TİFLİS BELGELERİNDEN

0
444

General Rechter’in Temryuk’a Karşı Seferi, Temryuk ve Hacı Efendi Yerleşimlerini Yıkması

TİFLİS BELGELERİNDEN

Belge

1 2 Şubat 1645

General Rechter’in Temryuk’a Karşı Seferi, Temryuk ve Hacı Efendi Yerleşimlerini Yıkması

23 Ocak Şafağı’nda, 17 Piyade Tugayı, 2000 Kazak, 6 atlı ve 7 taşınabilir topçu birliği Kazak köyü Nikrasovsk’ta toplandı, ancak karların erime mevsiminde olması ve yolların çamurlu olması yüzünden 2 Şubat’a kadar beklemek zorunda kaldılar.

O akşam, 3 gruptan oluşan bir birlik, Belaya Nehri boyunca 55 Verst yol kat ederek tam bir sessizlik içinde saldırıya geçti. Birlik, şafakta büyük ve zengin Temryuk ve Hacı Efendi mahallelerinin bulunduğu bir noktadan Belaya nehrini geçti. Kazaklar nehri hızla geçtiler ve mahalleleri kuşattılar. Bazı Temryuklular Kazak saflarına sızmaya çalıştılar ancak parçalandılar. Mahallelerden 36 kişi esir edilirken geri kalanlar ölümü seçtiler. Birlik, esirler dışında bir miktar silah, gıda, çiftlik hayvanları ve at ele geçirerek yerleşimleri yaktı.

F. A. Cherbin

Kuban Kazak Kuvvetleri Tarihi Cilt 2 Sayfa 476

Belge 9

30 Kasım 1804

Kazak Komutan Bursak’ın Sapsığlara Karşı Düzenlediği Disipline Etme Harekâtları

Kazak Komutan Bursak komutasında 8 süvari birliği, 5 Karadeniz piyade birliği, 12. Özel Süvari Alayı ve 6 toptan oluşan bir görev gücü, 30 Kasım’da başladıkları Kuban geçişini 1 Aralıkta tamamladılar. Bu, Şapsığlara yönelik bir cezalandırma görevi olduğu için 3 bölümden oluşan kuvvetler Shipsh Afipsu nehri boyunca dağlara doğru yöneldiler. 4 Aralık şafağında dört birime ayrılan Rus Kuvvetleri, Şapsığ mülkünü dört yönden ezmeye başladılar. Farklı yerlerde çok sayıda çatışma ve savaş yaşandı. Şapsığlar 150 kayıp vererek yenilgiye uğradıktan sonra 1000 kişilik bir kuvvet toplayarak Rus mevzilerine saldırmaya çalıştılar ancak top atışı karşısında dayanamadılar.

Mücadele öğleden sonra 5’e kadar sürdü ve Şapsığlar 250 ölü ve çok sayıda yaralı vererek tamamen yenildiler, evlerini terk ederek dağlara ve derin ormanlara sığındılar. Birlikler tüm yerleşimleri yok ederek, 1300 büyükbaş hayvan ve yaklaşık 6000 baş koyun yağmalayarak, Shipsh nehrinde kamp kurarak geceyi geçirdiler. Rus birliği ertesi günün tamamını aynı bölgede bekleyerek geçirirken, sadece küçük birlikler Şapsığ topraklarının ulaşılmamış bölgelerini araştırmak üzere yollandılar. Dağ nehirleri görevin sürdürülmesine izin vermediği için birlikler Karadeniz kıyılarına geri döndüler.

F.A. Cherbin E.K.K.B

Cilt 2 Sayfa 161-162

Belge 10

12 Aralık 1804

Kazak Komutan Bursak’ın Şapsığya Görevi

12 Aralıkta, nehirler aşırı soğuktan donduğu zaman Bursak tekrar Şapsığlara karşı ilerlemeye başladı. Özel görev kuvveti aynı günün gecesi Obun nehrini geçti ve ertesi geceye kadar bütün bir gün ormanda ve kamışların arasında saklandı. Ertesi gece yoğun kar yağdı ve şiddetli bir fırtına casusların bir kaç defa yollarını şaşırmasına neden oldu. 14 Aralık sabahı saat 8’de özel görev kuvveti Şapsığ evlerine yaklaştı.

Tedbirli olan Şapsığlar hızlıca ormana gittiler. Fakat Kazak süvarileri onları takip etti ve bir çatışma başladı. Çerkesler 500 den fazla adam kaybedip, 4 esir vererek yenilgiye uğratıldı. Rus özel kuvvetleri 50 baş sığırı ve 2000 baş koyunu yağmaladı, evleri, tahıl ve gıda depolarını yaktı. Kazaklar ayrılmak üzereyken, Şapsığlar 1000 civarında adam topladı ve çatışma yeniden başladı, fakat Çerkesler çatışma meydanında 100 kayıp vererek yine yenildi. Bu görevde yaklaşık olarak 650 insan öldürüldü, aynı sayıda insan yaralandı, 200 den fazla ev yakıldı ve 20 at öldürüldü.

F. A. Cherbin

E. K. K. B Cilt 2 Sayfa 162

Belge 16

14 Aralık 1810

Yarbay Yermeyev’in Şapsığya Başarısı

1.Kol gücü komutanı Bursak raporunda: 14 Aralık 1810’da kolun Çerkeslerle savaştığını 400 sığır ve 300’den fazla koyun yağmaladığını Yermeyev’e bildirdi.

20 Aralık günü Şapsığlara karşı yeni bir çatışmada öldürülen bir kişi haricinde iki kişi esir alındı. 21 Aralık günü bir yerleşim yeri Kazaklar tarafından yakıldı ve Çerkesler dışarı atıldı. 22 Aralık günü birliklerin Çerkesleri takibi esnasında, yolları üzerindeki çok sayıda ev ve özel mülkü yaktı.

23 Aralık günü Kazaklar ayrıca çok sayıda ev, çiftlik, tahıl ambarları ve gıda depolarını yaktı. Sonunda, 24 Aralıkta birlik (kol) çok kalabalık düşman yerleşimlerine saldırdı. Sefer, çok sayıda ölü ve yaralı kayıp veren Şapsığların büyük yenilgisiyle sona erdi.

F. A. Cherbin 

Kuban Kazak Kuvvetleri Tarihi Cilt 2 Sayfa 176

Belge 24

Haziran 1824

Yarbay Katsariov’un Disipline Etme Görevi, Klycheva ve Dodaroukoh Yerleşimlerini Yok Etmesi

1824 Haziran ayı içinde, Rus cezalandırıcı özel askeri kuvveti Zelenchuk nehri ötesinde bulunan Çerkes yerleşimlerine ilerledi. Cezalandırıcı özel askeri kuvvet görevi komutanı Yarbay Katsariov’dan 22. piyade özel askeri kuvveti komutanı tümgeneral Stahl’a gönderilen bildirgede görünen şey, Kazaklar ve askerlerden oluşan özel askeri kuvvet 18-19 Haziran tarihlerinde Zelenchuk Nehrine doğru ilerledi ve 20 Haziran şafak vaktinden önce Klycheva ve Dodaroukoh Çerkes yerleşimlerine ani ve sürpriz bir saldırı başlatıldı. Rus güçleri yerleşim birimlerinin her taraftan kuşattı.

Kazaklar ve askerlerin çığlıkları ve silah sesleri yöre sakinlerini uykularından uyandırdı. Silahlardan çıkan dumanlar arasında başıboş dolaşan yarı çıplak Çerkesler evlerinden çıkarak çevre ormanlara kaçtı. Korku ve dehşete kapılan kadın ve çocuklar ne yapacaklarını, korunmak için nereye saklanacaklarını bilemedi. Hayvanların korkunç bağırtıları ve kopek sesleri atmosferin tedirginliğini arttırdı.

Yerleşimlerin çevresini dar bir çembere alan askerler ve kazaklar evleri teslim almak için özel bir bölüm asker gönderdi. İki tarafın yüz yüze karşılaşmasında gerçek bir çatışma olmadı. Yenilenler kaçtı fakat zafer kazananlar kaçmalarını önlemeye çalıştı ve her ne kadar birliklere yaşayan nüfusa karşı merhametli olunması şeklinde kati bir şekilde emir verilmişte olsa dağlılarla çatışma ve mücadeleler sakat, yaralı ya da ölü olmaksızın geçmedi.

Ruslar bütün güçlerini ve yetkilerini kullandı. Kaçan Çerkeslerin ateş ederek öldürülmesine müsaade edildi. Çatışma alanında 200 kadar Çerkes ölüsü kaldı, nüfusun büyük çoğunluğu özellikle kadınlar, çocuklar ve gençler nehrin karşı kıyısına geçme girişimleri sırasında Zelenchuk nehrinde boğuldu. Her iki cinsiyetten 370 insan esir edildi, özel görev kuvveti çok büyük miktarda çiftlik hayvanını yağmaladı: 600 at, 1200 baş inek ve 7000 baş koyun.

F. A. Cherbin

E. K. K. B Cilt 2 Sayfa 210

Sayı :

Yayınlanma Tarihi: 2014-05-10 00:00:00