Адыгэ (Щэрджэс) автоном Хэкумкlэ ыубли илъэсишъэ гъогур къэзыкlугъэ Адыгэ Республикэм имэфэкl мыгъэ баигъэ. Апэ, lоныгъом и 20-м Москва ианахь къэгъэлъэгъопlэ шъхьаlэу Кремлым хэтым республикэм иорэдыlо ыкlи къэшъокlо купхэм концерт ин къыщатыгъ. Ащ хэлэжьагъэх Къэбэртэе-Бэлкъар, Къэрэщэе-Щэрджэс шъолъырхэри. Ткъош республикэхэми якъэралыгъо статус загъэпсыгъэр илъэси 100 хъугъэ. Мэфэкlышхом хэлэжьагъ Урысыем и Президентэу Владимир Путиныр. Республикэхэм япащэхэм, яцlыфхэм шlуфэс хъохъу гущыlэхэр къапигъохыгъэх. Джащ фэдэу Адыгэ Республикэм имэфэкlэу чъэпыогъум и 5-м хэдгъэунэфыкlыгъэмкlэ Урысыем и Президент къыгъэхьыгъэ фэгушlо тхылъым къыщиlуагъ: «Адыгэ автоном Хэкур 1922-рэ илъэсым зэрагъэпсыгъэм мэхьэнэ ин иl, а хъугъэ-шlагъэм Адыгеим иэкономическэ хэхъоныгъэ зэрэкlощтыр, исоциальнэ lофыгъохэр зэрэзэшlуихыщтыр, игушъхьэ лэжьыгъэ, икультурэ, итарихъ зэриухъумэщтыр къыгъэнэфагъ. Илъэсишъэ гъогоу Адыгэ Республикэм къыкlугъэм хэхъоныгъэу ышlыгъэр бэ, ежьым иехэу хъызмэтшlапlэхэр къызэlуихыгъэх, еджапlэхэр ыгъэуцугъэх, сымэджэщхэр ышlыгъэх. Зэкlэмэ анахь лъапlэу нахьыжъхэм къагъэнагъэ хабзэм шъутетэу, шъуикультурэ шъуухъумэу, шъумгъэкlодэу Урысыем шъущэпсэу. Ар зэкlэмэ анахь лъапl.»
Адыгэ Республикэр илъэсишъэ зэрэхъугъэмкlэ тилъэпкъэгъоу lэкlыб хэгъэгухэм ащыпсэухэрэри къыфэгушlуагъэх. Чэпыогъум и 5-м щыlагъэ зэхахьэхэм ахэр ахэлэжьагъэх. Адыгеим и Лlышъхьэу Къумпlыл Мурат lукlагъэх, зэдэгущыlэгъухэр дашlыгъэх.
Хьакlэхэм ащыщхэр нахьыжьэу Мекъуапэ къакlохи, адыгэ зэфэс зэфэшъхьафхэм ахэлэжьагъэх, яlахьылхэм аlукlагъэх. А зэпстэур зэпэблэгъэныгъэм фэlорышlэ.
Израиль Адыгэ Хасэм и Тхьэматэу Нэпсэу Зэкэрые, Сирием и Адыгэ культурнэ шlушlэ Хасэ и Тхьэматэу Шорэ Хьасан хьакlэ лъапlэу апэгъокlыгъэх ыкlи Адыгеим и Лlвшъхьэу Къумпlыл Мурат дыряlэгъэ зэlукlэм яlофыгъохэр къыщаlотагъ. Гущыlэм пае, Шорэ Хьасан Хэкум зэпхыныгъэхэр нахь пытэу дашlынэу зэрэфаехэр къыхигъэщыгъ. Нэпсэу Зэкерие Кфар-Камэрэ Рихьаниерэ ащыпсэурэ адыгэхэм ялъэпкъ зэхашlэ къызэраухъумэрэр къыlотагъ. Журналэу «Черкес» къыдагъэкlы, ащ джуртыбзэкlи адыгабзэкlи тхыгъэхьэр къырагъахьэх. Лъэпкъ музееу яlэм зекlохэр бэу къакlох, адыгэхэм япсэукlэ
Ащ фэдизыр къадэхъун зэралъэкlырэм Адыгэ республикэми иlахь зэрэхэлъыр хьакlэхэм къаlуагъ. Хэку зэряlэр, ар акlыб зэрэдэтым зэригъэгушхохэрэр ыкlи джыри тапэкlи зэдэлэжьэныгъэр пытэзэ, хэхэс ыкlи хэкурыс адыгэхэр зэгъусэу, лъэпкъ lофыгъохэр зэдагъэцэкlэнхэу зэрэфаехэр къыхагъэщыгъ.
Къумпlыл Мурат гущыlэ фабэу хьакlэхэм къаlуагъэм пае рэзэныгъэ гущыlэхэр апигъохыгъэх. Адыгэхэр зыщыпсэурэ къэралыгъохэм уасэ къафаш1эу зэрэщыlэхэр зэришlэрэр, Урысыем, Израиль, Туркуем, Сирием, Иорданием,Германием иполитическэ, экономическэ, культурнэ щыlакlэ яlахь халъхьэу зэрэпсэухэрэр Лlышъхьэм къыхигъэщыгъэх.
Тыркуем илlыкlо куп ин Адыгэ Республикэм имэфэкl хэлэжьагъ. Сатыушlыхэр зыхахьэхэрэ Хасэу «КАФИАД» илlыкlохэм Юсуф Камил Таймаз япащэу ыкlи КАФФЕД-м итхьэмэтагъэу, Яшар Асанкая Хьагъундэкъо къэкlогъагъэх. Джащ фэдэу «Зэфэныгъэмрэ хэхъоныгъэмрэ япартие» илlыкlохэу, Тыркуем и Лъэпкъ Зэlукlэ хэт детутатхэу Мурат Мурат Байбатур, Ахмет Сами Джейлан, Мустафа Арслан ыкlи адыгэхэр бэу зыщыпсэухэрэ Къайсэр къалэм илlыкlо депутатэу Исмаил Эмрах Караэль мэфэкl зэхахьэхэм ахэлэжьагъэх. Гуапэ къытщыхъугъ тилъэпкъэгъухэм Тыркуем иконсул шъхьаlэу Цlэмэз щыlэ Фырат Байяр зэрахэтыгъэр. Адыгэ Республикэм имэфэкlыкlэ ари къыфэгушlо шlоигоу къеблэгъагъ.
Шъугу къэдгъэкlыжьын, Адыгеим и Лlышъхьэу Къумпlыл Мурат 2019-рэ илъэсым Тыркуем зэкlом Парламентым хэт депутатхэм аlукlэгъагъ. Джы ежьхэр джэуапэгъу хъухэу Адыгэ Хэкум къеблэгъагъэх.
Урысыемрэ Тыркуемрэ зэрзэдэлажьэхэрэр, Анкара ыкlи Москва ягукъэкlхэр гъэцэкlагъэ зэрэхъурэр – мы lофыгъохэми зэlукlагъэхэр атегущыlагъэх. Къэралыгъуитlум яшlошlыхэр зэгъусэхэу Европэ чlыналъэм зэрэщаухъумэрэр Къумпlыл Мурат къыхигъэщыгъ. Ащкlэ Урысые Федерацием зэрихьэрэ пшъэрылъхэм ямэхьанэ зэрэиныр ыкlи ахэм Адыгеим зэрадыригъаштэрэр къыlуагъ. Миллион пчъагъэ зэрыс Тыркуем ищыlакlэ зэригъэпсырэр тшlоlоф, къэралыгъуитlур зэдэлажьэмэ ишlуагъэ къызэрэкlощтыр лъэныкъуитlуми дэгъоу къагурэкlо.
Мурат Байбатур Трыкуем ихэбзэ lофышlэхэм ацlэкlэ Адыгэ Республикэм имэфэкlыкlэ къыфэгушlуагъ, мамырныгъэрэ зэгурыlоныгъэрэ илъэу, хэхъоныгъэхэр ышlэу псэунэу къыфэлъэlуагъ. Джащ фэдэу къэралыгъуитlумэ депутатхэр зэдэлэжьэнымкlэ иlахь хьакlэм хэлъ, къызэриlуагъэмкlэ, Урысыемрэ Туркуемрэ я Парламентхэм язэкъошыныгъэ куп итхьэмэтэгъоу зэрэщытыр къыlуагъ, Урысыем илъэныкъокlэ тхьэмэтэгъу lэнатlэр зыlыгъыр Федеральнэ Зэlукlэм исенаторэу Хъупсэрэкъо Мурат. Ащ къикlырэр Урысые-Тыркуе зэпхыныгъэхэм адыгитlу афэlорышlэ.
Апэрэу Адыгэ Республикэм къэкlуагъэп Юсуф Камиль Таймаз. Журналистхэм гущыlэгъу зафэхъум къызэриlуагъэмкlэ, республикэр зызэхащагъэ 1991-рэ илъэсым къыщыублагъэу къакlо, мэфэкl мафэхэм ахэлажьэ. Мызыгъэгум депуатиплl ягъусэу къэкlуагъэх, ащ мэхьэнэ ин реты. Ащ тизэпзыныгъэхэр джыри нахь ыгъэпытэщтых. «Джыдэдэм дунаим иполитическэ lофыгъохэр къиных, ахэр зыгъэlрышlэхэрэм ягухлъхэр тшlэрэп, ау Уысыем тызэрепхыгъэщтыр ар гъэнэфагъэ. Мыщ ти Хэку ит, мыр адыгэ миллион пчагъэмэ анэlухэр зыдэгъэзагъэр, арышъ мы хэгъэгум къырыкlощтыр тшlоlоф. Урысые джыдэдэ бэхэр къытеlункlэх, иэкономикэ системэ зэщагъэкъон агу хэлъэу ибанкхэм 1экlыб хэгъэгухэм уасэ къащыфашlарэп. Ащ елъыытыгъэу Тыркуем щызэкlощт ахъщэр къыхэхыгъэн зэрэфаер мэлъэшы. Ащ фэдэу зы лъэпкъ валютэ тигъэралыгъохэр къыфэкlонхэ аlомэ тэ дедгъэштэщт.» къыхигъэщыгъ Юсуф Камиль Таймаз.
Инвеспроектхэми хьакlэхэр ащагъэгъозагъэх. Тэхъутэмыкъое районым щашlыр индустриальнэ паркым, гъэпсэфыпlэу «Лагъонакъэ» якъэбархэр афаlотагъэх.
Мырэущтэу Тыркуем куп ин хъоу тилъэпкъэгъухэр къикlыхи, мэфэк программэхэм зэрахэлэжьагъэхэм мэхьэнэ ин и1. Къэкlуагъэми яlэнатlэхэм уеплъымэ, адыгэхэр хэбзэ lэнэтlэзехьэхэр зэрэщытхэр къыбгурэlо. Ащ тизэпхыныгъэхэр пытэнымкlэ нахь амалыбэ къыуитын ылъэкlыщт.
lэкlыб хэгъэгухэм къарыкlыгъэ хьэкlэ лъапlэхэм джаущтэу тимэфэкl къагъэбаигъ, ежьхэми гугъэкlыжь дахэхэр ыкlи гъэшlо тынхэр зыдахьыжьыгъэх. Адыгэ Республикэ илъэси 100 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ шlэжь бгъэхалъхьэхэр зэкlэми афагъэшъошагъэх.
Тlэшъу Светлан – Адыгэ телевидением ижурналист.