Ünlü halk kahramanı Tuğujuko Kızbeç’in anısını kalıcı kılmak için, Adıgey’de bir grup Çerkes sivil toplum ve kültür çalışanı, Kızbeç’in anıt heykelini yaptırma girişimi başlattı. İnşa edilecek olan anıt heykel, Tuğujuko Kızbeç’in torunlarının yaşadığı Afepsıp köyünde yerini alacak.
Heykelin yapımını üstlenen, “Tarihi ve Kültürel Mirasın Korunması Vakfı-NASLEDİYE”nin Başkanı, Adıgey Cumhuriyeti eski Kültür Bakanı Çemşo Gazi, Türkiye’deydi. İstanbul Kafkas Kültür Derneği’nde düzenlenen etkinlikte Çemşo Gazi, proje ile bilgili bilgiler aktardı.
Yeryüzünde yaşayan toplumların hepsinin tarihinde, savaşlar, acılar ve zaferler vardır. Toplum bilinci olan insanlar, bu olayları hiç unutmadılar. Zaferlerini, sevinçlerini ve kahramanlarını, şiirleri, şarkıları, kitapları ve filmleri ile ölümsüzleştirdiler. Kuşkusuz, felaketleri ve acılarını da aynı şekilde kaydettiler. Bize de bu olayları ve kahramanlarını, gerek ders kitaplarında, gerekse kültür ortamlarında öğrettiler, hatta ezberlettiler.
Ancak, yeryüzünün en istilacı imparatorluklarından Rus Çarlığı’nın çok güçlü orduları karşısında, vatanını ve milletinin bağımsızlığını savunmak için, tam 101 yıl savaşan atalarımız Çerkesler dünyaya parmak ısırtan savaş sahneleri ve kahramanlıkları sergilediler. Biz Çerkesler ve dünya kamuoyu bu gerçekler hakkında çok az şey biliyoruz. Oysa, Çerkes toplumunu yok etmek için savaşan, yeryüzünün en güçlü kara ordularını yönetmiş olan Rus generallerinin hepsini biliyoruz, tanıyoruz ve tüm dünya tanıyor. Çünkü onları ünlü yapan savaşlar, onlar adına zafer olarak tüm dünyaya tek taraflı tanıtıldılar. Zulüm ejderhası olarak görev yaptıkları Çerkes topraklarının her köşesinde halen heykelleri, isimleri ve unvanları ile boy gösteriyorlar.
Çar İmparatorluğu ve onun sınırsız askeri güçleri karşısında, Çerkesya’nın vatansever savaşçılarınca 101 yıl süren direnişte, sahnelenen savaşlar ve sergilenen kahramanlıkları hakkında bilgisiz ve ilgisiz kalmak, biz Çerkesler için insanlık ayıbıdır.
H. Yaşar Nogay