Тилъэпкъэгъух, тичIыпIэгъух, тлъы щыщых

0
183

ЖъоныгъуакIэм и 21-р адыгэ лъэпкъымкIэ хэушъхьафыкIыгъэ мафэу щыт, Кавказ заом епхыгъэ хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъом адыгэ минишъэ пчъагъэу хэкIодагъэхэр, егъэзыгъэкIэ зичIыгу гупсэ зыбгынэн фаеу хъугъэхэр тыгу къэтэгъэкIыжьых. Заор тятэжъ пIашъэхэмкIэ ушэтыпIэ къин дэдэу щытыгъ. А илъэс чыжьэхэм щыIэгъэ хъугъэ-шIагъэхэм апкъ къикIэу адыгэ лъэпкъыр гощыгъэ хъугъагъэ: ащыщхэр ятарихъ чIыгужъ къинагъэх, адрэхэм егъэзыгъэ IофкIэ яхэку къабгынэн фаеу хъугъагъэ…

2010-рэ илъэсым Шам щыкIогъэ граждан заом цIыф мамырхэр бэу хэкIодагъэх. Мы тхьамыкIагъор къызылъыIэсыгъэхэм тилъэпкъэгъухэри ахэтыгъ. ЯцIыфышъхьэ, ясабыйхэр, яIахьыл гупсэхэр къаухъумэнхэм фэшI илъэс пчъагъэхэм аугъоигъэ мылъкур зэкIэ къычIатэкъушъ, Шам щыпсэухэрэм ашъхьэ къырахьыжьэжьын фаеу мэхъу. Мы тхьамыкIагъом адыгэхэр зэрипхыгъэх, ялъэпкъ ежь-ежьырэу къаухъумэжьын зэрэфаер къагуригъаIуи, зэкъош республикэхэу Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэсым тилъэпкъэгъухэр ащыпсэунхэу ядэжьхэм арагъэблэгъагъэх, зэрафэлъэкIэу мылъкукIэ IэпыIэгъу афэхъугъэх.

Егъэзыгъэ IофкIэ Шам къикIыжьыхи Адыгеим къэзыгъэзэжьыгъэ тилъэпкъэгъухэм къалэу Мыекъуапэ имызакъоу чылагъохэр псэупIэкIэ къыхэзыхыгъэхэр мымакIэу ахэтых. Анахьыбэу ахэр зыщыпсэухэрэ Афыпсыпэ къоджэ псэупIэм джырэблагъэ тыщыIагъ, щыIэкIэ-псэукIэу яIэм зыщыдгъэгъозагъ, ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ. Ахэр тилъэпкъэгъух, тичIыпIэгъух, тлъы щыщых. Тэщ фэдэу мэлажьэх, мэшхэжьых, ясабыйхэр апIух, унэгъо хъызмэтым пылъых. Къуаджэу Пэнэхэс урам псау щафыхахыгъэу, унэхэр афашIыгъэхэу Шам къыикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр щэпсэух.

Апэ иIофшIапIэ тыщыIукIагъ тилъэпкъэгъоу Тхьаухъо Яхья. Афыпсыпэ дэт псэупIэр бэджэндэу къыштагъэу ар щэлажьэ. КъызэрэтфиIотагъэмкIэ, исэнэхьаткIэ псэолъэшI, илъэс 35-рэ хъугъэу пхъашIэу Iоф ешIэ, мебель ешIы. Яхья къуаджэу Кфар-Камэ щыщ, ялIакъокIэ шапсыгъ. Янэ Къушъхьэхэм япхъу, илIакъокIэ къэбэртай. Мыгъэ илъэси 10 хъугъэ Адыгеим псэупIэкIэ къызыкIуагъэр, апэ Афыпсыпэ щыпсэугъэх, джы илъэсиплI хъугъэу Пэнэхэс дэсых. Яхья ишъхьэгъусэу Мырзэ Динэ илIакъокIэ бжъэдыгъу, Щынджые щыщых, исэнэхьаткIэ кIэлэегъадж. Зэшъхьэгъусэхэм пшъэшъиплI зэдагъотыгъ, анахьыжъэу Аят унагъо ис, адрэ пшъашъэхэу Исра, Асма ыкIи Сирин еджэныр къаухыгъэу Iоф ашIэ.

Егъэзыгъэ IофкIэ Адыгеим къыгъэзэжьыгъ нахь мышIэми, ятэжъ пIашъэхэм ячIыгужъ къызэрэкIожьыгъэм щэгушIукIы, рэгушхо.

– Шам заор къызырашIылIэм цIыфхэр дэкIыжьыхэзэ Иорданием, Ливием, нэмыкIхэми кIуагъэх. Тэ тиунагъокIэ Адыгеим зыкъэдгъэзагъ. Апэ сшынахьыкIэу Юсыф сигъусэу мыщ щыIэкIэ-псэукIэу щыIэм зыщыдгъэгъозэнэу тыкъызэкIом, слъэгъугъэр сыгу рихьыгъ ыкIи Пэнэхэс зыкъэзгъэзэнэу исхъухьагъ. Къуаджэм дэс цIыфхэр нахь шъабэхэу, гукIэгъур нахь къябэкIэу сахэплъагъ. КъызэрэтпэгъокIыгъэхэри лъэшэу тыгу рихьыгъ. Сиунагъо сигъусэу Пэнэхэс тыкъыщыуцугъ. Сянэ-сятэхэр ыкIи Юсыф Мыекъуапэ щэпсэух. ТызыхэпсэукIын зыпари тимыIэу тыкъэкIуагъ. Тхьаегъэпсэух дэгъоу къыддэIэпыIагъэх, ыпкIэ хэмылъэу унэхэр тфашIи, тачIагъэтIысхьагъ. Анахьэу къыхэзгъэщымэ сшIоигъу мылъкукIэ къыддеIагъэхэу Шъэумэн Хьазрэтрэ Натхъо Пщымафэрэ, – къыIуагъ Яхья.

Тилъэпкъэгъу псэолъэшIым къызэрэтфиIотагъэмкIэ, Хь. Шъэумэным ахъщэ IэпыIэгъоу къыритыгъэмкIэ Iоф зэришIэщт станокыр, Iэмэ-псымэхэр къыщэфыгъэх. Пхъэ цIынэр Яблоновскэ, пхъэ гъушъэр Краснодар ирайонхэм ащыщ къарещых. ЗэкIэ пхъэм хэпшIыкIышъун плъэкIыщтыр ыIэ къехьы. Ау нахьыбэу ышIыхэрэр пщэрыхьапIэм рагъэуцохэрэ шкафыр, пхъэнтIэкIухэр, столхэр арых.

ЦIыфхэр къыкIэлъэIухэзэ псэуалъэхэр афешIых, ау мы аужырэ уахътэм заказэу иIэм къызэрэщыкIагъэр къыIуагъ Яхья. Ащ лъапсэ фэхъугъэр ипсауныгъэ къызэрэзэщыкъуагъэр ары. ГъэрекIо инсульт хъуи, ыгъэсымэджагъ. Ау, Тхьэм ишыкуркIэ, къыIэкIэкIыгъ, иIэпкъ- лъэпкъкIэ къегоуагъэп, ыбзэ тIэкIу зэщигъэкъогъагъ.

– Шъуиунагъо сыдыбзэкIэ шъущызэдэгущыIэра?, – сеупчIы Яхья.

– НахьыбэрэмкIэ унагъом тызэрэщызэдэгущыIэрэр арапыбз. Пшъашъэхэм адыгабзэ къагурэIо, ау гущыIэхэрэп, урысыбзэр нахь ашIэ. ЕджапIэм адыгабзэр щызэрагъашIэ нахь мышIэми, кIэлэцIыкIухэр нахьыбэрэмкIэ урысыбз зэрэгущыIэхэрэр, – джэуап къыситыжьыгъ Яхья.

– Сятэжъи сянэжъи арапыбзэр ашIэщтыгъэп, – лъегъэкIуатэ ащ игущыIэ. – Унагъом адыгабзэкIэ тыщагъэгущIэщтыгъэ, ахэм яхьатыркIэ бзэр тIулъэу тыкъэтэджыгъ, къытфаухъумагъ. Тызыщыпсэугъэ къуаджэми адыгабзэр ары зэкIэри зэрэщыгущыIэщтыгъэхэр.

ТыкъызыкIожьыгъэм къыщыублагъэу сишъхьэгъуси сэри зы мафи тырыкIэгъожьыгъэп. Афыпсыпи, Пэнэхэси уащыпсэункIэ гъэшIэгъоны. Къоджэдэсхэм дэгъоу тагурэIо, цIыф дэгъух, IэпыIэгъу къытагъэкIы. Урысыер къэрал ин, хэгъэгу дэгъу, лъэшэу тырыраз тичIыгужъ тыкъызэрифэжьыгъэм. Анахьэу тиадыгэ цIыф лъэпкъэу тилыуз зэхэзышIагъэхэм шъхьащэ афэтэшIы. СлъэкIырэмкIэ сэри сишIуагъэ къызэрэзгъэкIощтым, сиунагъо зыми зэрэщысымыгъэкIэщтым сыпылъыщт.

Адыгэ макъ

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz