Mihail Hodorkovski’nin kurduğu Open Russia (Açık Rusya) adlı sivil toplum kuruluşunun sitesinde, Ramzan Kadirov hakkında bir belgesel yayınlandı. “Aile” isimli filmde, Kadirov’un Çeçenya’da kurduğu özel güvenlik birimleri ve işkence gibi insan hakları ihlallerinden söz ediliyor.
Belgeselde, Kadirov’un Çeçenya’ya verilen milyarlarca dolarlık federal yardımın yanı sıra “karmaşık bir haraç sistemi”nden de kişisel kazanç sağladığı iddia ediliyor. İddiaya göre, her Çeçen aylık olarak Ahmet Kadirov Vakfı’na bir ücret yatırıyor. Devlet çalışanları maaşlarının yüzde 10’unu vakfa aktarırken, özel sektörde çalışanlar gelirlerinin yaklaşık üçte birini, şirket sahipleri ise kazançlarının neredeyse yarısını vakfa aktarıyor. Kesintilerin dışında zaman zaman ek “bağış”lar da talep ediliyor.
Film, Çeçenya ve Rusya’yı yönetenleri anlatıyor ve soruyor: “Kadirov, Putin’in ‘oğlu’. Yeltsin’in ‘oğlu’ Putin neden Kadirov’suz yapamıyor?”
26 dakikalık belgeselde, Kadirov’un derebeylik sistemi kurduğu belirtilerek Putin ve Kadirov’un kanlı diktatörler olduğu iddia ediliyor. Kırmızı filtre ile çekilen belgeselde haberlerden aşina olduğumuz birçok konu işleniyor: Kadirov’a bağlı silovikler, küçük yaştaki bir kızın yaşlı bir polis şefiyle evlendirilmesi, Nemstov cinayeti… Filmin en vurucu bölümü ise yakınları kaybolan Çeçenlerin yaşlı gözlerle anlattıkları gerçekler… Evet, filmde anlatılanlar zaten bilindik gerçekler ama kendisine karşı çıkan herkesi sindiren Kadirov ve halkın nasıl bir korku içinde yaşadığına dair detaylar başka ipuçları veriyor.
Çeçenya resmi kaynakları, filmdeki haraç iddialarını gerçek dışı olduğunu belirtirken, Caucasian Knot haber sitesinin konuştuğu Çeçen öğretmenler, sağlık çalışanları ve polis memurları ise maaşlarından belli bir yüzdenin vakıf için kesildiğini söyledi. Bu yolla toplanan paraların aylık 3-4 milyar ruble olduğu tahmin ediliyor ve fonların belli bir bölümünün de Kadirov’a aktarıldığı belirtiliyor.
Ahmet Kadirov Vakfı Haziran 2004’te kurulmuştu. Kommersant gazetesi, vakfın hesaplarının şeffaf olmadığını, yasalara göre yılda 3 milyon rubleden fazla geliri olan sivil toplum kuruluşlarının hesaplarını Adalet Bakanlığı’na ibraz etmeleri gerektiğini ancak söz konusu vakfın bunu yapmadığını ve denetlemeden muaf tutulduğunu açıkladı. (meduza.io, kavkaz-uzel.ru, dusia. telekritika.ua, rferl.org) Çeviri: Serap Canbek