Anavatan kadınları

0
758

Adigey Cumhuriyeti

Aslında Rusya’da güçsüz kadın pek yok desem abartmış olmam sanırım. Ülkede erken eğitim sistemindeki reformlar, kadının ekonomik özgürlüğü bu topraklarda kadını özgür kılmış. Burada Rusyalı kadınların hakkını da iade etmek gerek. Rusya siyasi huzursuzluklarla var olmuş bir ülke. Çarlık Rusya’sı, devrim çalkantıları, iç savaş, Alman-Rus savaşı… Erkek nüfusun azalması erkek egemenliğine kıymet kazandırdı. Aynı zamanda zayıf, edilgen grup çıktı ortaya… Coğrafyanın bütününde her dönem yükün ağırlığından kadınların muaf olamadığı bir gerçek. Kadınlar yaşamın her alanında tıptan eğitime, kültürden badana ve duvar ustasına elini taşın altına koydu. Anne olmaktan korkmadı, çocuğun eğitimini aksatmadı. 

Perestroyka rüzgârı yönünü şaşırdığında yine ülkenin güçsüz olmayan kadınları ekonomik çıkmazı bavullarıyla ürküttüler, bağ bahçe işi de onlara kaldı. Su almaya başlayan ülkeyi yeniden emekleri, akılları, eğitimlerinden aldıkları güç ile karaya çıkarmayı başardılar. Adigey Cumhuriyeti de toprak ve siyasi olarak Rusya’ya dahil olduğundan, toplumda bireyler birbirini her durumda etkiler. Ancak biz Adigey’de yaşıyoruz ve Jineps ekibinin hazırladığı üç soruyu Adige kadınına sorduk. Yukarıda verdiğim örnekler, nedenler, gerçekler buradaki ince çizgiyi, toplum yapısı gereği Adige kadınının “Yemuk-Xabze” ekseninde verdiği mücadeleyi, aynı zamanda “Güçlü Kadın” olmayı nasıl başardığını görmüş olduk. Güçlü kadın kavramına yaklaşımlarını farklı bir pencereden izledik.  

Not: 30 yıllık Adigey Xeku yaşamımda kadınlarımızın nasıl var olmayı başardıklarını gıpta ile izledim. Onların anlattıklarından, anılarından bende hatırladıklarımı özetledim kısaca yazıya başlarken. İstisnalar elbette var, her toplumda olduğu gibi, olmaz mı! 

Mafeşıko Şengül İyigün


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur? 

-Bana sorduğunuz ilk sorudan başlamam gerekirse biz Adigelere göre iyi ve kötü şeklinde değerlendiririz. Siz iyi olan güçlü kadından söz etmemi istiyorsunuz, öyle anlıyorum.  

Güçlü kadın bana göre akıllı kadındır. Güçlü kadının aklı ile kavramları birbirini dengelemeli. Sadece kendi bildiği yoldan yürümez; çevresindeki insanların beklediği adaba uygun olarak hareketlerine yön vermeli. Evli ise, hayat arkadaşının saygınlığına gölge düşmemesi için aklı ile hareket etmeli. Akıl, güçlü kadının en büyük silahı, akabinde eğitim sahibi olması. Aile içerisindeki geleneklere, kurallara uygun hareket etmesi, saygı duyması, içerisinde yaşadığı toplumun değer yargılarına riayet etmesi güçlü kadının kimliğini oluşturur. Güçlü kadın gücünün ölçüsünü sergilememeli. Gerektiği zamanda ve yerde aklını, bilgisini, yetisini, aileden aldığı terbiyeyi kullanabilmeli. Düşüncelerinde özgür olmayı ölçülü davranışlarıyla gösterebilmeli.  

Kadın ne olursa güçlü olur… Günümüz kadını eğitim almalı, ebeveynlerinden aldığı geleneksel terbiye ile aldığı eğitimi harmanladığında aklı hür, düşüncesinde özgür: Güçlü kadın olur.  

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

Bana annem ilham verdi. Rol modelim annem. Annemden aldığım ilhamla yolumda ilerliyorum. Onun gölgesini üzerimde hissedeceğim. İyi bir öğretmendi. Avutle ailesine mensuptu. Dekhuj sülalesine gelin gelmişti. Eğitimcilik mesleğiyle eşini arkasında bırakmayan, yanında birlikte yürümeyi bilen, saygısını gösteren, kaliteli bir eş, örnek bir anne, toplumda güven kazanmış Adige kadını. Annemi uzun yıllar önce kaybetmiştik ama geride bıraktığı derin izler hâlâ hem eğitim çevresinde hem toplumsal yakın çevresinde unutulmadı, öğrencileri ondan aldıkları feyz ile sosyal yaşamın içerisinde insan kalmayı öğrendiklerini söylerler; sevgiyle, saygıyla yâd ederler. 

Ben de güçlü kadın tanımını anneme yakıştırıyorum ve annemi örnek alıyorum. 

Nuriyet Dehuj – Maykop


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur? 

-Bu konu ile ilgili olduğunu düşündüğüm bir anımı anlatmak istiyorum önce. Annem çocukluğunda duymuş, biz büyüdükten sonra anlatmıştı…  

Dedem Hut İshak’ın (Annemin babası. 100 yaşına kadar yaşadı. Cecehable Köyü’nde toplanılan en önemli haçeş’lerden biriydi) haçeşinde geçen bir konuşma. Konu: Yürekli insan kim? Kadın mı erkek mi? 

Haçeşte oturanlardan biri, “Bu sorunun gündeme gelmesi bile yemuk (ayıp), tabii ki erkek daha yürekli ve güçlü; hangi erkek kadının arkasında durur? Hem hiç uygun düşmez!” der. Oturanlar arasında uğultulu sesler yükselir. Hut İshak gülümser ve söze girer: “Wolahaa yüreklilik bakımından kadın ile mukayese edilmez! Kim kendisini büyüten anne-babasını, doğuştan tanıdığı, kan bağı olan akrabalarını, eş dost ve yakınlarını bırakıp; gönül verdiği, hayatını onunla paylaşmak üzere karar verdiği, eşi olacak erkeğin evine ardına bakmadan gider? Daha güçlü insan, daha yürekli kim olabilir? Benim görüşüme göre kadın, yürekli-güçlü, kararlı, büyük inançla yaşama bağlı olmalı!”  

Dedemin güçlü yürekli kadın tanımına ben de katılıyorum. Evet, kadın verdiği kararlarından, inancından korkmamalı, bu da mantığı, aklı ve cesaretiyle yoğurduğu sorumluluk duygusuyla mümkün olur.  

İshak Dede şöyle devam eder: “Adige tarihine baktığımızda toplumun akıl danıştığı bilge kadınlarımız (Nartların bilge Seteney Guaşe’si, Thalıc’ların bilge nenesi Yısp Guaşe…) keskin zekâlarını ortalığa saçmadan, erkekleri rencide etmeden akıl yoluyla sorunların üstesinden nasıl gelineceğinin yol göstericisi olmuş, erkeklerinin arkasında durmuşlar, güç vermişlerdir! Zaman geldi ordu yönettiler (Nırğetawu). Bugün de kadınlarımızın, bizi çevreleyen her türlü tehlikeye karşı çocuklarını koruma, onlara iyi bir gelecek sağlamak için yürekli, güçlü olması gerekiyor! Bütün bunlardan en önemlisi güçlü yapısını sergilemeden, hayatı paylaştığı erkeği pasifize etmeden yanında yer alabilmek, erkeğinin saygınlığına gölge düşürmemek, örnek teşkil etmesinde hal ve hareketlerine ayar vermek yürekli kadın karakteridir! Bütün bu değerleri göz önüne aldığımızda ben, kadın yürekli, güçlü diyorum…” 

Dedemin güçlü yürekli kadın tanımı, verdiği örnekler günümüze kadar değişmeden gelmiş güçlü kadın karakteridir. 

Bana göre güçlü kadın, aklı ile karakteri arasındaki ince çizgiyi iyi dengeleyebilen, aklı ve bilgisini gösterme çabası taşımayandır. Güçlü kadın, bu özelliğini gizleyebilmeli, yeri ve zamanı geldiğinde sınırlarını zorlamadan gösterebilmelidir. 

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

-Dedemin anlattığı kadın karakterleri örnek aldığımı söyleyebilirim. Kadın güçlü bir varlık. Hayatındaki keskin virajlarda o içgüdüsel olarak akıl gücüne tutunuyor. Çocukluğundan itibaren ailesinden aldığı terbiyeyle çizgisini bozmadan akıl gücünü kullanıyor. Yaşamın her evresinde annelik görevini aksatmadan sürdürebiliyor. Omuzlarına alacağı yükün ağırlığı akıl gücü sayesinde onu korkutmuyor, çünkü o kendisi gibi varlığı hayata kazandırmanın sorumluluğunu doğal olarak kavramakta.  

Bizim yaşadığımız bu kara parçasında çevremizde bu örneklere uygun sayısız güçlü yürekli, bir o kadar da zarif, çalışkan kadın görmek mümkün. Ancak Adige kadınlarının ayrıca geleneksel sorumlulukları bizim güçlü kadın tanımını gizlemektedir. 

Mariyet Wucıhu – Maykop


Kabardey-Balkar Cumhuriyeti

-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur?  

-Günümüz koşullarında kadın ve erkek arasında ayrım olmaksızın aynı güçte olmalıdırlar. Kadınların çoğu çalışmak zorundalar ve ev işleri de onların sorumluluğunda. Yuvayı kuruyorlar, çocuk eğitiyorlar, eşlerine destek ve danışman oluyorlar.  

Sadece aile içi sorumluluk aldıkları zamanlar artık çok gerilerde kaldı. Bundan kurtulmak ve erkeklerle eşitlik mücadelesini kadınların kendileri talep ettiler. Ancak yaşanan durum gösteriyor ki bence kadın evini çekip çevirerek, çocuklarını iyi yetiştirerek evinde otursaydı eğer kendisine de milletine de çok daha faydalı olurdu. Bu sayede nesil daha iyi yetişmiş olacak; ana ve çocuklar birbirlerine daha yakın olacak; güven, sevgi ve aralarındaki sıcaklık daha fazla olacaktı. 

Kadınının, almış olduğu sorumlulukları yerine getirmek için moral ve sağlığa gereksinimi vardır. Bunlar ise ailede başlıyor: hayırlı evlatlar ile kendisini seven ve değer veren bir eş…  

İş ortamında her şey iyi olsa da ailede sorun olduğunda iş huzuru da kalmayacaktır. Her insanın gücünün başlangıcı ve kaynağı ailesidir. Ailesindeki sevgi, anlayış ve dürüstlüktür. 

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

-Kadının gücünün ve aklının kaynağı sabrı ve sevecenliğidir; bunlara sahip olan kadınlar benim için örnektir. Perspektif sahibi, aile bireylerini dinletebilen, olumsuzlukları açıklayabilen, çocuklar ve baba arasında saygı oluşturarak onları yetiştirebilen, tüm bunları yapabilmek için kendisi Xabze sahibi, eğitimli, dünyayı izleyebilen, gündemden uzak kalmayan, değerlendirme, sorgulama ve karşılaştırma birikimine sahip olan kişidir bence örnek kadın. 

Hatshuk Raya – Nalçik


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur?  

-Kendi kararlarını kendi istediği şekilde verebiliyor ve uygulayabiliyorsa, başkalarının ne düşüneceğine aldırmadan yaşayabiliyorsa bence güçlü kadın odur. 

Kadına güç veren; ailesi, çocukları, eğitimi ve yapmaktan, yaşamaktan hoşlandığı her şeydir. 

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

-Örnek aldığım kadınlar var tabii ki; bazısının özgürlüğüne, kiminin yaşam şekline, kiminin de kendine verdiği değeri örnek alıyorum. 

Kıp Yula – Nalçik


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur?  

-Güçlü kadın sabırlı ve zorluklara göğüs gerebilen kadındır. Bence her kadın, her anne güçlüdür. Aileyi çekip çevirebilmek, hem büyüklerin hem çocukların ihtiyaçlarını karşılamak güç ister. 

Kadına güç veren yaşamın kendisidir. Yaşam; keder, sevinç ve zorluklarla dolu. Ben zorluk yaşadıkça daha güçlü oluyorum. Oysaki bu kadar güçlü olmak istemezdim; biraz nazlanarak, şımartılarak yaşamayı isterdim. 

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

-Örnek alınacak kadın terbiyeli ve ahlaklı olmalıdır bence. Büyüklere saygı duyan, küçükleri eğitebilen kadındır bence örnek kadın. 

Yağan İnna – Nalçik


Abhazya Cumhuriyeti

-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur? 

-Benim “güçlü kadın” olarak tanımlayabileceğim kadın; mesleğini en iyi şekilde icra edebilen, yeteneklerini güçlü bir şekilde açığa çıkarabilen, yaşamı paylaştığı eşiyle omuz omuza olmayı beceren, çocuklarını en ideal biçimde, insani değerler katarak yetiştirebilen, ailenin düzenini sağlayan kadındır.  

Bütün bunların yanı sıra; akraba, arkadaş ve dostlarına değer vermeli, toplumsal normlara özen göstermeli, giyim-kuşam ve kişisel bakımıyla da örnek olmalıdır. Bütün bu niteliklere sahip olmanın kolay olmadığını bilmekle birlikte böylesi özelliklere sahip olabilen kadının “güçlü kadın” olabileceğini düşünüyorum. 

Tamila Arşba – Sohum 


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur?  

-”Güçlü kadın” bence; akıllı, zeki, becerikli, ne istediğini bilen, ekonomik özgürlüğü olan kadındır.  

  

-Size ilham veren ya da rol model olarak gördüğünüz kadınların özellikleri neler? 

-Ailemin güçlü kadınları benim için rol modeli olmuştur daima. Bu kadınlar gerek aile içinde gerekse toplumda söz sahibi olan kadınlardır. Bu kadınların aynı zamanda annelik vasıflarıyla da bana ilham kaynağı olduklarını söyleyebilirim. 

Gunda Ankuab  

Sohum-İstanbul 


Günümüzde kadın, yaşamın birçok alanında erkeklerden geri kalmıyor. Önemli liderlik pozisyonlarına da sahip olabiliyorlar. Ben “güçlü kadın”ı, toplumsal rolüyle, özel yaşamının uyumluluğu, bunu sağlamadaki becerisiyle değerlendiriyorum.  

Esma Ceniya – Sohum 


-‘Güçlü’ kadın sizce nasıldır? Ne olursa kadın ‘güçlü’ olur?  

-Güçlü bir kadın olmak, ne kadar şirin göründüğümüzle ilgili bir durum değildir. Popüler olmak veya çok para kazanmakla da ilgili bir şey değildir. Bir kadın olarak güçlülük, bizi biz yapan değerler, beceriler toplamı ve karakterimizle ilgilidir. Ancak bu şekilde başkalarına örnek olunabilir diye düşünüyorum. 

Her kadının bu soruya ilişkin olarak kendine ait bir cevabı vardır. Birisi, kendini erkek iş arkadaşlarıyla kıyaslayarak güçlü olup olmadığı yargısına varırken, bir başkası ise ev yaşamındaki başarısını, güçlü olup olmama kriteri olarak düşünür. Hangi yaklaşım olursa olsun, bu yaklaşımların önemsiz olduğu söylenemez. Burada kritik olan şey, bunun ne kadar içselleştirilip içselleştirilmediğidir.  

Kadın nasıl bir seçim yaparsa yapsın; mutfakta, ebeveyn buluşmasında veya yönetici toplantısında güçlü kadını tanımlayan işaretler vardır. 

Doğuştan güçlü kadın olunmaz. Yaşamınızı bütüncül ve radikal olarak değiştirmek değildir asıl mesele. Kadının bugünden bunu yapacak gücü yoksa eğer, küçük adımlarla yol alınabileceğini düşünmesi gerekir. Örneğin her gün motivasyonlarını artıracak bir şeyler yapabilirler. Bu onlara her gün taze bir güç kazandıracaktır. Belli bir aşamadan sonra ise daha fazlasını yapacak kapasiteye sahip olduklarını hissedeceklerdir.  

Kadınlar, sahip oldukları becerilerle, erkekler kadar güçlüdürler. Kendine karşı dürüst olan, hayatındaki önceliklerin bilincinde olan, hoşlandığı şeyleri yapabiliyor olan, toplumsal yaşamda etkili bir şekilde yerini alan, sahip olduğu potansiyelin farkında olup daha da geliştirmekten geri durmayan kadın, bence “güçlü kadın”a en yakın olan kadındır. 

Lana Basaria – Sohum 

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz