Saygıdeğer Adıgeyliler! Değerli hemşerilerim!
Bundan 5 yıl önce, beni, onurlandırarak Adıgey Cumhuriyeti Devlet Başkanlığı’na getirmiştiniz. Geçirdiğimiz bu beş yıl, yaşamımın en değerli kesitlerinden birini oluşturdu. İlk günden başlayarak halkımızın ve Cumhuriyetimizin iyiliği için elimden gelen her şeyi yaptım. (..)
Bugünü iyi kavramak için dünü, göreve geldiğim 2002 yılı koşullarını anımsamak gerekir. O sıralar bütçemizin yüzde 80’i merkezden alınan ve milyarları bulan borçlarla karşılanmaya çalışılıyordu. Tarımımız neredeyse bütünüyle çökmüştü. Başlıca sanayi tesislerimiz de kapanmıştı, memur ve diğer çalışanlarımıza aylık ve ücretleri ödenemiyordu. Kaliteli kereste üretilen ormanlarımız acımasızca katlediliyor ve yağmalanıyordu. Genel üretim hacmimiz de durmadan geriliyordu. Üstüne üstlük, 2002’de bir de ağır bir sel felaketi yaşamıştık.
Öte yandan rüşvetin girmediği yer kalmamıştı. Organize suç örgütlerinin çatışmaları sonucu, evlenme çağında 50’den çok evladımızı da yitirmiştik.
Evet, aradan geçen bu beş yıllık süre içinde, tüm sorunlarımızı çözdüğümüzü söyleyecek değilim. Rusya geneli henüz düzelmemiş iken, bizim her şeyi düzeltmemiz de beklenemezdi zaten. Böyle olmakla birlikte, Adıgeyli hemşerilerim, sürdürülen çalışmalar sonucu, yeniden yasalara güven duymaya, adaletin üstün geleceğine ve suç örgütlerinin üstesinden gelinebileceğine inanmaya başladılar.
Evet, asıl sorun, insanları bütün bunlara, adaletin üstün geleceğine inandırma sorunuydu; çünkü, demokratik-etik değerler değişim sürecimiz içinde iyice aşınmışlardı.
Daha ilk günden başlayarak, rüşvete, haraca ve organize suç örgütlerine karşı savaş açtık. Bürokratik engelleri kaldırdık ve girişimciler için güvenli bir çalışma ortamı yarattık. Ticaret ve ekonomik yatırımlar alanında iş sahipleri ve örgütlerinin kararlara katılmalarını ve katkılarını sağladık.
Görevi kötüye kullananlar tarafından devletin mal varlıklarının yağmalanmasına asla göz yummayacağımızı herkese gösterdik. (..)
Ama tüm çabalarıma karşın, hedefe tam ulaşamadım. Sanayi tesislerini yeniden verimli çalışır hale getirmek için çok uğraştım, elimden gelen her şeyi yaptım, yeni yeni yatırımlarda bulundum, ama bir türlü tesislerin mallarının çalınmasının ve hırsızlığın önüne geçemedim. Sorumlular da bir türlü bulunamadı. (..)
Güney Rusya Federal Okrugu istatistik dairesi kaynaklarına dayanarak, ekonomimize ilişkin bazı verileri sizlere sunmak istiyorum. 2005 yılı verilerine göre, Güney Rusya’da, ekonomik anlamda en iyi performansı gösteren ve ilk sırayı alan bölge Adıgey’dir. 2006’nın ilk 11 ayına ilişkin verilere göre, sınai ve tarımsal gelişme bakımından en ön sırada olan yer yine Adıgey’dir. Tarıma yaptığımız büyük yatırımlar ve köylülere sağladığımız teknik olanaklar sayesinde geldik bu noktaya. Çiftçilerimizin özgüveni günden güne arttı ve daha da artmaktadır. Kapanan sanayi tesislerimizi yeniden çalışır hale getirdik. Sanayi ürünlerimiz, RF pazarlarını aşıp dış ülkelere de ihraç edilmeye başlandı, bu da bizim için bir övünç ve güven kaynağı oldu.
2002’den bu yana ücret gelirleri ortalama 3-4 kat arttı, dört bin yeni işyerimiz açıldı, son dört yıl içinde milli gelirimiz de iki kat arttı. 2002’den bu yana on binlerce evimize doğalgaz verildi, (..).
Çalışanlara aylık ve ücretleri vaktinde ödendi, öğretmenlerimizin ihtiyaçlarını karşıladık, bütün devlet borçlarını da ödedik. Sosyal yardım ağını genişlettik, köylerimizde çalışanların her türlü temel ihtiyaçlarını karşıladık, yoksulları destekledik. Toplumsal içerikli çalışmalara yoğunluk verdik. Eğitim ve sağlık emekçilerine, savaş gazilerine ve işçi emeklilerine sürekli yardımlarda bulunduk. Yeni okullar, hastane ve sağlık ocakları açtık, gerekli onarımları yaptık, bu yerleri araç ve gereçlerle donattık. Doğalgazı ve suyu bulunmayan bir tek ev bile bırakmadık. (..)
Bu arada şunları da belirtmeden geçemeyeceğim; tüm engellemelere karşın, büyük firmalar ve girişimciler Cumhuriyetimizde yatırımlar yapmaya başladılar, binlerce insanımıza çalışma olanağı sağlayacak yeni projeler, Adıgey’de şu an uygulama aşamasına gelmiştir. İstatistiklerden de anlaşılacağı gibi binlerce kişi, kendi özel birikimleriyle özel oto sahibi olmakta ve bankalarda hesap açtırabilmektedir. Bütün bunlar ekonomimizin geliştiğinin göstergeleridir. RF bütününde olduğu gibi, Adıgey’de de tüm sorunlarımızı çözdüğümüzü iddia edecek değilim. Birçok kişi halen çok zor koşullar içinde ayakta kalmaya çalışmakta, çok sayıda kişi de çok düşük ücretler karşılığı çalışmak çaresizliğini yaşamaktadır.
2002’de göreve geldiğim sıralarda bu tür sıkıntıları kısa sürede ve kolayca çözebileceğimizi sanıyordum. Çünkü kalifiye elemanımız boldu, kaplıca ve dinlenme tesislerimiz de geniş kapasiteli idi, sağlıklı bir doğal çevre ve iklimimiz, küçük bir bölgemiz ve eğitim görmüş bir halkımız vardı; bütün bunları göz önüne aldığımızda, karamsar olmamız için bir neden yoktu. Ama bir önemli şeyi hesaba katmamıştım: Bürokrasiyi. Bürokrasi, büyük ölçekte yozlaşmış ve halktan soyutlanmış, saygınlığını ve toplumsal değerlerini yitirmişti.
Bense, bürokrasiyi ve bütün devlet görevlilerini kendim gibi görüyor, bana destek çıkacaklarını ve onlarla verimli bir çalışma yapılabileceğini sanıyordum. Ama çok yanılmışım. Herkesi kendim gibi görüp, ‘yurdum için çalışmak istiyorum’ diyenlere, denemeden, hemen kucak açma hatasını işlemiştim.
Kur’an, İncil ya da Adıgelik gibi değerleri çoktan yitirmiş olan bir sürü yozlaşmış kişiyle baş başa kalmıştım. (..) Sonunda, politikanın bana göre bir iş olmadığını gördüm, 2006 yılı Nisan ayında, görevi bırakmak istediğimi RF Devlet Başkanı’na ilettim. Ama görev süremi doldurmamı istediler ve artık süremi doldurmuş olarak görevi bırakıyorum.
Cumhuriyetimizin var olma uğraşısında daima bizi destekleyen, ekonomik ve toplumsal sorunlarımızın çözümünde yardımlarını esirgemeyen V. Putin’e minnettarlığımı ve sonsuz teşekkürlerimi sunduğumu özellikle belirtmek isterim. (..)
Ama üzülerek belirtmek zorundayım ki, RF Devlet Başkanı’nın Güney Rusya özel temsilcisi** ile, tüm iyi niyetlerimize karşın, böylesine verimli bir çalışma olanağı sağlayamadık. Bölgemizi ilgilendiren politik projelere*** ilişkin kendileriyle bir türlü olumlu bir diyalog kuramadık. (..)
Sağlık, mutluluk ve esenlik dolu bir yaşam sürdürmenizi, Adıgey Cumhuriyeti’nin de gelişimini sürdürmesini Tanrı’dan diliyorum.
Size değer veren Adıgey Cumhuriyeti Devlet Başkanı Hazret SOVMEN
‘Adıge maq’ gazetesi, 26.12.2006, internet
Adıgece’den çev: Cevdet Yıldız (Hapi)
15.01.2007
(Kısaltılmıştır. Jineps YK)
* Uzak Kuzey-Sibirya olmalı.C.Y
** Dimitriy Kozak.
***Dimitriy Kozak’ın Adıgey Cumhuriyeti’nin Krasnodar Krayı’na eklenmesi yönündeki çabaları.C.Y
Sayı : 2007 03
