Хэкум гьэзэжьыным игьогу зэІухыгьэу хьуным фэшІ зипкІэнтІэпс шьхьамысыгьэхэм зэу ащыщыгь Дугь Мирач. 1991-рэ ильэсым ар щыублагьэу Мыекьуапэ щыпсэущтыгь. БлэкІыгьэ бэдзэгьу мазэм Мирач ищыІэныгьэ ыухыгь. Хэкум Зыгьэзэжьыгьэхэм Ямафэ зыщагьэмэфэкІыгьэ шышхьаІу мазэм тефэу кьыдэкІыгьэ тигьэгьэт иапэрэ нэкІубгьо зыцІэ тетхагьэу Дугь Мирач зэрэщымыІэжьыр зэхэзыхыгьэ иныбджэгьухэм, ишьэогьухэм язэхашІэ ягухэкІ тхыгьэхэу ФБ-м кьатхыгьэхэр шьори кьышьульыдгьэІэсыхэ тшІоигьу.
МэфэшІукъо Щенгюль: Тилэжьэ гухэкІ, зэкІэхэми тшы, тиныбдэгъу, Адыгэ пстэуми зыгорэщтэу ишІушІэ анэсыгъэу, иІэпэІэгъу язгъэкІыгъэу, цІыф зэтетэу, шэн хэхыгъэ дахэ зиІэу, сшынахьыкІэ кІасэу, сигъогогъоу Ти Мирач тыухыгъэ… Жъуагъомэ уипсэ ягъусэнэу сыкъыпфэлъаІо. УкърысІотэнэу икъухэрэп сигущыІэхэр…
Кучба Атаман: ПцІэрэ уищыІэныгъэ гъогурэ Кавказ къушъхьахэм атептхагъ. Джы щыублагъэу хэмыкІокІэжьынэу къэбгъэнэгъэ уилъэуж ягъуазэу цІыфхэм, ягъогу нахь псынкІэу агъотыжьыщт Дугъ Мирач.
Пшьакокъо Ахьмэд: СишІошъ хъугъэп бэрэ, къэбарыр пІцІэу къычІэкІыжьыным фэшІ Тхьам селъеІугъ, Кавказым щыІэ синыбджэгъухэм саздэгущыІэм, гухэкІышхор къысаІуагъ. ТызэныбжьыкІэми синыбджэгъушІугъэу, Кавказым псэкІэ фэщагъэу, илъэсыбэкІэ ыпэу Кавказым зыгъэзэжьыгъэу щыпсэущтыгъэ цІыф дышъэу Дугъ Мирач, ыгу пымыкІыщтыгъэ Кавказ Къушъхьахэу зекІо зыдэщыІагъэм ыпсэ щитыгъ. Зымафэ ыпэу тызэфэтхагъэгъ, Тятэжъхэм агъэтІысыгъагъэ къужъ чІыгышхохэм джыри къазэрэпыкІэрэр къысфитхыгъ. ЛІэныгъэр гухэкІышху, ар итІанэ зэІо зашІэ зыхъукІэ хэкІыпІэнчьэу укъанэ. Тхьам селъеІу ипсэ ыгъэшІонэу. Ибын унагъо, игупсэхэм щэчыгъошІу афэхъунэу. Уилъагъохэр хэмыкІуачІ скъошышІу.
Шэуджэн Умит: Я 80-рэ илъэсхэм якІэух, я 90-рэ илъэсхэм якъежьапІ, ащ ыцІэ ары анахь бэрэ зэхэсхыщтыгъэр ДУГЪ МИРАЧ. ІофышІэ пхьэшагъ. ІофшІакІэм фэІазэу, ышІэрэм хэшІыкІ фириІэу зэпстэуми алъыІэсышъоу, зыгу къушъхьэу, къушъхьа цІыф Черкес шъыпкъагъ. Тэри ащ тыфэдэным тычІэхъопсыщтыгъ. МакІэу гущыІэм, бэ зэшІуихэу, ышІэрэр ыгъэцакІэщытыгъ. ИгущыІэхэр псахьыгъэу къабзэщтыгъ. Игъо къызэсым хьылъэм чІэуцуи апэу гъогум техьагъэр Дугъ Мирач арыгъэ. Сыд хьугъэми зыкъримгъэуфэу Хэкум зыхигъэнагъ. Хэтырэ Адыги «хэкум гъэзэжьын» гупшысэм щэч зэрэхэмылъыри агурызгъэІуагъэр, щысэу афэхъугъэри Дугъ Мирач ары. Ишъхьагъусэу, зыфэбанэрэмкІэ зэдрагъаштэу, игъогогъоу Эрсинрэ ежьырырэ ящыІэныгъэ яІэ щымыІэу зэдырагъжьи, цэрыцІэу нэрынэу зэдахьыгъэ. НэбгырипшІы пчьагъэмэ щысэ афэхъугъэх, агъэгушхуагъэх, хэкум зыгъэзэжьыгъэхэм къотэгъу афэхъугъэх, хэкум хэгъозэнхэр афагъэпсынкІагъ,
Дугъ Мирач, Хэкум икъушъхьахэр, имэзхэр, ипсыхьохэр, сыдж къужъхьа сэфыхэр ыкІи икъужъ чьыгыхэр хэхэс Адыгэхэм аригъэшІэжьыгъ, гъогу чыжьэхэр зэрипхыжьыгъэх пІоми ухэукъощтэп. Уахьтэмрэ чІыопсымрэ ныбджэгъуныгъэу афыриІэр псэ шІулъэгъоу
къыздирихьакІыгъ. Иджыри Дугъ Мирач фэдэ тыхъуным тычІэхъопсыгъ. Иджыри ямышІыкІэу, гъэшІэгъонхэр ышІэщтыгъэх. Илъэс пчьагъэхэм хабзэ фэхъугъэу къушъхьа зекІохэм, мыгъэрэм цІыфыбэ къырищэлІэнэу, нахь макъэ къытэу зэхэщэгъэнэу арыгъэ зыуж итыгъэр. Фыщт зэрэдэкІоещтым тшІогъэшІэгъонэу тыкъежэщтыгъ,тыкълъыплъэщтыгъ тэри.
Ау гукъошху, Дугъ Мирач зэІо зашІэу ищыІэныгъэ зэпыугъ, тыкъыбгынагъ. Лъэпкъыпсэр зыфэхыкІэ Адыгэхэм «Иш епсыхыжьыгъ» аІо. Мирач мы гущыІэжьыр епэсыгъэ шъыпкъэу псэугъ, ФЫЩТ къушъхьам щепсыхыжьыгъ. ДУГЪ къушъхьам ІукІэжьыгъ.
Уатэжъ пІашъэхэм апашъхьа пшъхьа атыгъэу, унэгу къабзэу оехьажь ДУГЪ Мирач.
Тхьашхом уигъэшІонэу сыкъыпфелъэІу сшынахьыжь кІас.
Чурмыт Сэбэхьаттин: Къушъхьахэм зыщаушъэфы, псыхьохэм, чІыгум зыхещэжьых, кІым сым. ШъэфырыкІом фэдэу нэфылъэм къелъфы тыгъэр гукъэкІыжьхэм апышІагъэу, ошъуапщэхэм къакъощхыпцІыкІы, ощхэу къещхы, ошъуапщэ мэхъужьыщ хэкум иошъогу щэхьарзэх…
Жьыбгъэу къепщэрэм, осэу къесырэм къытегъашІэ тэ, а къушъхьахэм чьыгэешхо горэ зэрэщычьыерэр…
Тхьам урихьакІ Дугъ Мирач, уигъогу техьакІэ тыгухэм машэу апхыритІыкІыгъ!
Хьуажъ Дурие Къэрдэн: Хэку къушъхьахэр орынчь! Сыдэу хъущтха, уитымыІэжьэу тэры, дэу тытхьэщтха, сыдэу игъуаджэ гущ сшынахьыкІэ нэфэынэу Мирач…
Балкъо Эюб: Тилъэпкъ чІэнэгъэшхо фэхъугъ. Ащ ичІыпІэ зыубытын лъэпкъ фэлэжьэ гупцІанэ бгъотыщтэп. ИщыІэныгъэ зэрэпсаоу илъэпкъ фигъэхьагъ. Ащ хихыгъэ гъогур игукъэкІыжьхэр тигъозэщтыгъ…
Мы лъэпкъым ныбжьи ущыгъупшэщтэп синыбджэгъушІу… Дугъ Мирач…
Сэтэнай Сюзер: Непэ зэкІэхэми тызэридзэу къэбар гухэкІ Мыекъуапэ къэкІыгъ. Ткъош шІагъоу Дугъ Мирач ыгу къэуцугъ, ищыІэныгъэ ыухыгъ. Бэ мышІэу иунагъорэ ежьырырэ афэгъахьыгъэу гъэзэтэу Жьынэпс зэдэгущыІэгъу къыхиутыгъагъ (https://jinepsgazetesi.com/2020/12/iyi-ki-gelmisim/), хэкум зэрэкІожьыгъэм икъэбар джыри зэ седжэжьыгъ, сыгу къэкІыжьыгъ (шъори а шъоеджагъэн фае) зыфэдэ щымыІэ щыІэныгъэ гъогум рыкІуагъэхэм шъуащыгъозагъэн фае. Мыщ дэжьым ащ фэгъахьыгъэу сигукъэкІыжь къэстхыщт.
2014-рэ илъэс, бзылъфыгъэ нэбгыри 8 тыхьоу Стамбул тыщзэІукІэн Адыгеим мэфи 10- тыщыІэнэу тыкІонэу арыгъэ. Мирач ишъхьагъусэ Эрсинрэ икІалэрэ Стамбул щыІэхэу къычІэкІыгъ, кІалэм Мыекъуапэ ыгу къэкІыгъэу фэмызэгъэжь зэхъум Эрсин телефонкІэ къытдэгущыІагъ, икІалэ зыдэтщэжьынэу, а зы къухь лъатэм билет къыщищэфи кІалэр къытитыгъ. Краснодар чэщым тыкъэсыгъ, Мыекъуапэ тызыщагъэ машынэр апэу Мирач иунэ Іухьагъ шъэожъыер икІыжьыгъ, Мирач ишъыпкъэу унэм тиригъэблэгъагъ ау тыпшъыгъагъ, хьакІэщым тыкІожьынэу тыфэягъэти хьалыжъо стырхэр илъэу алъмэкъышхо къытфидыхыгъ, ар ныбжьи тщыгъапшагъэп. ИтІани пчыхьашхьэ горэм тыригъэблэгъагъ, ишъхьагъусэ имысыгъэ нахь мышІэми, ипшъшъэ зэкІужьэу Псынэф игъусэу Іэнэ зэгъэпэшыгъэ къытфашыгъ, музеим фэдэу зэльІухыгъэу унэцІыкІур къытигъэпльахьыгъ, нэужым ихьакІэщ Адыгэ Іанэм телъэу ясурэт техыгъэхэм таригъэплъыгъ, чэщ кІахэ охьуфэкІэ тихьакІагъ. Ащ ыужырэ мафэхэм Домбай тыкъзэкІижьыми я кафэ тыщихьакІагъ. Тэ тимызакъоу Мыекъуапэ кІохэрэм ащ фэдэу зэрафыщытым игугъу къытфашІыгъ.
Ти Мирач, уищыгъу пІастэу къытпэбгъохыгъэр псапэу бэгъуагъэу Тхьам оегъэгъотыжь, джэнэтыр унапІэ пфешІ, уишъхьагъусэ кІасэу Эрсини уилъфыгъэхэми щэчыгъошІу Тхьам уафешІ.
Мэфэуд Феридун: Икъушъхьахэм ыпсэ ахэтІагъэу, шьыпкъэм дэмыхырэу «Хэку Гъэзэжьыным» ищысэ лІыр псэхыгъэ. Я 90-рэ илъэсхэм, икъушъхьахэм, илъэпкъ апэІапчьэу лъэпкъым уишІуагъэ зэрэмикІыщтыр къызгурэІом ихэку гупсэу Черкесием ыгъэзэжьыгъагъ. Ащ щыпсэунэу зырегъажьэм СССР-р джыри зэхэзыжьыгъагъэп, республикэу зызфэбгъэзэни щымыІэу, хэкум бгъэзэжьыным ишІошъхьуныгъэ щынагъоу хэлъхэм укъымгъэуцоу, щынэгъончьагъэр зыщымахэм КГБ-ми (Тыркуем итыр ары) ригъэзыгъэу (азы Іофыр ары) тызэгъусэу хэсашъхьэм сызэрэдыхэтыгъэм сшъхьа инэу рысэІэтэу, синыбжьыкІэгъу ишынахьыжъ цІыф къабзэу Дугъ Мирач, икъушъхьахэу ыпсэ зыхэтэгъагъэм ыгу къыщыуцугъ. ипсэ щитыгъ.
УишІэжь агъэлъапІэу, уицІыф гъэпсыкІэ, лъэпкъым фэблэжьыгъэхэм…
ЗэкІэ Нарт лІыжъ жэкІэфхэр ошъогум къыщыппэгъокІыных.
Уикъушъхьахэр, уипсыхьохэр уигъогогъунхэу сыкъыпфэлъаІо.
Адыгабзэм езгъэкIугъэр: МэфшIукъо Щенгюл
