Зэрэдунаеу гумэкlыгъо хэзыдзэгъэ зэпахырэ узэу коронавирусыр зылъымыlэсыгъэ унагъо щыlэп. Къин зылъэгъугъэу зыlотэжьыгъи, узым ыпкъ къикlыкlэ зидунай зыхъожьыгъи къыхэкlыгъ. Пандемием иапэрэ мафэхэм къащегъэжьагъэу лlыхъужъыыгъэ зэрахьэзэ медицинэм иlофышlэхэр ащ пэуцужьых.
Ахэм къинэу алъэгъурэр пстэуми къагурыlорэп. Ау яшlэныгъэрэ яlэпэlэсэныгъэрэ яшlуагъэкlэ нэбгырабэмэ ящыlэныгъэ къызэрэзэтырагъэнагъэр нэрылъэгъу къытфэхъугъ ыкlи ахэм ящытхъу тlоныр къалэжьыгъ.
«Адыгэ Республикэм псауныгъэр къэухъумэгъэнымкlэ изаслуженнэ lофышl» зыфиlорэ щытхъуцlэр 2020-рэ илъэсым къызфагъэшъошагъэу, республикэ зэнэкъокъоу «2021-рэ илъэсымкlэ анахь врач дэгъум» текlоныгъэ къыщыдэзыхыгъэу Вэкъэшlэ Рустем гущыlэгъу тыфэхъугъ. Ар Мыекъопэ къэлэ клиническэ сымэджэщым реанимациемрэ анестезиологиемрэкlэ иотделение ипащ.
Тигущыlэгъу иlофшlэн 2001-рэ илъэсым сымэджэщым щыригъэжьагъ. Пшызэ къэралыгъо медицинэ институтым иинтернатурэ «кардиолог» сэнэхьатымкlэ къызеухым, кардиореанимацием ар lухьагъ.
— Зэхэт реанимацием ыкlи анестезиологие къулыкъум lоф щысшlэнэу езгъажьи, охътэ гъэнэфагъэ тешlагъэу гухахъо зэрэхэзгъуатэрэр къызгурыlуагъ, — еlо ащ. — Анестезиологым ипшъэрылъ шъхьаlэхэм ащыщ сымаджэр зэрыфэрэ чlыпlэ гузэжъогъум къырищыжьыныр. Операциехэм ялъэхъан анестезиологым искусственнэу а чlыпlэм сымаджэр рещэ, нэужым къырещыжьы. Сыхьат заулэхэм къакlоцl сизекlуакlэ икlэух къэнафэ.
Мы сымэджэщыр госпиталь зашlыгъэм къыщегъэжьагъэу врачым иlофшlэн бэкlэ нахь хьылъэ хъугъэ. Къэралыгъом имедик нэбгырэ мин пчъагъэхэм афэдэу, Рустем иlофшlэгъу куп игъусэу коронавирусыр къызэузырэ сымаджэхэм апэрэ мафэхэм къащыублагъэу ящыlэныгъэ чэщи мафи фэбанэ.
Къыхэкlыгъ уахътэ, мыгъэрэ гъэмафэм, узыр нахь зэкlакlуи госпитальхэр зыщызэфашlыжьыгъагъэр. Ащ дэжьым Рустеми, зыхэт иlофшlэгъухэм ащыщхэри «зонэ плъыжьым» къыкlыжьхи, зыухъумэхэрэ шъуашэхэри зыщахыжьхи къалэжьыгъэ зыгъэпсэфыгъо уахътэм кlогъагъэх. Ащ бэрэ щыгушlукlынхэу хъугъэп. Бжыхьэм коронавирусым иштаммыкlэхэр къызежьэм, сымаджэхэм япчъагъэ хэхъожьэу ыублагъ. Ащ дакlоу Мыекъопэ къэлэ сымэджэщым гъолъыпlэхэр къыщызэlуахыжьынхэу хъугъэ. Тигущыlэгъу иlофшlэн хьылъэ lууцожьыгъ.
-Тэ тиоделение lоф щыпшlэныр къэзыгъэхьылъэхэрэм ащыщ кадрэхэр зэрэтфэмакlэр, – къеlуатэ Вэкъэшlэ Рустем. – Тишъолъыр изакъоп, къэралыгъоми, дунайми а lофыгъор ащыl. Сымаджэу къычlафэхэрэм яакъыл къамышlэу къызэрэхэкlырэм фэшl, тишlуагъэу якlырэр икъоу зэхашlыкlырэп. Арышъ, реаниматолог сэнэхьатыр «жьаум» чlэт фэдэ мэхъу.
Врач сэнэхьатым имэхьанэ зэрэиныр джыри зэ коронавирусым къыгъэшъыпкъэжьыгъ. Ящыlэныгъэ шъхьамысыжьхэу зикъэбар икъоу амышlэрэ зэпахырэ узым ахэр пэуцужьыгъэх. Социальнэ хъытыухэм узахаплъэкlэ, шъошэ lужъоу ащыгъхэр зызыщахыжьхэкlэ медикхэм акlышъо лъэужэу къытенэхэрэм угу цlыкlу ашlы. Чэщ-зымафэм ахэр сыхьати 3 – 4 ныlэп зэрэчъыехэрэр. Ащыщыбэм коронавирусыр къяузыгъэу, плъыр-стырым ыжъэхэу, lоф зышlэн зэрэщымыlэм къыхэкlыкlэ мытlысхэу бэрэ мэхъу. Гухэкl нахь мышlэми, медицинэм иlофышlабэми ядунай ахъожьыгъ. COVlD-19-м илъэхъан врачыбэмэ яlофшlэн зэблахъугъ. Хирургхэри, травматологхэри, гинекологхэри уз мэхъаджэм пэуцужьых. Мэзэ пчъагъэм ягупсэхэм апэчыжьэхэу хьакlэщхэм, сымэджэщхэм ащыпсэугъэх. Ащ фэдэ къинэу непэ алъэгъурэр цlыфхэм зэхашlыкlынэу, уасэ фашlынэу щыт.
Рустем иlофшlагъэ непэ къэралыгъом осэшlу къыфишlыгъ. Ау ежь ар изакъоу къылэжьыгъэу ылъытэрэп.
– «Адыгэ Республикэм изаслуженнэ врач» зыфиlорэ щытхъуцlэри, 2021-рэ илъэсымкlэ врач анахь дэгъу сызэрэхъугъэри сэ сизакъоу къэсылэжьыгъэп, реанимацием lоф щызышlэрэ санитаркэхэм къащегъэжьагъэу врачхэм анэсыжьэу яlахьышlу хэлъ мыр къызэрэсфагъэшъошагъэм, — къыхигъэщыгъ ащ. — Сэ сшъхьэ игугъу къэсшlымэ, пшъэдэкlыжьэу схьырэм нахь хигъэхъуагъ, нахь лъэшэу lоф сшlэным сыфигъэблыгъ.
Къыхэзгъэщымэ сшlоигъу Вэкъашlэхэм яунагъо исхэм врач сэнэхьатыр къызэрэхахыгъэр. Рустем ятэу Аслъан зэлъашlэрэ неврологэу щытыгъ, илъэс пчъагъэхэм республикэ сымэджэщым неврологиемкlэ иотделение пэщэ lэнатlэр дызэрихьагъ (бэмышlэу идунай ыхъожьыгъ, Тхьэм джэнэт къырет). Ышыпхъоу Саидэ джы ар лъигъэкlотагъ. Янэ терапевт, ишъхьагъусэу Рузанэ кардиолог.
-Тиунагъо исхэм зэкlэми тызфэгъэзагъэр зэфэшъхьафы, ау анестезиологие-реаниматологиер пстэуми япхыгъ. lофышlэм тыкъикlыжьыгъэми, lэзэным ылъэныкъокlэ хъугъэ-шlэгъэ гъэшlэгъонхэм ыкlи къинхэм уатемыгущыlэнэу хъурэп, тызэупчlыжьэу бэрэ къыхэкlы, – хигъэунэфыкlыгъ Вэкъашlэм.
Сыд фэдэ къиныгъо lофшlэным щызэпичыщтми, lэпыlэгъу унагъор къызэрэфэхъурэр Рустем къыхигъэхъожьыгъ. Джащ фэдэу ащ гухъахъо зыхигъуатэхэрэм ащыщ зыхэт lофышlэ купым зэгурыlоныгъэ дыриlэу, аlэ зэкlэдзагъэу зэрэзэдэлажьэхэрэр.
Зэрэдунаеу врач сообществэр «ковидым» зэрэпэуцужьырэр шъхьэихыгъэу къэбар жъугъэм иамал зэфэшъхьафхэм къащыраlотыкlы. Мафэ къэс ащ фэдэхэм Рустем ахэплъэ, lудзыгъэ шlыкlэм тетэу кlорэ конференциехэм ахэлажьэ, lэзэн lофымкlэ кlэ горэ къежьэмэ, блимыгъэкlыным ыуж ит.
Коронавирусыр къызежьэм бэмэ а узыр зэрэщыlэр ашlошъ хъущтыгъэп. Ау нэбгырабэмэ къызалъыlэсым къагурыlуагъ зыфэдэри, щынагъоу къыздихьын ылъэкlыщтыри. Ау джыри икъоу зыфэсакъыжьхэрэп. Тигущыlэгъу цlыфхэм закъыфегъазэ амал зэриlэкlэ яунэхэм арысынхэу, яныбджэгъухэм ахэмыхьанхэу, нэбгырабэ зыщызэрэугъоирэ чlыпlэхэм защадзыенэу. Зыухъумэхэрэ амалхэр къызфагъэфедэнхэу. Анахьэу узым тыщызыухъумэнэу ащ ылъытэрэр вакцинациер ары.
– Непэ зэрэдунаеу зыхэфэгъэ гумэкlыгъом щыlэныгъэм илъэныкъо пстэуми зэрар арехы. Арышъ, шlуагъэ къэзытыщт лъэныкъор къыхихынэу нэбгырэ пэпчъ есlо сшlоигъу, – къыlуагъ Рустем. – Ащ къикlырэр – ахъщэр е шlоигъоныгъэр арэп ыпэ ибгъэшъынэу щытыр, щыlэныгъэр ары. Цlыфым ищыlэныгъэ зышlокlодыкlэ адрэхэм мэхьанэ яlэжьэп.
Врачыр ежь ищыlэныгъэ емыгупшысэу чэщи мафи сымаджэм lэпыlэгъу фэхъу. Цlыфым ыпашъхьэкlэ пшъэдэкlыжьышхоу иlэр лlыхъужъныгъэ хэлъэу зэрихьан фае мэхъу. Джа зэпстэури къыгурыlозэ тигущыlэгъу мы сэнэхьатыр къыхихыгъ ыкlи зэрэфэшъыпкъэр мы охътэ гузэжъогъум къыщигъэнэфагъ. Рустем фэдэ врачхэр зэрэтиlэхэм уимыгъэгушlон ыкlи урымыгушхон плъэкlырэп. Республикэми ынаlэ ащ тыридзи щытхъуцlэу къыфагъэшъошагъэр къызэрилэжьыгъэм тицыхьэ телъ.
Адыгэ Макъ
