28.Nisan.1854
Birkaç gün önce Konstantinopol’de trajik bir olay yaşandı. Ticaret eski Nazırı Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın damadı Kamil Paşa, Çerkes hizmetçisini acımasız bir şekilde öldürdü. Karısı evde yokken kıza tecavüz etmeye kalkan Kamil Paşa kızın direnmesi karşısında öfkeye kapılarak 9 yerinden bıçakladı. Olay gizli tutuldu ancak Çerkes kızın erkek kardeşleri olayın açığa çıkarılmasını aksi takdirde intikam alacaklarını belirttiler.
26.Haziran.1864
Çerkes nüfusunun göç hareketi halen hızını kesmedi. Osmanlı topraklarındaki göçmen sayısı giderek artıyor. Samsun’da 100.000, Trabzon’da 60.000’den fazla Çerkes olduğu görülüyor. Göç öylesine yoğun ki Kafkasya dağlarında kimse kalmamış gibi görünüyor. Grand Dük Michael’in “Çerkesya’da asayişi sağlamak”tan kastettiği bu mu? “Nüfusunu azalttığını” söylemeliydi.
26.Kasım.1864
Dr. Sandwith’in Çerkes göçüne dair yaklaşımlar konusunda ulaştırdığı bilgiler: Osmanlı hükümeti Çerkesleri Anadolu’da yerleştireceğine, binlercesini Bulgaristan’da ayaklanmaları beklenen Hıristiyan nüfusun içine gönderiyor. Çerkeslerin Hıristiyanlardan nefret ettiğini bilen hükümet, isyan durumunda Çerkeslerin gereğini yapacaklarını ve tereddütsüz kıyıma gireceklerini hesaplıyor. Türkiye’nin göçmenler için verdiği 50.000 Pound tutarındaki ödenekten sadece 1.000 Pound’luk kısmı yiyecek olarak göçmenlere ulaşmış durumda. Parayı eline geçiren her bir görevli bir kısmını çalmış. Dr. Sandwith “Bu artık bir göç olmaktan çıkmış, bir ulusun intiharı haline gelmiştir.” diyor.
Çeviri: Serap Canbek
Sayı : 2010 06
