Seksenin üzerinde sivil toplum örgütü ve bireysel birkaç isim tarafından imzalanan;
Rus sivil toplum örgütlerinin açıklaması:
Çeçenya’daki insan hakları durumundan ciddi biçimde endişe duymaktayız. Endişemiz yetkililerin -hem bölgesel hem de federal- sadece insan haklarının bariz ihlallerini usulüne uygun şekilde araştırmıyor olmasından değil, sıklıkla gerçeklerin ortaya çıkmasını ve bağımsız soruşturmaların yürütülmesini engellemesinden kaynaklanıyor.
Uluslararası insan hakları organizasyonları -bilhassa 1994 yılından bu yana bölgede olan İnsan Hakları Merkezi “Memorial”- silahlı çatışmanın tüm taraflarından işlenen suçlara aktif bir biçimde karşı çıktı. Bağımsız insan hakları savunucuları kaçırılan insanların aranmasında yol gösterdi; suçluların cezasız bırakıldığı organize sisteme, işkenceye ve uydurma ceza davalarına karşı mücadele etti. İnsan hakları savunucularının bu çabalarıyla, bu yılın başına kadar bölgedeki insan hakları durumunda bazı gelişmelerin yaşandığı gözlemlenmişti.
Maalesef, 2007-2008 arasında adam kaçırma olaylarında yaşanan düşüşün kısa ömürlü olduğu gözlemlendi. 2009 yılıyla birlikte benzeri suçların sayısında önemli bir artış yaşandı ve pek çok olayda (Moskova destekli) Çeçen yönetiminin güvenlik güçlerinin adam kaçırma ve yargısız infaz gerçekleştirdiği, teröre karşı terörle yanıt verdikleri görüldü.
Buna rağmen (Moskova destekli) Çeçen hükümeti insan hakları ihlalleri iddialarını araştırmak yerine, kendilerine politik eleştirilerde bulunan insan hakları savunucularını suçladı ve onları “Rusya’nın düşmanları” ilan etti. Artık bölgesel yönetime yönelik tüm eleştiriler düşmanca hareket ve teröristlerle işbirliği olarak yorumlanıyor.
15 Kasım 2009 tarihinde Memorial’in çalışanı Natalya Estemirova’nın kaçırılması ve bir cinayete kurban gitmesi, Çeçenya’daki yöneticiler tarafından yaratılan hoşgörüsüz durumda mümkün olabildi. Bir aydan daha kısa bir süre sonra, 10 Ağustos 2009 tarihinde yerel sivil toplum örgütü “Neslimizi Kurtaralım”ın lideri Zarema Sadulayeva ve kocası Alik Dzhabrailov, Grozny’de kaçırılarak öldürüldü.
Çeçenya’daki yöneticilerin saldırgan tutumu ve insan hakları savunucularına yönelik doğrudan tehlike, hak savunucularının Çeçenya’daki çalışmalarını oldukça karmaşık bir hale soktu. “Memorial” Çeçenya’daki çalışmalarını askıya almak zorunda kaldı.
Çeçenya’da kalıcı olarak çalışan insan hakları savunucuları başta olmak üzere, bölgede çalışmalara iştirak edenlerin karşı karşıya kaldığı tehlikenin farkındayız. Ve şu an için herhangi bir kapsamlı umumi tahkikat yapılmaksızın Çeçenya’dan ayrılmak sadece Çeçenya’yı Rusya’nın içerisinde hukukun var olmadığı bir diyar olarak bırakmak anlamına gelmiyor. Bu aynı zamanda Çeçenya’da hakları ihlal edilen insanları savunmadan ve destekten de mahrum bırakmak anlamına geliyor. Pek çok yerel sivil toplum örgütü geçmişte Çeçenya’da Rus Federal Güvenlik Güçleri tarafından işlenen suçlar hakkında konuşabiliyor, ancak anlaşılabilir nedenlerden ötürü şimdi Çeçenya’da işlenen suçlar için sessiz kalıyorlar.
Bu bağlamda, on Rus sivil toplum örgütü tarafından 23 Kasım 2009 tarihinde kurulan “Çeçenya için Halk Komisyonu”nun Çeçenya’daki insan hakları ihlallerinin mağdurlarına somut destek vermeye tam zamanında başladığına inanıyoruz. Bu girişime yönelik tek olumsuz tepkiyi veren (Moskova destekli) Çeçenya’nın İnsan Hakları Ombudsman’ının sözlerini aşırı derecede tuhaf ve anlamsız görüyoruz.
Aynı zamanda, “Memorial”in Çeçenya’daki ofisinin de çalışmalarına devam etmesinin Çeçenya’da insan haklarını korumak için oldukça önemli olduğuna inanmaya devam ediyoruz. Çatışma bölgelerinde deneyimi olan diğer Rus ve uluslararası insan hakları organizasyonlarının da çalışmaları elbette çok önemli. Ve bu tür organizasyonların bölgedeki varlıklarını güçlendirmesinin mümkün olmasını ümit ediyoruz.
Yetkililerin baskısına ve güvenlik güçlerinin keyfi uygulamalarına, sivil toplum ve çok sayıda insan hakları organizasyonun ortak çaba ve dayanışmasıyla karşı durulmalıdır.
Rus yetkililere, Çeçenya’da insan hakları savunucuları için güvenlik ve etkin çalışma olanağını sağlama çağrısında bulunuyoruz. Natalya Estemirova, Zarema Sadulayeva ve Alik Dzhabrailov’un katledilmeleriyle ilgili olarak tarafsız ve etkin soruşturma talep ediyor; bu suçların failleri ile azmettiricilerinin de adaletin önüne çıkarılmasını istiyoruz. Yalnızca suçlulara yönelik bu dokunulmazlığa bir son vermek Çeçenya halkını keyfi yönetimden koruyabilir; ve daha fazla sıradan sivilin, sivil toplum aktivistlerinin ve bağımsız gazetecilerin öldürülmesini engelleyebilir. (11.12.2009) (waynakh.com – 14.12.09)
Sayı : 2009 12
