Тэу Замир
Чъэпыогъум и 28-м 1985-рэ илъэсым СССР-м культурэмкIэ и Министерствэ иунашъокIэ ар Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъагъ. Ащ кIэщакIо фэхъугъэр зэлъашIэрэ археологэу, а уахътэм мы музеим культурэмкIэ ыкIи ижъырэ искусствэмкIэ иотдел ипащэщтыгъэу Александр Лесковыр ары. 1981 — 1988-рэ илъэсхэм Кавказ археологическэ экспедицием ипащэу ащ Iоф ышIагъ. ЗэшIуахыгъэ IофшIэнхэм яшIуагъэкIэ тиэрэ къыпэу я VI — IV-рэ лIэшIэгъухэм япхыгъэ пкъыгъо хьалэмэтхэу мыутIэ лъэпкъхэу Темыр Кавказым щыпсэущтыгъэхэм якультурэ къизыIотыкIыхэрэр къагъотыгъэх.
Непэрэ мафэм музеим ихъарзынэщ культурэм ыкIи искусствэм япкъыгъо зэфэшъхьафхэу япчъагъэкIэ минипшIым фэдиз чIэлъ. Зэшъхьэгъусэхэу Кушъу Аслъанрэ Нэфсэтрэ ащ игъэпсын, изэтеуцон ящыIэныгъэ иIоф шъхьаIэ хъугъэ. Илъэс 35-м щыщэу илъэс 23-м Кушъу Нэфсэт музеим ипащ. НэмыкIхэм къахэзыгъэщэу музеим брендиплI иIэу ащ елъытэ.
АпэрэмкIэ — Улапэ къыщагъотыгъэ шышъхьэ зышIот тыжьын ритонэу «Пегас» зыфиIорэр. Пкъыгъо шъыпкъэр Москва, къэралыгъо музеим и «Дышъэ хъарзынэщэу» хэтым чIэт. Темыр Кавказ къутамэм ритоным тешIыкIыгъэу Германием щашIыгъэр ары щыплъэгъущтыр.
ЯтIонэрэмкIэ — тиэрэ къыпэу я VI — V-рэ лIэшIэгъухэм ыныбжь къыщежьэу джэрз щыуанэу «Нартмэ ялэгъупэ хьалэмэткIэ» зэджагъэхэу 1982-рэ илъэсым Улэ Iуашъхьэхэм ащыщ къыщагъотыжьыгъагъэр ары. Илъэс 37-рэ Москва ТыгъэкъокIыпIэ музеим зычIэт нэужым ар Мыекъуапэ музеим и Темыр Кавказ къутамэ къарагъэщэжьыгъ ыкIи непэ изэIухыгъэ къэгъэлъэгъуапIэхэм ахэт.
ЯщэнэрэмкIэ — зэлъашIэрэ модельерэу, IэпэIасэу, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, искусствэмкIэ Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо премие илауреатэу СтIашъу Юрэ иIэшIэгъэ байхэм, лъэпкъ шъуашэхэм атешIыкIыгъэ шъошэ хьалэмэтхэм якъэгъэлъэгъонэу музеим чIэтыр ары.
ЯплIэнэрэ брендыр — Японием къырахыгъэ чэрэз лъэпкъэу сакурэр, адыгэ къужъIэрысэ ыкIи мыIэрысэ чъыгхатэхэр музеим ищагу, Кушъу Нэфсэт игукъэкIыкIэ, зэрэщагъэтIысхьагъэхэр ары.
А зэпстэум музеим иIофышIэхэр лъэшэу рэгушхох. Ау етIани мыгъэрэ илъэсым зы гъэхъэгъэ ин къадэхъугъэу хагъэунэфыкIы — грантэу къырахыгъэм ишIуагъэкIэ Урысыем ыкIи Тыркуем ащыпсэурэ адыгэхэм якультурэ, яискусствэ, анахьэу сурэтшIыным ылъэныкъокIэ ягъэхъагъэхэм зэфэхьысыжь языгъэшIыщт проектышхо зэшIуахыгъ. Ащ фэшIыкIэ шIэныгъэлэжьэу Алла Соколовар (ары проектым иавтор) ягъусэу, музеим иIофышIэ нэбгырищ — проектым ипащэу Сулейман Фатимэ, музеим ипащэ игуадзэу Къуекъо Жаннэ, научнэ IофышIэ шъхьаIэу ХъуакIо Ларисэ Тыркуем зэдэкIогъагъэх, Кавказ культурэ фондхэм япащэхэм, адыгэ сурэтышI цIэрыIохэм аIукIагъэх. А зэпстэум нахь игъэкIотыгъэу тикъыкIэлъыкIорэ тхыгъэ тыкъыщытегущыIэщт.
(www.adygvoice.ru)
