Мы зэдэгущыIэгъур хэсэ тхьэматэу Мэлгощ Юксел джыри гъатхэм дэтшIыгъагъ. Зипэщэ хасэм, ащ иIофшIакIэ, илэжьакIэ афэгъэхьыгъ. Ежь Юксел лъэпкъым, ащ инеущ агъэгумэкIырэ цIыф ыкIи тыдэгущыIэныри лъэшэу гъэшIэгъоныгъ.
Кавказ культурэхэм яфестиваль бэмышIэу Истанбыл щыкIуагъ. Мы къэлэ дэдэм ирайонэу Багъларбаши зыцIэм дэт «Кавказ Культурэхэм Яхасэ» итхьэматэу Мэлгощ Юксел ащ тыщыIукIагъ ыкIи зэдэгущыIэгъу гъэшIэгъон зэдытиIагъ. УпчIэу тызтегущыIагъэхэр зэфэшъхьафых, ау ахэр зыфэгъэхьыгъагъэхэр хасэхэмрэ тилъэпкъырэ ары.
ЗэдэгущыIэгъур зетэгъажьэм Мэлгощ Юксел тыщигъэгъозагъ «Кавказ культурэхэм яхасэр» зызэхащагъэр илъэс 72-рэ зэрэхъугъэм. Ащ адыгэхэм анэмыкIэу абазэхэр, осетинхэр, чэчэнхэр ыкIи нэмыкI лъэпкъхэри хэтых. Багъларбаши хасэр нэмыкIхэм къахэщы, сыда пIомэ апэрэу Кавказ Хасэхэу Тыркуем щызэхащэгъагъэхэм ащыщыр.
– Непэрэ мафэр къапштэмэ -къеIуатэ Мэлгощ Юксел-, тихасэ Iоф пчъагъэмэ адэлажьэ, цIыкIуи ини хасэм къекIуалIэхэрэм адыгабзэр, адыгэ къашъохэр ыкIи дэн Iофыр ятэгъашIэ. Ащ нэмыкIэу театральнэ сэнэхьатыр къыхэзыхынэу фаехэм апае курс гъэнэфагъэхэр къафызэIутэхы. Тистудентхэм IэпыIэгъу тафэхъу, стипендиехэр афэтэгъэнафэ. 2012-рэ илъэсым къэшъокIо купэу «Мардж» зыфиIорэр зэхэтщэгъагъ. Джы нэс ар цIыфхэм ашIогъэшIэгъонэу тиконцертхэм къакIох къяплъых. Тыркуем ит Хасэхэм зэхащэрэ зэIукIэгъухэм «Марджыр» къыщышъуэнэу рагъэблагъэ. Тэри ащ лъэш дэдэу тырэгушхо.
Анахь Iоф шхьаIэу хасэм ыпэкIэ Юксел ыгъэуцугъэхэм ащыщ – чIыгужъыр зыщамыгъэгъупшэу, зэгурыIоныгъэ дыряIэу ыкIи чIыгужъым къакIохэ къэс адыгэ шэн хабзэхэмрэ зэхэтыкIэхэмрэ якъэухъумэн дэлэжьэнхэм ыуж итынхэр ары. Хасэм иамалхэм къахьы къэс тарихъ чIыгум ис ялъэпкъэгъухэр къырагъэблагъэх. ГущыIэм пае, орэдыIо ыкIи къэшъокIо купыхэр агъэсэнхэу ахэм япащэхэр адыгэ хэкум щыщхэу къырагъэблэгъэх.
Адыгэхэр зыщыпсэухэрэ ыкIи зыщылажьэхэрэ Истанбыл лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ дэс якультурэкIи, япсэукIэкIи зэтекIыхэу, ахэр зэхэкIухьажьхэуи къыхэкIи. Ащ пае Мэлгощ Юксел къыIуагъ:
– Сэ Истанбыл хасэм сыритхьэматэу сапэкIэ анахь пшъэрылъ шъхьаIэу зыфэзгъэуцужьыгъэхэр марых: тихасэ хэт цIыфхэр нахьыбэ хъузэпытыныр, адыгэ шэн-хабзэхэмрэ адыгабзэмрэ чIэтымынэжьыныр, тилъэпкъ къэтыухъумэныр ыкIи нэмыкIхэри. Мы пшъэрылъхэр згъэцэкIэшъущтмэ текIоныгъэр къыдэсхыгъэм фэдэу къысщыхъущт. Ау къыхэзгъэщынэу сызыфаер нэмыкI – тиныбжьыкIэхэр адыгэ лъэпкъым зэрэщыщхэр зыщамыгъэгъупшэу, купэу зыхахьэхэрэм шIукIэ зыкъыхагъэщэу, ялъэпкъ рыгушхохэу, ятарихъ хэшIыкI фыряIэу, шэн-хабзэхэмкIэ зекIо зэпытыхэу – ахэмэ ауж титын фай зэкIэхэми. Джащ фэдэу тиныбжьыкIэхэр дгъэсэшъумэ тилъэпкъ сыфэрэхьат, Iофэу тызыпылъыр хьаулые хъущтэп. Ахэм тигъогу падзэжьынэу сащэгугъу.
ЕтIанэ зэдэгущыIэгъур фэдгъэзагъ бэмышIэу адыгэ республикэхэм къащекIокIыгъэ къэбарым – Истанбыл Кавказ культурэхэм яхасэр КАФФЕД-м хэкIыжьыгъэу.
– Хьау, ащ шъыпкъагъэ зыпари хэлъэп, -къыIуагъ Мэлгощ Юксел- КАФФЕД-м тыхэкIыжьыгъэп. Тэ КАФФЕД-м джы нэс тыхэт, ау тиIоф уахътэ гъэнэфагъэмкIэ къыщыдгъэуцугъ, сыда пIомэ, тэ зэрэтлъытэрэмкIэ, КАФФЕД-мрэ Дунэе Адыгэ Хасэмрэ пшъэрылъэу яIэхэм изэшIохыныгъэ тэрэз дэдэу зэрэфэмылажьэхэрэр ары.
Тэ Хэкужъым зэрэщытлъытэрэмкIэ, тызэмыдэIужьы зыхъукIэ нэмыкI организациехэр тазыфагу къихьэхэу илъэс пчъагъэрэ тызыфэлажьэрэ зэгурыIоныгъэу Дунэе Адыгэ Хасэхэм адытиIэр зэщагъэкъощт, ау ащи къыщыуцущтхэп. Хасэ пэпчъы хэукъоныгъэхэр иIэх ыкIи иIэщтых, ау ар щыкIэгъэшхоу плъытэ хъущтэп, сыда пIомэ хэмыукъорэр Iоф зымышIэрэр ары. Хэукъоныгъэу хасэхэм ашIыхэрэр тызэкъотэу тызэдеIэжьэу зэшIотхы зыхъукIэ дунаим тет адыгэхэм зэфыщытыкIэу тазыфагу илъыр нахь пытэ хъущт ыкIи тилъэпкъ лъагэу тIэтыщт.
Джы уахътэу тызыхэтым Дунэе Адыгэ Хасэм чIыпIэу щиубытырэм ыкIи мэхьанэу щыриIэм утегущыIэжьынэу щытэп. Сыда пIомэ ащ анахь пшъэрылъ шъхьаIэу иIэу тлъытэрэр адыгэу дунаим тетыр ыкIи Хасэхэр ыгъэдаIохэу, зэфыщытыкIэу тазыфагу илъыр ыгъэпытэу, тызэрэадыгэр тщимыгъэгъупшэу, гущыIэхэу «Тызэкъотмэ – тылъэш» зыфиIорэр мыгущыIэ къодыеу ыкIи ар дгъэшъыпкъэжьынэу, тижъхэмрэ тиныбжьыкIэхэмрэ тафэгумэкIынэу ыкIи тафэлажьэнэу ары.
Адыгэ организациехэр дунаим бэдэдэу къыщызэIуахыгъэу агъэIорышIэх. Шъыпкъэу къэпIоны зыхъукIэ, ахэм ахэтых организациехэр адыгэхэм афэмыгумэкIыхэу. А организациехэм ацIэхэр пчъагъэрэ къыраIуагъэх, зэкIэми ашIэх, пшъэрылъэуи яIэр зы – адыгэ Iофыгъохэм яягъэ арагъэкIэу мылъкур къалэжьэу ары. Ащ фэдэ организациехэр тазыфагу къидгъахьэ хъущтэп, сыда пIомэ Урысыемрэ Тыркуемрэ азыфагу ныбджэгъуныгъэшхоу илъым ыкIи дунэим тет адыгэ лъэпкъым иягъэ ригъэкIышъущт. Зэрэдунаеу ядгъэлъэгъун фай адыгэхэр зэрэзэкъотхэр. Мыхэр тэ тиеплъыкIэх. ЫкIи Тыркуемрэ Урысыемрэ язэфыщытыкIэхэми такIэупчIагъ. ТигущыIэхэр къэзгъэшъыпкъэжьырэ щысэ Мэлгощ Юксел къыхьыгъ:
– БлэкIыгъэ илъэсым Тыркуем къыщыхъугъэ чIыгусысым ыуж Адыгеим, Къэбэртай-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым арыс адыгэхэм, зэдеIэжьыхи IэпыIэгъушхоу Тыркуем ис адыгэхэм къафашIыгъэр ныбжьи тщыгъупшэщтэп. Ащ тэ лъэшыдэдэу тафэраз ыкIи тырэгушхо, сыда пIомэ ащ фэдэ IэпыIэгъум уасэ иIэп ыкIи нахь благъэ тызэфишIыгъ. Тыркуем щыпсэурэ нэмыкI лъэпкъэгъухэм а IэпыIэгъум икъэбар зызэхахым Урысыем ис адыгэхэм гукIэгъушхорэ хьалэлырэ зэрахэлъыр алъэгъугъ ыкIи лъэшэу ягопагъ ащ фэдэ лъэпкъэгъухэр зэрэтиIэр. Джащ фэдэ IэпыIэгъум къэралыгъуитIуми язэфыщытыкIэхэм яшIуагъэ аригъэкIыщт.
Мэлгощ Юксел адыгэ лъэпкъым лъэшэу зэрэфэгумэкIырэр ыкIи ыпэ илъ Iофхэм хэшIыкIышхо афыриIэу Хасэр зэригъэлажьэрэр мы зэдэгущыIэгъоу зэдэтшIыгъэм къеушыхьаты.
