İngiliz İnsan Hakları Parlament Komitesi Çeçenya’da yaptığı gözlemleri “endişe verici” olarak niteledi. Heyet üyelerinden Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (PACE) Çeçenya eski raportörü Lord Frank Judd, Çeçenya’da hayatın pek çok yönden endişe verici olduğunu, buna karşın Grozni’nin kalkınmasından etkilendiğini söyledi. Heyete bulunan Joanna Swinson ise açıkça Çeçenya’da ‘korku iklimi’nin hakim olduğuna, düşünce ve ifade özgürlüğünün bulunmadığına vurgu yaptı.
Çeçenya Cumhurbaşkanı Ramazan Kadirov’un heyetle ‘zaman bulamama’ gerekçesiyle görüşmemesi üzerine Lord Judd , “Kadirov, ya Çeçenya’daki insan hakkı ihlallerinin farkında değil ya da heyeti önemsemiyor” dedi.
Çeçenya’yı 16-17 Şubat tarihlerinde ziyaret eden heyeti uyaran bir Sivil Toplum Kuruluşu (STK) lideri ise, ülkedeki gerçek durumu su yüzüne çıkartmaya güçlerinin yetmeyeceği uyarısı yaptı. Adının gizli tutulmasını
isteyen Çeçen aktivist ‘‘Sivillere yönelik adam kaçırmalar, cinayetler, işkenceler, yasadışı tutuklamalar,
medya üzerindeki sınırsız baskı, yolsuzluk ve rüşvet hakkında hiç kimse konuşmayacaktır. Çünkü kimse buna cesaret edemez” dedi.
Heyeti sıkı kontrol altında tutan Çeçen yetkililer, bağımsız insan hakları savunucularının ülkelerinde
bulunmalarından rahatsız olduğunu açıkça belirtiklerini söyleyen Lord Judd şunları aktardı: “Çeçen
resmi insan hakları gözetmeni Nurdi Nukaziyev, bir toplantıda bana “Memorial İnsan Hakları
Merkezi’ni, Natalya Estemirova’nın ölümü üzerinden manevi rant sağlamakla suçladı.”.Estemirova,15.
Temmuz.2009’da kaçırılıp öldürülmeden önce Memorial adına Çeçenya topraklarında önemli bir insan hakları müfettişi olarak çalışıyordu.
Rus basını çarpıttı
Rus basını, İngiliz heyetin Çeçenya izlenimlerini çarpıtarak verdiği dikkati çekti. Kommersant gazetesi 19 Şubat’taki yayınında, Judd’un söylediklerini şöyle verdi: “Ülkede gördüğümüz hiç kuşkusuz ki ilerlemedir. Bu durum barınma ve eğitim hakları ve insan hakları alanlarını olumlu olarak etkilemiştir.’’Rosbalt haber ajansı ise, İngiliz heyetin Çeçenya’daki gelişmelerle ilgili olumlu ifadelerini, İngiltere’nin Çeçenya’daki keşmekeşe ‘‘bakış açısındaki değişim’’olarak yorumlarken, Almanya’nın iki Rus askerini öldürmekle suçlanan bir Çeçen savaşçıya siyasi sığınma hakkı vermemesini övgüyle karşıladı. İngiliz heyetin Çeçenya’dan ayrılmasının ardından ziyaretin ikinci gününde gerçekleşen Grozni’deki patlamalarla ilgili ise çelişkili açıklamalar geldi. Kaynaklar Grozni’deki Staropromislovski bölgesinde kayıplar olduğunu açıkladı, ancak Çeçen polisi bu bilgiyi doğrulamadı. Çeçen insan hakları savunucuları, olayın İngiliz parlamenterlerin ziyaretine rastlaması nedeniyle yetkililerin siyasi spekülasyondan çekindikleri için üstünü kapamaya çalıştıklarını belirtti. Bazı kaynaklar da saldırı kurbanları askeri hastanelere götürüldüklerinden, yakınlarının konuşamayacağı savunuldu. Bu arada, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları’nın Rusya temsilcisi Vladimir Zheglov, İngiliz Heyetin hazırladığı raporun yayınlanmasına ‘kutuplaştırıcı’ olduğu gerekçesiyle karşı çıktı. Taslak raporda’’Çeçenya ve Kuzey Kafkasya’nın diğer bölgelerinde ordu, güvenlik ve diğer devlet güçlerince uygulanan işkence, kötü muamele, gizli gözaltı, keyfi tutuklama ve yargısız infazlardan’’ bahsediliyor.
Rus hükümetinin sevmediği adam
Lord Judd, 1999’da başlayan ikinci Rus-Çeçen savaşı sırasında insan hakkı ihlalleri konusunda
Rus hükümetine yönelik sert eleştirileriyle biliniyor. Rusya Devlet Duma’sı ve Çeçenya’daki
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin ortak çalışma grubuna eşbaşkanlık yapan Judd, Rus saldırılarının doruğa tırmandığı 2000 yılında da Çeçenya’da incelemeler yapmış, sert eleştirilerin olduğu bir rapor yayınlamıştı. Bu rapor sonucunda Rusya, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’ndeki oy hakkından bir yıl süreyle mahrum bırakıldı. Judd, 2003 yılında Çeçenya’da bir referandum yapılması konusunda Rus
hükümetiyle yaşanan anlaşmazlık nedeniyle görevinden istifa etti.
Rus yetkililer Mart.2004’te Moskova seyahati için Lord Judd’a mart 2004’de çeşitli gerekçelerle vize vermeyerek, seyahati engellemişti. .
Özet çeviri: SERAP CANBEK
Sayı : 2010 03
