Атаман Кәыџба
Ҳаҭырызқу Хынтрыгә-иҧҳа Софа Агәмааҧҳа;
-Шнапы злаку аус иааркьаҿны иаҳзеиҭашәҳәару…
-36 шықәса инреиҳаны С. Ҷанба ихьӡ зху Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҟны аус зуан, аха еиуеиҧшым аҭагылазаашьақәа ирыхҟьаны атеатр аансыжьыр акәхеит, ҧыҭҩык актиорцәа реиҧш. Амала сзанааҭ ала аусура ҽнакгьы сацәхымҟьеит. Аус зуан еиуеиҧшым аҭыҧқәа рҿы: амузикатә ҵараиурҭаҟны рҵаҩыс, афилармониаҟны асахьаркыратә аҧхьара мҩаԥызгон. Иаҧысҵеит еиуеиҧшым аконцертә программақәа: «Аҧсны», «Аччареи аҵәыуареи рыхәылҧаз», амоноспектакль «Харлампои Деспинеи», убас иҵегь.
2014 шықәсазы ҳаиҳабыра рымчала иаатит Аҧсуа ҳәынҭқарратә аҿар ртеатр. Атеатр атруппа еиқәыршәан уаанӡа «Атеатри акинои рактиор» азанааҭ ала Аҳәынҭқарратә университет иалҳаргахьаз актиорцәа рыла. Ари атеатр аус ауеит иахьагьы Аллаҳ имчала, ақәҿиара дуқәа аанарҧшуеит. Хаҭала сара абри атеатр напхгара азызуеит.
-Аҧсуа театри Аҿар ртеатри иахьатәи рҭагылазаашьа…
-Аҧсуа театр аҭагылазаашьа атәы ҳалацәажәозар, ҳәарада, уи акырӡа еиӷьуп, избанзар ҳаҧсуа театр 100-шықәса ахыҵуеит, уи акраҵанакуеит. Аҿар ртеатр акәзар, ишырҳәо еиҧш, ҳара ҳҿыцынхацәоуп, уи даара иаҳныҧшуеит – аҿыцнхаҩы иџьабаа рацәоуп. Ҳазлаҽхәо иҳамоу ҳаспектакльқәа роуп. Урҭ раҳаракыра ҳалаҽхәартә ҳаҟоуп. Агәра згоит, маҷк иадамхаргьы ацхыраара ҳаур, аизҳара шыҟало.
-Адиасҧора иқәынхоу ҳажәлареи ҳашьцәа ҳәа иҳаҧхьаӡо Кавказтәи ажәларқәа ирабжьыжьгарц ишәҭаху…
-Кавказтәи ажәларқәа, аҳәаанырцә инхо ҳдиаспора, ҳашәцәа абжьгара рысҭоит ҳәа сызҳәом – уи ажәа дууп. Ак заҵәык исҳәо, излауала лассы-лассы аибабара ҳабжьазароуп, гәаартыла ҳаицәажәозароуп. Ҳара ҳразҟы ҳнапы иануп. Аус злоу – ҳхы агәра ҳгар, зегь рыла ҳманшәалахоит. Ҳмилаҭ ирыцзааит аманшәалара!,
***
Агәмааԥҳа Софа (Софиа) Хынтрыгә-иԥҳа
атеатри акинои драктрисоуп, Аԥсны жәлар рартист ҳәа ахьӡ ланашьоуп
Диит ҧхынҷкәынмза 20, 1938ш. рзы Гәдоуҭа араион Дәрыԥшь ақыҭан. 1956 ш. азы Шь. Русҭавели ихьӡ зху Қарҭтәи атеатртә институт дҭалоит СССР Жәлар рартист, апрофессор Акаки Хоравеи, апрофессор Акаки Ҧагавеи рыкласс аҟны. Аинститут даналга 1960 ш. азы дрыдыркылеит С. Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи аҳәынҭқарратә драмататә театр ахь. Убри ашықәсан дҭалеит Аҟәатәи амузыкатә ҵараиурҭа «Ахортә дирижиорра» афакультет, уи даналга уаҟа аусура далагоит. Авокалтә курсқәа рҟны амаҭәар «Ахортә адирижиорра» рҵаҩыс. 1985 ш. инаркны 2000 ш.-нӡа – актиортә ҟазара длырҵоит авокалтә факультет Аҟәатәи амузыкатә ҵараиурҭаҟны. Атеатр аҟны иаԥылҵеит 70 хаҿсахьа инареиҳаны.
С. Агәмааԥҳа лусумҭақәа зегьы азҿлымҳара арымҭакәа иаанымхаӡеит. Уи лҟыбаҩ ганрацәала ибеиуоуп, иналыгӡаз арольқәагьы рымҽхак акыр иҭбаауп: иҳаракыу атрагедиа инаркны агротесктә комедиа аҟнынӡа. Актиортә усумҭақәа рыдагьы С. Агәмааԥҳа ахәаԥшыҩцәа дырдыруеит исахьаркны аҧхьара аҟны азҟаза ҳәа. Исахьаркны ҧхьаҩык иаҳасабала дебиутҵас дықәгылеит 1961 ш. азы И. Ҭарбеи Ф. Искандери иеиқәдыршәаз, аԥсуа литература аклассикцәа раԥҵамҭақәа злахәыз алитературатә композициа «Аԥсны» аҟны. ХХ ашә. 80-тәи ашықәсқәа рзы актриса лырҿиаратә биографиа азгәаҭоуп иҿыцу етапк аҳасабала. Атеатр аанылмыжьыр ада ҧсыхәа анылмоу, асцена ада даҽакы лхахьы илзаамго дызлаҟаз ала, Софа Агумааԥҳа иуадаҩу ажанр «ктиорк дызлаху атетр» лҽазылшәоит лнапахьы аагара. Иҟалаз аҭагылазаашьа лырҿиаратә гәҭакқәа рынагӡаразы амҩа ҿыцқәа рыԥшаара дазнархәыцуеит. Убри инаркны далагоит Ф. Искандер иҩымҭақәа: «Харлампои Деспинеи», «Арбаӷь», «Сҭыԥантәик иҳәамҭа», «Инхон-инҵуан лагажәыки ҭакәажәыки», «Ажьақәеи арқьымаҭқәеи»- аԥсшәахь реиҭагареи, аинсценировкақәа разырхиареи. Убри аамҭазы иазырхиан аконцерттә программақәеи амоноспектакльқәеи. Урҭ лыманы Аԥсны араионқәа рҟны дықәгылоит. 1989 ш. азы С. Агәмааԥҳа ахәаԥшҩы илырбоит амоноспектакль «Харлампои Деспинеи». 1990 ш. азы абри аспектакль лыманы дықәгылеит Москва аԥсуа диаспора иҟанаҵаз ааԥхьарала.
1992-93 шш. рзы Аԥсны жәлар Рџьынтәылатә еибашьраан Софа Агәмааԥҳаи Амиран Ҭаниеи ықәгылоит аибашьцәа рҿаԥхьа автортә программа «Аччареи аҵәыуареи рыхәылԥаз» ала. 1995 ш. С. Агәмааԥҳа напхгара азылуеит Акультуратә центр «Абаза» аҟны лара лаԥшьгарала иаартыз атеатр «Аамҭа». Ари атеатр аҟны аҟыбаҩ бзиа змоу арежиссиор иаҳасабала иқәлыргылон аспектакльқәа, еиуеиԥшым аконцерттә программақәа. Софа Агәмааԥҳа лидеиақәа анагӡара роуит Аԥснытәи аҳәынҭқарратә телерадиоеилахәыреи лареи русеицура иабзоураны: иҭыхын зметраж кьаҿу ателефильмқәа – «Лареи, иареи, урҭ рҩызеи» (ААТРЕ, ареж. С. Агәмааԥҳа, А. Гамгиа, 1989 ш.), «Сыхаара, Б.», «Шьҭа дабаагари?», «Абасгьы ҟалахьеит», «Татчкеи Қьышьуарди». Уаҟа лара дықәгылеит режиссиор-қәыргылаҩык, сценаристк, актрисак раҳасабала.
1998 ш. азы Софа Агәмааԥҳа Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет афиологиатә факультет «актиортә ҟазара» аҟәша аҟны напхгаҩыси рҵаҩыси дҟалоит. «Актиортә ҟазара» аҟәша аартын С. Агәмааԥҳаи А. Аргәыни раԥшьгарала. Лара авторс дамоуп арҵагатә цхыраагӡа «Асахьаркыратә аԥхьара» аԥсышәала. 2009 ш. азы акьыԥхь абеит «Ҳаамҭазтәи ахаҽсахьақәа» ҳәа зыхьӡу аизга. Уи иалалеит С. Агәмааԥҳа леиҭагақәа, асценариақәа, аинсценировкақәа, аскетчқәа, аиуморқәа. 1978 ш. азы С. Агәмааԥҳа Аԥсны Иреиҳаӡоу Асовет депутатс далхуп. 1980 шықәсазы Қырҭтә. ССР жәлар рартист ҳәа ахьӡ лыхҵоуп, 1984 шықәсазы иланашьоуп «Аџьа аветеран» ҳәа ахьӡ. 1985 ш. азы– Аԥсн. АССР жәлар рартист ҳәа ахьӡ. 2007 ш. инаркны С. Агәмааԥҳа ддоцентуп. Август 2014 ш. азы Аҳәынҭқарратә аҿар ртеатр асахьаркыратә напхгаҩыс дҟаҵоуп.
