınmış toplum adamı Beslan Kobahiya tarafından imzalanmış olan mektupta, Çerkeslerin Suriye tarihine katkılarından söz edildi. Sadece askeri alanda değil, günümüz Suriye Çerkesleri arasında çok sayıda doktor, ekonomist, öğretmen, işadamı var. Dünya Abhaz-Abazin Halkları Kongresi Esad’dan ‘Çerkeslerin maruz kalacağı bir trajediye izin verilmemesi’ için Suriye devlet başkanı olarak mümkün olan her şeyi yapmasını istedi, buna anavatanlarına dönmeleri için yardımcı olmak da dahil.
Ancak görülen o ki, Esad’ın kendisi Çerkeslerden çok da memnun değil. Üstelik anavatanlarına seslenmelerinin ardından muhaberat da bu konuyla ilgilenmeye başladı. Suriye’den alınan bilgilere göre, imza sahiplerine baskı yapılıyor, hain olarak adlandırılıyorlar: “Yönetim bu tür girişimleri affetmiyor. Muhaberatta mektubu imzalayanlardan bazılarının sorgulanmasının ardından çoğu korktu. Bazı Çerkesler gizlenmek zorunda kaldı”.
Galiba, Kafkasya’da yaşayan Suriyeli Çerkesler de ‘gerginleşti’. Haber kaynağının açıkladığına göre, Kabardey-Balkar Başkanı Arsen Kanokov Suriye’den gelen başvuruların incelenme sürecini durdurdu ve ‘bu konuyla ilgili kendisine başka mektup verilmemesini’ istedi.
Durum basit bir ifadeyle, şaşırtıcı. Muhaberat, Esad iktidarının eski taraftarı olan Çerkesleri ‘presliyor’ ve anavatanlarına dönüşüne izin vermiyor. Çerkesler iki ateş arasında kaldı: muhalefet onlara ‘Esad yanlısı’, muhaberat ise potansiyel isyancı gözüyle bakıyor.
Uzmanlar Georgia Times için konuyla ilgili görüşlerini paylaştı:
Beslan Kobahiya, Dünya Abhaz- Abazin Halkları Kongresi başkanı danışmanı:
Suriyeli Kafkasyalıların Esed rejimi destekçisi olduğu, bugünlerde gerçekle örtüşmüyor. Suriye’de durum kökünden değişti. Çerkesleri önemli bir kısmı Esed’i, yine önemli bir kısmı da muhalefeti destekliyor. Bu ülkenin iç siyaseti ile ilgili bir seçim ve hiçbir şekilde etnik aidiyete bağlı değil. Arap baharının Suriye varyantı tüm Orta Doğu’yu havaya uçuracak, bu da diğer ülkeleri etkileyecek. Vatanına dönmek isteyen Çerkeslere karşı Suriye yönetiminin olumsuz tavrı olduğunu biliyorum. Mesele, dönmek isteyenlerin bu düşüncelerini tanıdıklarına söylemekten korkmasına kadar varıyor. Bununla birlikte çeşitli kanallardan bize Çerkesler arasında geri dönüş fikrinin çok popüler olduğu geliyor.
Abhazya Dışişleri Bakanlığı birkaç defa konuyu inceledi. Ancak hatırlatmak gerekir ki, Abhazya’nın imkanları kısıtlı. Problem çok, ancak Abhazya Dışişleri Bakanlığı Suriyeli yurttaşların problemiyle ciddi şekilde ilgileniyor. Dünya Abhaz-Abazin Halkları Kongresi, Rusya’nın yurttaşların geri dönüşüne yardımcı olacağına gönülden inanıyor.
Sergey Demidenko, Stratejik Değerlendirme ve Analiz Enstitüsü uzmanı:
Suriye toplumunda Çerkeslerin statüsü belirleyici değil. Günümüz Suriyesi’nde şu anki Irak ve Ürdün’de olduğu gibi Çerkes toplumları yabancı olarak kabul ediliyor. Eğer Beşar Esad devrilirse veya Suriye meselesine yabancı müdahale olursa, Suriyeli Çerkeslerin bundan sonraki var oluşu meselesi gündeme gelir. Tamamıyla soykırım gibi bir şey olabilir.” (ajanskafkas)
