İngiltere ile Kuzey İrlanda arasındaki barış görüşmelerinin kilit isimlerinden ve ayrılıkçı İrlanda Kurtuluş Ordusu IRA’nın eski komutanlarından Martin McGuinness 66 yaşında yaşamını yitirdi.
Kuzey İrlanda’da 10 yıldan fazla Bölgesel Hükümeti Başbakan yardımcılığı da yapan Martin McGuinness, IRA’nın siyasi kanadı Sinn Fein’in eski lideriydi.
Sinn Fein Başkanı Garry Adams, Martin McGuinness’in büyük bir cumhuriyetçi olduğunu belirterek, “Hayatı boyunca barış ülkede birliğin sağlanması için çalıştı” dedi.
İngiltere Başbakanı Theresa May, Martin McGuinness’in ölümü sonrası yaptığı yazılı açıklamada, “McGuinness’in gençlik yıllarında izlediği yolun tasvip edilmediği ancak Cumhuriyetçi hareketi şiddetten uzaklaştırarak barışçıl bir yola getirmesinde büyük bir rol oynadığı” belirtildi.
İngiltere ile Sinn Fein arasında 1998 yapılan barış görüşmelerinde kilit isim olarak öne çıkan Martin McGuinness anlaşma sonrası Kuzey İrlanda’da kurulan hükümette başbakan yardımcılığı yaptı.
Barış görüşmeleri sonrası Kuzey İrlanda’da kurulan birlik hükümetinde başbakan yardımcılığı yapan Martin McGuinness 2012’de Kraliçe Elizabeth’le el sıkışmıştı. Bu buluşma, tarihi olarak nitelendirilmişti.
Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti, Martin McGuinness’in başbakan yardımcılığından 9 Ocak’ta istifa etmesiyle bozulmuştu.
McGuinness takip eden günlerde sağlık sorunlarını gerekçe göstererek siyaseti de bırakmış ve IRA’nın siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein’in Kuzey İrlanda liderliğini Michelle O’Neill’e devretmişti.
McGuinness, IRA’nın ateşkes ilan ettiği 1994 yılında ayrılıkçı Sinn Fein Partisi için başmüzakereci rolünü üstlenmişti. McGuinness, IRA ile İngiliz hükümeti arasında 1998’de yapılan barış görüşmelerinde ve “Hayırlı Cuma Anlaşması”nın imzalanmasında önemli rol oynamıştı. IRA 2005 yılında silah bıraktı.
Kuzey İrlanda barış sürecinin dönüm noktaları
16. yüzyıl başlarında adaya İngiliz ve İskoç yerleşimi başladı.
1916’da kurulan IRA, İrlanda’nın bağımsızlık mücadelesini başlattı.
1922’de adanın güneyinde İrlanda Cumhuriyeti kuruldu.
20. Yüzyılın ikinci yarısındaki IRA ise birleşik bir İrlanda’ya ulaşmak amacıyla 1969’da kuruldu.
1972’de Londonderry kentinde gösteri yapanlara ateş açılması sonucu 14 kişi öldü. Tarihe “Kanlı Pazar” olarak geçen bu olay çatışma sürecini şiddetlendirdi.
1981’de Kuzey İrlandalı milletvekili BobbySand açlık grevinde öldü, cenazesine on binlerce kişi katıldı.
1983’te Gerry Adams milletvekili seçildi.
Dönemin Başbakanı John Major’un çatışan taraflarla görüşme çağrısı üzerine IRA 1994’te ateşkes ilan etti. 1994, bu yüzden barış sürecinin başlangıcı olarak kabul edildi.
1997’de Blair ve Adams Başbakanlık konutunda görüştü.
1998’de Mübarek Cuma Anlaşması imzalandı.
IRA 2005’te silah bıraktı ve yaklaşık 3600 kişinin canını yitirdiği çatışma süreci resmen sona ermiş oldu.
2007’de Kuzey İrlanda’da Katolikler ve Protestanlar arasında bir ortak hükümet kuruldu.