Tarih bilimleri doktoru Ludvig Chibirov’un hazırladığı Nart Efsaneleri’nin folklor ve etnolojik materyalinin ansiklopedik genelleştirilmesi ve sistemleştirilmesinin ilk cildi V.I. Abaev Kuzey Osetya İnsani ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü (SOIGSI) tarafından “Nart efsanelerinin folkloru ve etnolojik malzemesi – Oset halkının hazinesi” başlığıyla yayımlandı.
Çalışmalar altı yıl sürdü
Üç ciltten oluşacak projenin fikir sahibi ve başeditörü tarih bilimleri uzmanı Prof. Ludvig Chibirov aynı zamanda Güney Osetya Cumhuriyeti’nin ilk devlet başkanı ve SOIGSI Etnoloji Bölüm Başkanı olup Rusya’nın Onurlu Bilim Adamı nişanı sahibi. SOIGSI bilimisanlarına ek olarak projeye ülkenin ve komşu ülkelerin bilimsel kuruluşlarından 50’den fazla uzman katıldı; folkloristler, dilbilimciler, edebiyat eleştirmenleri, filozoflar, arkeologlar, tarihçiler ve etnograflar…
Ansiklopedi üzerindeki çalışmalar altı yıl kadar sürdü. Ansiklopedinin makaleleri, Oset araştırmalarının iki yüzyıl boyunca biriktirdiği Oset Nart Efsaneleri hakkındaki bilgileri yansıtıyor: Nart efsanelerindeki hikâyeler, döngüler ve kahramanlar; destanla ilgili kayıtlar, yayınlar ve araştırmalar; derleyiciler ve hikâye anlatıcıları hakkında bilgiler; destanın tarihsel ve mitolojik temellerinin analizi, sanatsal özellikleri; Oset Nart Destanı’nın Kafkasya ve Avrasya halklarının destanlarıyla genetik ve alansal bağlantıları hakkında makaleler.
Osetlerin sosyal yaşamının yaşlar arası ve cinsiyetlerarası iletişim normları, selamlama ve iyi dilek kuralları, misafirle iletişim normları gibi yönlerinin en açık şekilde yansıtıldığı Nart Destanı’nın değerinin “Özellikle hem antikçağda hem de destanın kaydedildiği dönemde Oset dünyasının resmini, onların dini ve mitolojik bakış açısını ve yaşam biçimini yansıtması gerçeğinde yatmaktadır” diyor SOIGSI Folklor ve Edebiyat Bölümü Başkanı Fedar Takazov.
Hem anaerkilliğin hem de askeri demokrasinin karakteristik özellikleri
Fransız dilbilimci, Oset Destanı araştırmacısı Georges Dumezil ise “Oset Destanı ve Mitolojisi” kitabında Nart efsanelerinde yaşlılar ve gençler arasındaki kesin olarak tanımlanmış ilişkilerin Osetlerin modern uygulamalarına tekabül ettiğini belirterek Nart Destanı’nı “yaşamın en çeşitli yönlerini, sosyal yapıyı ve kültürümüzün ritüel bileşenini yansıtan Oset halkının yaşamının bir ansiklopedisi” olarak adlandırmıştı.
SOIGSI Folklor ve Edebiyat Bölümü’nün kıdemli araştırmacısı Madina Darchieva da “Oset Nart Destanı çok uzun bir süre içinde oluştu, bu nedenle toplumun çeşitli dönemlerinin ve toplumsal örgütlenme biçimlerinin özelliklerini yansıtıyor” diyor ve “epik metinlerde hem anaerkilliğin hem de askeri demokrasinin ve hatta yeni tarihin (olağan tarihsel dönemlendirme anlamında) karakteristik özellikleri olduğunu” söylüyor.
