KÇC’de Başbakanlığa Çerkes değil, Rum asıllı Vladimir Kaşev’in atanması Adigeleri ayağa kaldırdı. Devlet Başkanı Ebzeyev, yaptığı atamayla tepkilerin odağına otururken, Adigeler birleşme arayışına girdi.
Karaçay- Çerkes Cumhuriyeti’nde(KÇC), bugüne dek süregelen ‘ulusal mutabakat’a aykırı olarak Çerkes Başbakan yerine Rum asıllı Vladimir Kaşev atandı. Rusya Anayasa Mahkemesi üyeliğinden KÇÇ devlet başkanlığına atanan Boris Ebzeyev’in yaptığı bu atamayla, başbakanlık koltuğunun Çerkeslere (Adıgelere) verilmesi geleneğini bozması tepki yarattı.
Harekete geçen Adıgeler, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti(KBC) ve Adıgey Cumhuriyeti’ndeki(AC) ortak etnisite ile birleşmeyi gündemine aldı. Çerkeslerin toplumsal hareketi Adige Khase, 2 Kasım’da başkent Çerkessk’te “Adige Halkı Cumhuriyeti” adlı kongrenin ardından 9 Kasım’da olağanüstü bir kongre yaptı. Bu toplantıların öncesinde ise yine Çerkesk’te 12 Ekim’de KBC ve AC Adige Khaseleri ile Kongre hazırlıkları kapsamında bir istişare toplantısı yapıldığı öğrenildi.
“Ortak cumhuriyet kuralım”
AC Adıge Khase Başkanı Arambiy Hapay, kongrede Ebzeyev’in yeni kadro değişikliklerine bağlı olarak ülkede oluşan sosyo-politik durumun ele alınacağını duyurmuştu.
Hapay “İlk görüşmede çıkış yolları konuşuldu, ayrıca global Adıge problemleri gündeme getirildi” dedi ve “Çıkış yolu olarak birçok seçenek ortaya atıldığını ama en çarpıcı olanının ortak ‘Adıge (Çerkes) Cumhuriyeti’nin kurulması” olduğunu söyledi. Bunun için yakın gelecekte Rusya Federasyonu (RF) bölgelerinden heyetlerin katılımıyla ‘Bütün Adıgeler Kongresi’nin düzenlenmesinin önerildiği öğrenilirken, toplantıda bütün Adıgelerin tek bir cumhuriyette birleşmesi seçeneğinin RF bölgelerinin sağlamlaştırılması planlarına uyduğu da vurgulandı.
Hapay “Görüşmeye katılanlar Adıgelerin birleşmesinin alternatifi olmadığına inanıyorlar. Halk Güney Federal Bölge’nin altı bölgesine dağılmışken ve onun büyük bölümü tarihi vatanından uzaktayken onun menfaatlerini savunmak mümkün değil” dedi. (Çerkesk/Ajans Kafkas)
‘Büyük Çerkesya’ hayaline ilk darbe
‘Büyük Çerkesya’ önerisi tartışılırken, öneriye en sert tepki Kabardey-Balkar’daki Adıge Khase’den geldi. Adıge Khase Başkanı Muhammed Hafıtse, ‘Büyük Çerkesya’ fikrini “provokasyon” olarak nitelemekle kalmadı, “Gücümüz, başarı garantisi ve gelecek inancımız Rusya ile birliktelikte. Geleceğimizi ve gelecekteki perspektiflerimizi Rusya’sız hayal etmiyoruz” açıklaması yaptı.
Adigelerin ‘kaderlerini 450 yıl önce Rusya ile birleştirdikleri’ görüşünü savunan Hafıtse açıklamasında şu görüşlere yer verdi: “İnternette ‘Denizden Denize Büyük Çerkesya’ adıyla zararlı düşüncelere yer veren provoke edici materyaller yayınlanıyor. Bunlar Adıgeler arasında münakaşa yaratmaya ve Adıgelerin Rusya ile çıkarlarını karşı karşıya getirmeye yöneliktir. Tarih defalarca dedelerimizin seçtiği yolun doğruluğunu gösterdi ve biz bu yoldan dönmeyiz. Kimin tarafından dile getirilirse getirilsin, bölgelerin sağlamlaştırılması adı altında milli cumhuriyetlerimizin lağvedilmesiyle ilgili provoke edici ifadeleri kabul etmeyeceğiz.” (Nalçik/Ajans Kafkas)
BASINDAN YANSIMALAR
Nezavisimaya Gazeta: Yeni Adige devleti yolda
Nezavisimaya Gazeta, Rusya’ya bağlı özerk cumhuriyetlerinde azınlık olarak yaşayan Adıgeler’in, yeni bir devlet istediğini duyurarak “Kuzey Kafkasya’da Adıge devleti kurulabilir” yorumunu yaptı. Adıge merkezli Adıge Xase’nin 2 Kasım’da yapılan kongresine değinen gazete “Toplantının gündem maddesinin, kendi toprakları ilan ettiği Adıge, Karaçay Çerkes ve Kabardey Balkar’ı içine alacak yeni bir devlet” olduğunu yazdı.
Adıge Xase’nin başkanı Arambiy Hapay’ın açıkladığı kararın, Kabardey -Balkar, Adıge ve Karaçay-Çerkes’te yaşayan Adıge temsilcileriyle görüşüldükten sonra verildiğini söyleyen gazete Hapay’ın “Çerkeslerin uzun bir süredir, kendilerini vatanlarında hissetmedikleri”ne ilişkin görüşüne de vurgu yaptı.
Gazetenin haberine göre, Çerkeslerin rahatsızlığının nedeni bölge yönetiminde yapılan son atamalar. 7 Ekim tarihinde Putin, Karaçay Çerkes devlet başkanlığına Karaçay asıllı Boris Ebzeyev’i getirdi. Karaçay Türkü olmasına rağmen Rusçu olan Ebzeyev ise başbakanlığa teamüller gereği bir Çerkes’i getirmesi gerekirken, Yunan asıllı Vladimir Kayşev’i tayin etti.
Adıgeler, tarihi olarak yaşadıkları bölgede, -şu anda Adıge’nin tamamı ile Karaçay Çerkes ve Kabardey Balkar’ın bazı bölümlerini kapsıyor- ‘Çerkesya’ isimli bir ülke kurma niyetinde.
Rusya’nın çeşitli bölgelerinden gelen delegelerin katılımıyla gerçekleştirilecek olan kongrede, bu yöndeki kurumsallaşmaya yönelik adımların atılmasının beklendiğini belirten gazete, haberine şunları da ekledi:
“ ‘Adıge Xase’ 1998’de kurulmuştu. Boris Akbaşev’in önemli çabalarıyla, Kuzey Kafkasya’da önemli bir örgüt haline gelen teşkilat, Akbaşev’in ölümü sonrasında, Rusçu Çerkeslerin tesirinde kalmıştı. İki seneden bu yana yeniden aktif siyasi hayata giren Adıge Xase, bağımsızlığı savunuyor.”
(Dünya Bülteni/ Haber Merkezi – 27 Ekim 2008)
Sayı : 2008 10
