Şili darbesinin aktörü de ABD

0
589

Ulusal Güvenlik Arşivi, açıkladığı belgeler ışığında ABD’nin, 40 yıl önce Şili’nin demokratik bir şekilde seçilmiş Allende Hükümetinin askeri bir darbeyle devrilmesini desteklediğini ortaya çıkardı.

Dönemin Ulusal Güvenlik Danışmanı ve Dış İşleri Bakanı Kissenger’ın darbede önemli rol oynadığını kanıtlayan belgelerde, Salvador Allende hükümetinin bir model olarak ortaya çıkmaması için General Augosto Pinochet’in askeri darbesi ve ardından diktatörlüğünün desteklenmesi konusunda Kissinger’in, dönemin ABD Başkanı Richard Nixon’a tavsiyede bulunduğu belirtiliyor.

Kissinger’in ABD Başkanı Nixon’la gerçekleştirdiği telefon kayıtlarının da yer aldığı belgeler, Dış İşleri Bakanı’nın darbedeki etkinliğini net bir şekilde ortaya koyuyor.

Söz konusu telefon kayıtlarında, Kissinger’ın Nixon’a, ABD’nin darbeye yardım ettiğini söyledikten sonra, ‘Darbe koşullarını olabilecek en iyi şekilde oluşturduk’ dediği belirtiliyor.

Nixon’un medyada yer alan liberal seslerden şikayetçi olmasının ardından, Kissinger’in cevaben ‘Eisenhover döneminde olsaydık, kahraman olurduk’ dediği belirtiliyor.

General Pinochet, Şili Devlet Başkanı Salvador Allende’yi 11 Eylül 1973’te askeri bir darbeyle devirmiş ve ülke, 1990 yılına kadar diktatörlükle yönetilmişti. Ülke yönetimine el koyan Pinochet yaptığı açıklamada, “Vatansever ordunun bugün gerçekleştirdiği harekat, yalnızca Salvador Allende’nin Marksist hükümetine karşı ülkemizi kaostan kurtarmak üzere gerçekleştirilmiştir” diyordu.

40 yıl geciken özür

Darbeye sessiz kalan yargı, 40 yıl sonra özür diledi. Ülkedeki hâkimleri temsil eden Milli Hâkimler Birliği tarafından yapılan açıklamada, 1973 yılında sosyalist Devlet Başkanı Salvador Allende’yi deviren darbeyle başlayan ve 1990 yılına kadar süren Pinochet diktatörlüğü döneminde hukukçuların, en önemli görevleri olan ‘temel insan haklarını koruma’ vazifesini yerine getirmedikleri itiraf edildi. Birlik üyesi hâkimler, “Şili halkının ve dönemin tüm kurbanlarının affını isteme zamanı geldi.” dedi.
Özür açıklamasında “Tam olarak ve net bir şekilde söylenmesi ve kabul edilmesi gerekir ki: Yargı sistemi ve özellikle Yargıtay, o dönemde devlet tarafından yapılan ihlallerin kurbanlarını koruma ve temel hakların koruyuculuğunu yapma ödevini yerine getirmede başarısız oldu.” ifadeleri kullanıldı. Şilili hâkimler, Pinochet diktatörlüğünün zulmüne uğramış insanlar adına o dönemde hakim ve savcıların yapabileceği ve yapması gereken pek çok şey olduğunu ancak yapılmadığını kabul etti.

Yatan adam eylemi

Başkent Santiago’nun ana caddesinde bin kişilik bir grup birbirinin ardına yatarak diktatör Augusto Pinochet döneminde kaybedilenleri andı. Şilili oyuncu Maria Jose Contretas’ın davetiyle gerçekleştirilen eyleme, ülkenin tanınmış sanatçı, öğrenci ve akademisyenler katıldı. Bernanrdo O’Higgins Caddesi’nden başlayan ‘Yatan adam zinciri’ sokaklar boyu devam ederek başkanlık sarayı Palacio de la Moneda’ya kadar uzandı. Eylem çağrısı sosyal medyadan yapıldı ve toplam 11 dakika sürdü. Maria Contretas, eylemi darbenin 40’ıncı yılında, “Şili’de Pinochet döneminde devletin yaptığı sistemli işkence ve insan hakları ihlallerini hala inkar edenlere” yanıt vermek için organize ettiklerini söyledi.