Бэчымкъо Айшэ Туфан нэхь бэрэмкIэ ныдэлъфыбзэм иегъэджакIоу ти нэIуас. 21 мэзайрэ, 14 гъэтхапэмрэ мафэхэми ныдэлъфыбзэм ехьылIакIагъэу Iофхэр ешIэ. ЫкIи ублэпIэ еджабэм егъэджакIоу щэлажьэ. Тигазетэ Фатма Четинкайа Бэштой Туфан гушыIэгъу фэхъугъагъ.
Ари (https://jinepsgazetesi.com/2009/03/ayse-tufan-iIe-roportaj/) тетыдзэгагъ. Ащ щегъэжьагъэу джырэ нэсэ ныдэлъфыбзэм ехьылIагъэу сыд фэдэ Iофхэр ишIагъ, сыд ышIэнэу ыгу хэлъыр зэдгъэшIэн тIуагъэ. Ти кулътур илъжьакIоу Айшэ Туфаны ти газэт пае хьылъэ щымыхъоу тфишIыгъэ зэдзэкIмэ япае опсэу етеIо.
-АпэрэмкIэ нэIуасэ зыкъытфэпшIына?
-Сэ сцIэ Айщэ, Бэчымкъомэ сащыщ. СыкIэлэегъадж, ублэпIэ еджапIэм щесэгъаджэх. Дюзджэ Унивэрситетым «Адыгэм Идунай КIэрэщэ Тембот Ироманэу -Шыу Закъу- Къызэригъэлъагъорэр» ехьылIагъэу Магистрэ диссертацие стхыгъэ. Чорум къалэ сыщыщ. Истанбул сыщэпсэу. Истанбул Багъларбащы хасэми загъорэ Адыгабзэ курс щызэIусэхы.
-Адыгабзэм узэрэфыщытыр къэпIотэна? Сыдэущтэу зэбгъэшIагъ?
-Адыгабзэр синыдылъыбз. Сыкъыздэхъухьагъэ Адыгэ чылэцIкIыгум АдыгабзэкIэ ашыгъум, щыгущыIэщтыгъэх. Сэри гущыIэкIэ зызэсэгъащIэм АдыгабзэкIэ сыгущыIэгъ. Адыгабзэм сызэрэфыщытыр: АдыгабзэкIэ сегупшысэ, пкIыхьапIэ сэлъэгъу, седжэ, сэтхэ…
-Дюзджэ Унивэрситетым узхэхьагъэ магистрацем игугъ къэпшIына? О сыд къыпхигъэхъуагъэр?
-Къысхигъэхъуагъэр бэ. Сиадыгабзэ нэхь хэзгъэкIотагъ. Тхылъыбзэр, тхын хабзэхэр нэхь дэгъоу зэзгъэшIагъ. СыуплъэкIугъэ «Шыу Закъу» тхылъыми пэсэрэ Адыгэ щытыкIэ, псэукIэм ехьылIагэ сишIэныгъэ хигъэхъуагъ. Ащ нэмыкIэуи Адыгабзэм хэт IуакIэхэмкIэ ыкIи гущыIэжъхэмкIэ сыхэкIотагъэу сэшIошIы. Анахь сшIолъапэри Адыгэ литературэм нэIуасэ сызэрэфэхъугъэр ары.
-УегъэджакIу, загъори хасэм курс Iуохэу зэхэтэхы, бзэм ехьылIагъэу нэмыкIэу сыд фэдэ Iофхэр пшIэрэ? (Шыумаф Гуркъанрэ орырэ сабиймэ япае зы Iоф горэм щъутелажьэу зэхэтхыгъ.)
-Шъыпкъэр пIон фаемэ еджапIэм Iоф щысшIэ зыхъукIэ нэмыкI Iофмэ уахътэ афэзгъотышъурэп. ТэкIу тхылъ седжэшъумэ джары сигурышIугъор. Шыумаф Гуркъанрэ сэрырэ сабиймэ япае тызтелажьэу зэхэшъухыгъэ Iофыр сэ си Iофэп. Ар Гуркъан и Iоф. Сэ сиIэ къихьырэм фэдиз сыдэIэпыIэ ныIэп. Тхылъыри, тхылъым ишIыкIи, ищытыкIи, тхылъым дэтыщтхэри кIэкIэу пIон фаемэ тхылъым ехьылIагъэу зэкIэри Гуркъан егъэцакIэ. Сэ тхылъым дэтыщт гущыIэхэмрэ, гущыIэ ухыгъэхэмрэ яадыгабзэ фэсэтхы ныIэп. Ащ нэмыкIэу адырэхэ зэкIэри Гуркъан иIэшIагъ.
-Уныдэлъфыбзэ угущыIэным ехьылIагъэу сыд фэдэ къиныгъо ухэт?
-Ренэ узырымыгущыIэкэ бзэ пстэури пIапэзы. Узэрэфае теутIупкIыхьагъэу угущыIэшъурэп. Уигупшысэхэр, уиIофхэр, мафэм къихьырэхэр нэмыкIхэри Адыгабзэу узэрэфаеу къэмыIошъу мэхъу. Адыгабзэ узымыгущыIэкIэ тIэкIу пщыгъупшагъэ фэдэ мэхъу. Ари гу къео мэхъу. ГущыIэгъу зымыгъотыкIэ уиадыгабзи лъыкIуатэрэп. Тэ зэшыпхъухэм тяазфагу АдыгабзэкIэ тэгущыIэ шъхьа тызэкIэрысэп. ТелефонкIэ тызэдэгущыIэми пшыпхъу мафэм къихьырэм нэхьыбэ сыд епIоныр. Ашыгъуми уиадыгабзэ лъыкIуатэрэп. Шъыпкъэр пIон фаемэ загъори тыркубзэр къыхэхьэ тигущыIэмэ.
-Тибзэхэр зэбгъэшIэн уфаемэ интернэтым Iэмэл Iаджи къыуеты. IэрышI IушыгъэмкIи Адыгбзэ зэбгъэшIэныр Iэрыфэгъу хъущт аIо. ОрыкIэ къэкIощт илъэсхэм ти ныдэлъфыбзэ сыд къызежэрэ?
-Тэ ти ны ныдэлъфыбзэ анахь Iофэу хэлъыр Адыгабзэ зэзгъэшэн зикIасэ цIыф шыIэп. Интернетэпзы яунэ усми, IэрышI IушыгъэмкIи удэлажьэми, зэкIэми анахьыпэ Адыгэ цIыфмэ «Адыгабзэ зэзгъэшIэн фай» аIон фай. Ар замыIокIэ узэрэфае технологиекIэ хэкIотагъэ хъу ай зи къыпфишIэщтэп.a
