Abazaca için çağrı

Türkiye’de Kiril harflerini kullanarak Abazaca metin, cümle, sözcük yazıp internet üzerinden iletişim kurmak imkanı pratikte bulunmamaktadır. Çeşitli internet sayfalarında olsun, derneklerimizin e-mail veya cep telefonu mesajlarında olsun, sıklıkla Latin harfleri ile Abazaca yazma ihtiyacı olduğu herkesin malumudur. Ancak bu konuda bir standart bulunmamaktadır. Aynı sesi farklı kişiler, farklı harflerle yazmaktadırlar. Bu ise karmaşaya neden olmakta, dışarıya karşı da iyi bir izlenim bırakmamaktadır. Abazaca sesleri Latin harfleri ile yazanların farklı yaklaşımlarının her birinin kabul edilebilir olduğunu belirtmeliyim. Ama bir standartta buluşma da ihtiyaç olarak durmaya devam etmektedir.

Geçmiş yıllarda Latin harfleri ile alfabe oluşturma çalışmaları yapan akademisyenler ve amatör araştırmacılar olmuştur. Ancak bunlar toplumu kucaklayacak bir sonuca ulaşamamıştır. Zaten Abazaca okuma-yazma ihtiyacı duyanlar da sınırlıdır. Bu düşünceden hareketle, Papapha Mahinur Tuna şöyle bir yaklaşımda bulunmuştur: “Tam bir alfabe oluşturma güçlük arzetmektedir. Öncelikle Abazaca dilini iyi denebilecek düzeyde bilenler arasındaki iletişimi, anlaşmayı temin edelim. Bunun için mümkün olduğunca sese Latin harfleri ve harf çiftlerince sembol oluşturalım. Karmaşa oluşmaması için bazı sesleri ise aynı harf ve harf çiftleri ile yazıp, okuyalım. Abazacaya hakim kişiler metnin veya cümlenin akışı içerisinde doğru sesi verebileceklerdir.”

Böyle hazırlanmış, belirlenmiş yazı sistemi ile, şarkı sözlerinin Kiril harfleri ile yazılanlardan daha hızlı olarak okunabildiği gözlenmiştir. Bu durumu Abaza dili, şarkıları, folkloru, kısacası kültürü ile ilgili kişilerle paylaşmak, yaklaşımlarını,eleştirilerini ve önerilerini almak istiyoruz. Ulaşabildiğimiz kişilerden, ilgili ve faydalı olacağını düşündükleri kişilere bu metni aktarmalarını rica ediyoruz.

Nihai amacımız, üzerinde görüş birliğine varılmış bir yazım sistemini oluşturmaktır. Katkıda bulunacak herkese camiamız adına şimdiden teşekkür ederiz.

Önerdiğimiz yazım sistemini Abhaz alfabesindeki sıralamayı izleyerek aşağıda sunuyoruz:

a   b   v   g   gi (agiam – tat)  gu (aguı – kalp)   ğ   ği (abğiı – yaprak)   ğu (ağuı – tahta)  

d   dü (adüı – dışarısı)   e j (abjı – böcek)  ji (abjiı – ses)   jü (ajüyüan – gök)   z   dz (adzı – su)   cü (acüı – birisi)   iy (ariy – bu)   y (aymaa – ayakkabı)

k (akı – bir) (akıta – köy)   ki (akiakia – sert) (akiaad – kağıt)   ku (akuıtı – tavuk) (akua – yağmur)   q (aqab – kabak)

qi (aqiaqia – yassı)   qu (Aqua – Sohum)   l   m   n   o   p (anapı – el) (apa – yavrusu)   r   s   t (atata – yumuşak) (atatın-tütün)

tü (atüan – et suyu) (atüa – ot)   w (awaa – insanlar)   u (adu – büyük)   f   x (xpa – üç) (axaa – tatlı)   xi (axiı – altın)

xu (axu – fiat) (axua – kül)   h   hü (ahüa – domuz)   ts (atsa – kiraz) (atsla – ağaç)   çü (açü – öküz) (açüa – elma)

ç (aça – buğday) (açı – at) (amçı – odun) 

çi ( maçi – az )   ş ( aşıla – un )   şi ( aşa – kan )   şü ( aşüa – şarkı )   fü ( afü – kapı )

ı   yü ( ayünı – ev )   c ( acış – sarımsak )   ci ( acima – keçi )

k ( akı – bir )