Багаҧшь Фыраҭ Чаҧқын иҩымҭа, «Аибаиыухрак Ажәабжь-АҦСНЫ» зхьӡу ашәҟы, Иеиду Кафкас Хеидкыла аҭыжьымҭала игҿалит.
Ашәҟәы, абарҭ ажәақәа рла иӡыргахит:
Ҭырқәтәыла иҟо Кафкасаа, ашәышықәсқәа изыҵаз ахақәыиҭра еиқәҧара, l864 ашықәс ианаҵаха, Аурыс Империа амч ала, рҧсадгьыл Кафкас ихырҵәаны, Аосмантәи дгьылқәа ҭыҧс изырҭаз, иааидкыланы Черқьес ахьӡ ала идыру ажәларқәа рмоҭацәа ракуп. Ҭырқәтәыла ихдырҵәаз Кафкасаа, аҭоурых ианны иҟо ахлымӡаах дууӡӡақәа иреиуаз ахырҵәара нархыргауаз, даара иеиҵыхны аҧсрақәа ирықәшәит.
Ҿыц иахьааз атәылаҿ, аҧсҭазараҿ рҧсы еиқәырхара ианаҿыз, ганкахьалагьы, иахьааз атәыла аҭагылазаашьа аҽеиқәыршәара иаҿын. Аха, шәышықәсқәа рла иззыхандеиуаз, ирцәыӡыз рҧсадгьыл, зқьынгьы ргәаҵа иҭаны иаанхит. Ҭырқәтәыла ҧсадгьыл ҿыцны издызкылаз абарҭ ауаҩтәиса, рҧсы ҭаны иаанызкыло, ҩаҧхьа рџьынџьтәылахь ахынҳәразы ирымоу агәыҕра акәын. Аха, ари знӡа ҟалашьа амамызт. Ахырҵәара ахлымӡаах шәишәыбжакы шқәса ахыҧаны, ргәыҕра ессы мыш анҵәарахь ицауазаргьы, агәаҵаҿ ҵәахыра, алацәажәара иаҟәыҵуамызт. Рҧсалгьыл ргәазыбылра, рашәақәа, рлыкәқәа, рмыткумақәа ирылаҳәаны, абиҧарақәа ирымырдеит. Ахырҵәара ҧсҭазаара, аҩбатәи, ахҧатәи, аҧшьбатәи абиҧарақәа ирхаргыит.
Шьҭа, аҵыхәҭантәи абиҧарақәа рзын Кафкас ҧхыӡ хаас иҟан. Уахь ацара, абара, рҭынхацәа рҧшаара, реибаиыухра, ртәыла афҩаҳара, аҳауаҧсыҧ аахәара ҧхыӡны ирзынхыит.
Ари аҧхыӡ арҵабыргра, иахьатәи абиҧара разҟыс ирыман. Шәынапаҵаҿ иҟо ари ашәҟәы, l99l ашықәс Кафкас Жәлар Кәашара Ансамбыл ақәгыларақәа ирылагӡаны, «Аҧхыӡ Тәыла Кафкас», «Агәыҧсы Тәыла Аҧсны», инеины рҧхыӡ иахьыӡақәаз ражәабжь, мӡкы иҭагӡаны ирбаз-ираҳаз, рцәаныррақәа, ашәҟәыҩы илаҧш ала иаҳзаанагоит. Акибжаки ашәышықәс анныис иҵабыргхаз еимдара, Кафкасаа рзын аҭоурых иану аџьажәақәа уаа ианыжьны, агәалаҟазара анбанқәа рла иҭыҕьҕьаз «аибаиыухра жәабжьк» акәын, инақәыршәаны.
