Мы тхыгъэр зытедухуа бзылъхугъэ гуакlуэм и макъыр куэдым къацlыхуж, яфlэфl зэрыхъурэ, пlалъэфl текlащ, езыр иджыри ныбжькlэ щlалэми. Зи гугъу тщlыр ди рес-публикэм и къэрал филармонием и артист-уэрэджыlэ, иджыдыдэ Къэрэшей-Черкесым щlыхь зиlэ и артист щlыхьыцlэ лъагэр къы-зыхуагъэфэща Думэныщ Лианэщ.
Ар къызыхэкlыр, хуэбгъэфащэ зэрыхъунум-кlэ, Лианэ зэрысабий лъандэрэ уэрэд жыlэныр и lэпэгъуу зэрыщытаращ.
— Гъуазджэмрэ макъамэмрэ я дуней гъэ-щlэгъуэным си адэращ сыхэзышар. Апщыгъуэм илъэсипщl си ныбжьу къыщlэкlынт, — гукъэ-кlыжхэм къыщlедзэ ди псэлъэгъу нэфlэгуфlэм.
Псоми къацlыху, фlыуэ къалъагъу, Къэрэ-шей-Черкесым и цlыхубэ артист Думэныщ Вла-димир и пхъуищри спектаклхэм, концертхэм здишэ зэпытт. Абы къыхэкlыу, пщащэм пасэу щэнхабзэм и дахагъыр, и lэфlагъыр зыхищlащ. Апхуэдэу, зэгуэрым, концертхэм набдзэгубдзаплъэу кlэлъыплъ, уэрэд жызыlэ артистхэр зи нэгу щlэкl зэпыту щыт Лианэ, абыхэм яхуэдэу унэм уэрэд щыжиlэу и адэм зэхихащ. Пщащэ цlыкlум и макъыр, и уэрэд жыlэкlэ къызэрымыкlуэм гу лъызыта Владимир и лэжьапlэм, апщыгъуэм ар филармониерат, Лианэ здишэу хуежьащ. Икlи, пlалъэ куэд дэмыкlыу, зэадэзэ-пхъум я гастролхэм щlадзащ.
— Си адэмрэ сэрэ ди программэ диlэжу концертхэр дгъэхьэзырт. Ди республикэм къинэмыщlауэ, Къэбэрдей-Балъкъэрми дыщы-хьэщlэт. Сабий lыгъыпlэхэм, курыт еджапlэ-хэм ди гъэлъэгъуэныгъэхэр щызэхэдублэт, сэри уэрэдхэр абдеж щыжысlэт. Сощlэж дгъэлъагъуэу щыта теплъэгъуэхэм языхэзыр: си адэр «Карлсонт» сэ сы-«Пэппи Длинный Чулокт». Кlэщlу жыпlэмэ, зэщlыгъуу дылажьэт, — гу-шыlэ хэлъу жеlэ Лианэ.
Апхуэдэурэ илъэсхэр кlуащ. Курыт еджапlэр къиуха нэужь, пщащэр здыщlыхьэнумкlэ упщlэр къэуващ. Ауэ езы Лианэ ар куэд щlауэ ицlыхуххэт. Ар — Даур Аслъэн и цlэр зезыхьэ щэнхабзэмрэ гъуазджэхэмрэкlэ училищэрат (иджы колледжыр). Абы щlыхьауэ щытащ. Абдеж «дирижёр-хор» къудамэр къыщиухащ. Иужькlэ Лианэ ищхьэ щlэныгъэ зригъэгъуэтыну мурад ещlри, Налшык къалэм дэт гъуазджэхэмкlэ Ищхъэрэ-Кавказ къэрал институтым хыхьэ «хор» къудамэри къеухыж.
— Пэжу жысlэнщи, lэщlагъэу, гъащlэ лъагъуэу къыхэсхам зэи сыхущlегъуэжакъым. Псэ-кlэ сфlэфl lуэхум сыпэрытщ, — жеlэ ди псэлъэ-гъум.
Ди зэпсэлъэныгъэм зиубгъуурэ къыдощlэ Лианэ колледжми, макъамэ еджапlэми егъэ-джакlуэу зэрыщылэжьар. Иужьрейм абы ныбжьы-щlэхэр «вокал» дерсымкlэ илъэсиблкlэ ири-гъэджащ. Ауэ езы Лианэ зэрыжиlэщи, «егъэ-джакlуэхэр – а lэщlагъэм Тхьэм къыхуигъэщlа цlыхухэщ».
— Сэ сценэр, уэрэд жыlэныр нэхъ спэгъу-нэгъущ, ахэр си псэм нэхъ къещтэ, — дыщегъэгъуазэ бзылъхугъэм.
Жыlэпхъэщи, Лианэ еджэныр къызэрызэринэкl лъандэрэ къэрал филармонием щолажьэ. Икlи, а пlалъэм къриубыдэу, «Театр песни» зи фlэщыгъэцlэ уэрэджыlэ гупи къызэригъэпэщат. Абы бзылъхугъитху хэтти, абыхэм ди респуб-ликэм щыпсэу лъэпкъхэм я бзэ псомкlи уэрэд-хэр ягъэlут, театрализованнэ теплъэ иlэу я зыкъэгъэлъэгъуэныгъэхэр екlуэкlт. Ауэ, жагъуэ зэрыхъущи, пщащэхэм ямылъыта щхьэусыгъуэ зэхуэмыдэхэм я ягъэкlэ, гупыр нобэкlэ зэхэтыжкъым. Абы къыдэкlуэу, Лианэ «Вдохновение» вокал-классическэ гупми илъэс куэд хъуауэ хэтщ. Гупым къалэнышхуэ егъэзащlэ: щlэблэр классическэ макъамэм щыгъуазэ хуещl.
2023 гъэр Думэныщхэ я пхъумкlэ угъурлыт. Апщыгъуэм абы и япэ сольнэ концерт екlуэ-кlауэ щытащ. «Черкесия моя» фlэщыгъэцlэр зыгъуэта пшыхьыр ноби куэдым гуимыхуж зэрахуэхъуар жаlэ. Сыту жыпlэмэ, пшыхьыр адыгэ цlыхухэращ нэхъыбэу зыхуэгъэзауэ щытар: адыгэ уэрэдыжьхэр, макъамэжьхэр куэду апщы-гъуэм щыlуат.
Къинэмыщlауэ, сценариемкlэ (жыlэпхъэщи, ар езы Лианэ зэхигъэуват) концертым и ухуэкlэр адыгэ лъэпкъым и тхыдэм щыщ хъыбар кlэщl цlыкlухэмкlэ зэхэухуэнауэ екlуэкlащ, хъыбар къэс техуэ цlыхубэ уэрэди Лианэ игъэlуащ.
А къызэрымыкlуэ пшыхьым щыlуащ композитор цlэрыlуэхэу Даур Аслъэн, Сэмогъуэ Гуащнэу сымэ я композицэхэр, цlыхубэ уэрэдыжьхэр. Лианэ щlыгъуу, а концертыр гурыхь ящlащ и адэ Думэныщ Владимир, макъамэ lэмэпсымэхэмкlэ «Вагъуэбэ» ансамблым, «До-чери Нартов» сабий къэфакlуэ ансамблым, уэрэджыlэ цlэрыlуэу lэгуей Руслан, къафэмкlэ «Эльбрус» къэрал ансамблым и оркестрым.
Езы Лианэ зэрыжиlэмкlэ, концертыр гъэ-щlэгъуэн зыщlар абы макъамэри, уэрэдри «живой звук» жыхуаlэ lэмалу зэтегъэпсыхьауэ зэрыщытаращ. Нэгъуэщlу жыпlэмэ, фонограммэ щымыlэу пшыхьыр къызэгъэпэща хъуат.
Иужькlэ, а концертыр Лианэ и адэ Влади-мир къыщыхъуа Куэш-Хьэблэ къуажэми щигъэ-лъэгъуащ. Иджы и анэ Мыlуминат зыщыщ Бес-лъэнейм гъатхэм ишэн и мурадщ.
Концертым адыгэпсэр щынэlурыту щlиухуам теухуауэ дыщlэупщlати, Лианэ жэуапу къыдитащ и лъэпкъым и щэнхабзэр, и хабзэр, и бзэр, и макъамэр нэхъыбэу цlыхум яхигъэlуэну гукъыдэж зэриlэр.
— Апхуэдэ гупсысэкlэм ущыщlалэкlэ зэуэ ухуэкlуэу къыщlэкlынкъым, ауэ иджыкlэ сыхуейщ си лъэпкъым и дахагъэр си творчествэм ипкъ иту зэрыслъэкl lэмалхэмкlэ згъэлъэ-гъуэну, — къыддогуашэ Лианэ.
Ди лъэпкъэгъу уэрэджыlэ гуащэм и lуэху бгъэдыхьэкlэр гулъытэншэ хъуакъым. Думэныщ Лианэ и зэчийр, и лэжьэкlэр къыхалъытэри, 2024 гъэм и гъэмахуэм и япэ мазэм «Къэрэ-шей-Черкесым щlыхь зиlэ и артист» цlэ лъапlэр къыхуагъэфэщащ.
И унагъуэкlэ и гугъу пщlымэ, Лианэ ипхъу цlыкlури уэрэд жыlэным хуэlэзэщ. Абы макъамэ еджапlэри къиухащ. Ди хэгъуэгум оперэ, камернэ уэрэджыlэ Казарновская Любовь къыщыкlуам, пщащэ цlыкlум и уэрэд жыlэкlэм щыгъуазэ хуэхъуати, абы жиlащ ныбжьыщlэм лъэкlыныгъэ зэриlэр, уеблэмэ ар Москва къалэм еджапlэ иригъэблэгъащ, егъэджакlуэ нэс къыхуэхъунумкlэ чэнджэщ къаритынуи, къадэlэпыкъунуи жиlат. Ауэ зэкlэ пщащэр иджыри мэгупсысэ абы гъащlэ лъагъуэ хуэхъунумкlэ: уэрэд жыlэныр къехъулlэми, ар медицинэ lэщlагъэм щlохъуэпс. Лианэ жеlэ пхъум сыт хуэдэ lэщlагъэр къыхимыхами, ар абы зэрыпэрымыуэнур, щхьэж езым и гъуэгу къыхихыжу зэрыщытыпхъэр.
Нобэкlэ Лианэ творчествэм теухуауэ мурад, гупсысэ куэд иlэщи, ахэр Тхьэм нэрылъагъу хуищlыну дохъуэхъу!
(Черкес Хэку)
