ЛIыбзыу Шанрэ Джантийрэ Шам, Дамаскэ къыщыхъугъэх. Ахэм янэу Данэ Шагуджмэ ащыщ, ятэу Осамэ абдзах. 20I3–рэ илъэсым хэкум къагъэзэжьыгъ. Унагъом иIэшъхьэтет ащ кIэщакIо фэхъугъ. Зэрэбынэу зыкъаIэти адыгэ чIыгум къэкIожьыгъэх, Мыекъуапэ псэупIэкIэ хахыгъ. А уахътэм Шан илъэс 12, Джантий – илъэсибгъу, ашынахьыкIэу Натай – илъэсищ ныIэп аныбжьыгъэр. Хэт ышIэния ышрэ ышыпхъурэ – Шанрэ Джантийрэ творческэ зэхэт купэу «Ошъадэм» хэхьэрэ лъэпкъ Iэмэ-псымэхэм яансамблэу «Бэгъэуджым» щыщ хъущтхэмэ… Шан шыкIэпщынэм къырегъаIо, ышнахьыкIэу Джантий – Iэпэпщынэм, къамылым, пщынэм, шыкIэпщынэм. Сэнаущыгъэм икъэкIуапIэу афэхъугъэр искусствэхэмкIэ Адыгэ Республикэм иеджапIэу Лъэцэрыкъо Кимэ ыцIэ зыхьырэр ары. Ау лъэпкъ искусствэм ылъапсэ, Шан къызэриIорэмкIэ, янэшэу Шагудж Янал къыщежьэ – ар пщынау. «Янал пщынэм къыригъаIо зыхъукIэ, ащ тыкIэрысэу тедэIунэу тикIасэщтыгъ. Сянэ шыщирэ зы шыпхъурэ иIэх, сятэ ышыпхъуитIу Зэхэт Араб Эмиратым щэпсэух, ыш Германием щыI», – еIо Шан.
Адыгэхэр дунаим икъэралыгъо зэфэшъхьафхэм ащыпсэунхэу хъугъэ. Ау Хэкум иIаплI къифэжьыхэрэр, адыгэ джэныкъом къыIутIысхьажьхэрэм фэд.
«Сятэ ГъукIэ Замудин дэгъоу ышIэщтыгъэ, – къеIуатэ ЛIыбзыу Шан. – Замудин ихьакIэщ зэгорэм сэри сыздищагъ. ШыкIэпщынэр зэкIэм сшIогъэшIэгъоны хъугъэ, ащ къезгъэIоным сыкIэхъопсыщтыгъэ ыкIи ишIыкIэ псынкIэу къысIэкIэхьагъ. А уахътэм Замудин икIэлэеджакIомэ ащыщэу Гъогъо Дамир тищысэтехыпIэу щытыгъ».
ГъукIэ Замудин ихьакIэщ щызэхихырэ шыкIэпщынэ мэкъамэм Шан илъэпкъ кIуачIэ къыгъэущыгъ, исэнаущыгъэ лъапсэ щидзыгъ. Ныдэлъфыбзэр янэрэ ятэрэ аIуалъхьагъэу зэш-зэшыпхъухэр адыгабзэкIэ яцIыкIугъом щегъэжьагъэу рэгущыIэх: «Тятэ ащ ынаIэ лъэшэу тетыгъ, тиунэ адыгабзэ нэмыкIкIэ тыщыгущыIэщтыгъэп. Ау Хэкум къызтэгъэзэжьым урысыбзэр зэдгъэшIэжьын фаеу хъугъэ. КъызэрэзгурымыIохэрэм апэ сигъэщынэщтыгъэ. Нэужым урысыбзэр зэзгъэшIэн зэрэфаер къызгурыIуи, ар къызысIэкIахьэм нахь псынкIэу пстэуми сагурыIо ыкIи къызгурыIохэ хъугъэ».
Аузэ, шыкIэпщынэо IэпэIасэу Шан хъугъэ ыкIи ГъукIэ Замудин ихьатыркIэ творческэ зэхэт купэу «Ошъадэм» Едыдж Викторие ар ыштагъ. Лъэпкъ Iэмэ-псымэхэм яансамблэу «Бэгъэуджым» хигъэхьагъ. ИлъэситIу тешIэшъ Шан ышэу Джанти ансамблэм аштэ. Ышырэ ышыпхъурэ «Ошъадэм» хэтхэу лъэпкъ культурэм фэлажьэх. Купым игастрольхэр Зэхэт Араб Эмиратхэм защэкIом, ащ щыпсэурэ Шанрэ Джантийрэ ятэшыпхъухэр «Ошъад» къытыгъэ концертым щыIагъэх, ащыгушIукIыгъэх.
«Ансамблэм ренэу сызэрэхэмытышъущтыр къызгурэIо, – еIо Шан, – ащ къыхэкIэу гурыт еджапIэр къызысэухым Адыгэ къэралыгъо университетым экономикэмкIэ ифакультет сычIэхьагъ, я 4-рэ курсым сынэсыгъ. Джантий я 9-рэ классым ыуж я 79-рэ Мыекъопэ къэралыгъо гуманитарнэ-техническэ колледжым чIэхьагъ, компьютернэ технологиехэмкIэ сэнэхьат зэрегъэгъоты. Нэужым университетым чIэхьажьыщт».
Шанрэ Джантийрэ ныбжьыкIэх, гушIубзыух, ялэгъумэ адештэх, дахэх. «Ошъадэр» Москва зэкIом сырягъусэнэу хъугъэти, сакIырыплъыгъ. Ышырэ ышыпхъурэ ныбжьыкIэ шIыкIашIох, гъэсагъэх, пIуныгъэ икъу зэрарахьылIагъэр къахэщы.
Творческэ зэхэт купэу «Ошъадэм» ихудожественнэ пащэу, искусствэхэмкIэ Чэчэн Республикэм изаслуженнэ IофышIэшхоу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артистэу Едыдж Викторие ыгъэуцугъэ убых къашъом хьалэмэтэу къызщыхэщырэ чIыпIэ иI. Къашъом ыгузэгу ЛIыбзыу Шан зыхэс «Бэгъэудж» купэу сценэм ыкIыб щысхэм къахэкIышъ, шыкIэпщынэр зэриIыгъэу, мэкъамэр къыригъаIозэ, пчэгум къехьэ ыкIи ащ къыдэшъо. Нэужым шыкIэпщынэри аретыжьышъ, къашъом шъхьафитэу зыреты, дахэу, шIыкIашIоу, пчэгур ыIыгъэу Убых къашъор къегъэкIэракIэ. ШыкIэпщынэо пшъашъэм пстэуми шъхьэкIафэ рахы, шыкIэпщынэр ештэжьышъ, «Бэгъэудж» купым хэуцожьы. Гум анахь къинэрэр а едзыгъор ары, еплъыхэрэм сыдигъокIи а чIыпIэм Iэгутео макъэм зыкъыщырагъэIэты. Ежь Шан ащ фэдэу убых къашъом чIыпIэ щиубытэу къазэрэхэщырэм еплъыкIэу фыриIэмкIэ сызеупчIым иджэуап сыгу рихьыгъ: «Сырэпагэ ыкIи сигуап шыкIэпщынэр къашъом къызэрэщыхагъэщыгъэр. Ар сIыгъэу, ащ къезгъаIозэ пчэгум сыкъызихьэкIэ, ар цIыфхэм ясэгъэлъэгъу, сэгъэлъапIэ – «мары адыгэ мэкъамэр къэзытырэр, мары лъэпкъым идэхагъэ къызщежьэрэр» сIорэм фэд».
Ары ыкIи зэрэщытыр. Къытхэхьажьырэ тилъэпкъэгъухэм къыздахьыжьырэ шIэныгъэм, хабзэм анэмыкIэу, Хэкум исхэр къырагъэкъужьых, тикультурэ зэдэтэIэты, хэхъоныгъэхэр зэдэтэшIых. ЛIыбзыу Шанрэ Джантийрэ ягухэлъхэр къадэхъунэу афэтэIо, сэнаущыгъэ зыхэлъ ныбжьыкIэхэм Хэкум янасып щагъотынышъ, щыбэгъожьынхэу тафэлъаIо.
Адыгэ Макъ
