Savaştan kaçıp Türkiye’ye sığınan Çeçenler, tam 12 yıldır buradalar ama bunca yıldır, Suriyeli sığınmacılara tanınan olanakların hiç birine sahip olamadılar. Suriye gerilimi, Ortadoğu’da yeniden karılan kartlar ve yaklaşan seçimlerin iktidar için kritik öneme sahip olması gibi iç ve dış hesaplar, Çeçenlerin konumunu değiştirmeye yaradı. TOKİ konutlarına taşınan, mülteci ve vatandaşlık statüsü verilme hazırlığı yapılan Çeçenel r için yeni dönem, yine de çeşitli soru işaretleri ve belirsizliklerle dolu
Türkiye, 12 yıldır görmezden geldiği Çeçen sığınmacılar için nihayet harekete geçti. Mülteci statüsü verilmediği için, uluslar arası anlaşmalarla belirlenmiş hiçbir haktan yararlandırılmayan Çeçen sığınmacılar, artık mülteci statüsüne kavuşacak.
Geçen ay önce Yalova’daki ardından da İstanbul’daki Fenerbahçe, Ümraniye ve Beykoz kampları kapatılarak, bu kamplarda yaşayan yaklaşık 130 aile topluca Kocaeli Körfez İlimtepe TOKİ konutlarına yerleştirildi.
Kamplardan çıkarılanların işlemleriyle ilgilenen yetkililer, Çeçen sığınmacılara, Ocak ayından itibaren vatandaşlık verileceğini de belirtildi.
Ancak, 12 yıldır pek çok kez benzer sözleri duyan ve sadece sözde kalan vaadler nedeniyle hayal kırıklığı yaşayan Çeçenleri, bu sözler yerine getirilse bile aşılması gereken önemli sorunlar bekliyor.
Jıneps ekibinin Kocaeli’deki TOKİ konutlarında yaptığı gözlem ve tanıklıklara göre, Çeçen sığınmacılar hayli tedirgin ve düşünceli. Örneğin, konutların alt katlarına yerleştirilen ve havanın en sıcak ve kuru olduğu zaman diliminde bile ıslak olan zeminleriyle, kışı nasıl geçireceklerini tahmin etmek zor değil. Elbette buna paralel olarak, aylık olarak verilecek olan 500 lirayla doğalgaz faturasını nasıl ödeyecekleri, kalanla nasıl diğer faturaları karşılayıp, beslenebilecekleri soruları da yanıt bekleyenler arasında. Ayrıntıları Yaşar Güven’in aktardıklarından okuyabilirsiniz.
Bu soruları ve bir tür Çeçen sığınmacı ‘açılım’ını ise, konunun doğrudan adresi olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Fahri Konsolosu Medet Önlü ile görüştük. Sondan başlarsak; Medet Önlü, süreç içinde ortaya çıkabilecek sorunları, atadığı koordinatör yardımıyla çözeceklerin, gerekirse Ankara’ya taşıyabileceklerini söyledi. Önlü’nün aylık 500 liranın bir yıl sonra kesilmesiyle ilgili görüşleri de altı çizilmesi gerekenlerden. Önlü, Çeçen sığınmacıların, adeta sadaka gibi yardım adı altında, bazı kontrolsüz yapılanmaların hakimiyet kurmaya çalıştığı kamplardan çıkarılmalarının ve bundan sonra kendi ayakları üstünde duracakları olanaklar yaratmanın önemine dikkat çekti. Gerekirse iş bulanların bulamamış olanlarla, tıpkı geleneklerimizde olduğu gibi dayanışma göstermeleri ve paylaşmaları gerektiğini de belirtti.
Süreç Mart ayında başladı
Fahri Konsolos Medet Önlü, bu sürecin Mart ayında, İçişleri Bakanlığı’nda yapılan bir toplantıyla başladığını belirtti. Mart ayında, Çeçen sığınmacıların durumuna kalıcı bir çözüm yaratılması için İçişleri Bakanlığı’na davet edildiğini söyleyen Önlü süreci ayrıntılarıyla aktardı: “Toplantıda Bakanlık üst düzey çalışanları, müsteşar, istihbarat ve Yabancılar Dairesi Başkanlığı’ndan bürokratlar vardı. Konuyla ilgili önerilerimiz dikkatle dinlendi ve 4 ayrı komisyon kuruldu. Bu komisyonlar, Yurt Dışındaki Türkler ve Akraba Topluluklar Daire Başkanlığı’nda oluşturulan koordinasyon merkezine bağlandı. Bu proje, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin doğrudan muhataplık yürüttüğü bir projedir. İlk olarak Yalova ve İstanbul’daki kamplarda kalanların daha insani yaşam koşullarına kavuşturulması için belirlenen konutlara geçirildi.” Yalova şehir merkezindeki konutlara geçirilen ailelerin sayısının 40, İstanbul’daki üç ayrı kampta kalan 130 ailenin kalıcı konutlara yerleştirildiğini aktaran Önlü “İstanbul’da merkezde uygun konutlar bulunamaması nedeniyle, TOKİ’nin İzmit’teki konutlarına taşındılar. Ankara, İzmir gibi Türkiye’nin başka illerinde kalan Çeçenler de, bu projenin kapsamı dahilindedir” dedi.
Veri tabanı oluşturuluyor
Önlü’nün anlattıklarına göre; hayata geçirilen projeye göre; ilk ve önemli ihtiyaç kalıcı konutlara yerleştirilmesi olarak tespit edildi. Artık çalışma iznine sahip olmaları sağlanacak ve isteyen T.C vatandaşı olabilecek. Bir yıl boyunca kira ödemeyecek olan Çeçen sığınmacılar, aile başına ayda 500 lira alacak. Yaşamlarını devam ettirebilmelerini sağlamak için, mühendis, doktor gibi eğitimi ve mesleği olanlar devlet tarafından işe yerleştirilecek, mesleği olmayanlara meslek kursları aracığı ile sertifika almaları sağlandıktan sonra işe yerleştirilecek.
Medet Önlü, Çeçen sığınmacıların mülteci statüsüne geçişlerinde önemli engellerden biri olan, bazılarının pasaportlarının ve kimliklerinin bulunmaması veya farklı isimlerle gelmiş olmaları sorununun da çözüleceğini belirterek, şu bilgileri verdi:
“Çeçen İçkerya Fahri Konsolosluğu ile T.C Yabancılar Şubesi ellerindeki bilgileri ortaklaştırarak, Türkiye’ye gelen tüm sığınmacıların isimlerini netleştirecek. Bu çalışma dolayısıyla Çeçen sığınmacılarla ilgili envanter çalışması da yapılmış oluyor. Böylece geniş bir veri tabanı da ortaya çıkmış olacak.”
