Son zamanlarda Kafkasya medyası, Rusya Liberal Demokrat Parti (LDPR) Başkanı Vladimir Jirinovski’nin Ermeni diasporasının Abhazya’daki nüfusunun ve etkisinin artmasıyla ilgili söylediği “Abhazya Ermeniler tarafından yenilecektir” sözüne yer veriyor.
Ermenilerle Abhaz ve Adigelerin durumu nedir? Krasnodar Bölgesi kimler arasında paylaştırıldı? Çatşmaların kaynağı nedir? Ermeniler ne boyutta etkilerini artırıyor?
On Kavkaz haber portalı bu soruları doğuran süreçleri Abhazya ve Krasnodar Bölgesi’nden gerçek isimleri saklı tutulan iki işadamı ile konuştu.
-Abhazya’daki Ermeni diasporasının demografik ve ekonomik gücündeki artış Jirinovski’nin söylediği kadar yüksek mi?
-Timur (Abhazya): Jirinovski 28 yıldan fazla süredir LDPR’nin başında… İstihbarat servislerinden bilgi alıyor, Abhazya’da yaşayan farklı diasporalar hakkında da bilgisi var.
Abhazya’daki Ermeni disporasının nüfusu Abhazların en az 1,5 katı civarında… Ancak bu bilgiler özellikle gizli tutuluyor. Basın ve hükümet için bu konu hakkında konuşmak “uygun değil”.
Konuyu değerlendirmek için geçmişe dönelim. Abhazya’da Ermenilerin olması olağan dışı bir durum değil. Osmanlı dönemindeki Ermeni-Türk çatışması sonrasında çok sayıda Ermeni Abhazya’ya yerleşmişti. Köyler kurmaya başladılar.
Sonrasında Ermenistan’da meydana gelen depremin ardından Ermeniler kitleler halinde Karadeniz kıyılarına göç etti. Şunu da unutmamalıyız ki Ermeniler ve Abhazlar her zaman barış içinde yaşadılar. Ayrıca Gürcistan-Abhazya savaşında Ermenilerden oluşan Bagramyan taburu Abhazya tarafında savaştı.
Jirinovski’nin sözleri şaşırtıcı değil çünkü bunu hep yapıyor. Suç oluşturan söylemleri hiçbir zaman cezalandırılmıyor. Abhazya’daki Ermeni diasporasının varlığı suçlayıcı tavırla incelenemez. Asıl tartışılması gereken Abhazya’nın yerli halkı Abhazların demografik sorunlarıdır, Abhazların durumunun geliştirilmesi için hükümetten talepte bulunmalıdır.
Popülist politikacılar için Ermeni diasporasını suçlamak Abhazya’nın yerli halkının içinde bulunduğu durumun gerçek nedenlerini konuşmaktan daha kolaydır.
-Anzor (Krasnodar Bölgesi): Jirinovski’nin birçok söylemi var. Ancak bu söyleminde bir parça gerçeklik var: Ermeni diasporasının Abhazya’daki etkisinin artması Ermenilerin ve Moskova’nın yararınadır.
-Bildiğimiz kadarıyla Ermeni diasporası Krasnodar Bölgesi’nde de varlığını ve etkisini hızla artırmakta.
-Timur: Krasnodar Bölgesi’nin Kazaklar ve Ermeni diasporası arasında çok önceden bölüştürüldüğü artık bir sır değil. Ermeni disporası temsilcileri bölge yönetiminin tüm düzeylerinde güçlü pozisyonlarda…
-Anzor: Ermeniler ve Krasnodar tabiri artık ayrılamaz bir kavram haline gelmiş durumda…
-Ermeni disporasının Abhazya ile Adigelerin kadim toprağı Krasnodar Bölgesi’ndeki bu başarısının sırrı nedir? Abhaz ve Adigeler neden başarısız?
-Timur: Ermeni diasporası dünyanın birçok yerinde var. Avrupa’dan söz edersek en başta Fransa’dalar. Orta Doğu’da ise Lübnan’dalar.
Ayrıca ABD’de büyük bir Ermeni nüfusu var. Şüphesiz ki Abhazya gibi küçük cumhuriyetlerde de varlar. Krasnodar ve Stavropol gibi bölgelerde de…
Ermeni disporasının başarısının birkaç etkeni var. Birincisi, Ermeniler arasındaki karşılıklı dayanışma. İkincisi, gayret. Üçüncüsü, yüksek doğum oranı.
Abhaz ve Adigelerin kaybetmesinin ise birkaç nedeni var. Birincisi, Kafkasya Savaşı sonucunda Abhaz ve Adigelerin çoğunun yok edilmesidir. Hayatta kalanların bir kısmı da vatanlarından zorla sürülmüşlerdir. Bu durum Abhaz ve Adigelerin bugünkü demografik yapısını etkilemiştir.
İkinci neden geç evliliktir. Üçüncüsü ise düşük doğum oranı…
-Anzor: Kafkasya’daki Ermeni toplumunun başarısının sırrı imparatorluk döneminden itibaren Moskova ile kurdukları müttefik ilişkilerden kaynaklanmaktadır. Ermenilerin Kuzey Kafkasya’da güçlenmesi Kafkasya Savaşı sırasında artmıştır, Ermeniler Rusya tarafında yer almışlardır.
Batı Kafkasya nüfusu Adigeler Rusya’ya karşı savaşmış ve sonucunda Adigeler anavatanları Kuban’ı kaybetmişlerdir. Sonrasında da Ermeniler Adigelerden alınan verimli toprakları ikinci vatan kabul etmişlerdir.
-Etnik dengenin böylesi keskin değişiminden dolayı Abhazya ve Krasnodar’da sosyal bir gerilim oluştu mu? Ermeniler ve yerli halk arasında çatışmalar oluyor mu?
-Timur: Halklar arasında bir gerilim yok. Ama kişisel ya da ticari çıkarlar söz konusu olduğunda öncelik yakınına veriliyor. Çatışmalar oldu ama yerel yapı itibariyle olağandı.
-Anzor: Gerilim gizli tutuldu. Çatışmalar da oldu ama nedeni yöneticilerin oyunuydu. Kuban yöneticileri Müslüman Adige topluluğundan çok Ermenilerle ilişki kurdu. Her şey dağlı Müslümanlardan temizlenen toprakların Ermeni tüccarların denetimine girdiği Kafkasya Savaşı döneminde olduğu gibi. Durum aynı. (onkavkaz.com)
Çeviri: Serap Canbek
