Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim Terbiye Kurulu Başkanlığınca hazırlanan ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Yaşayan Diller ve Lehçeler Dersi (Adıgece ve Abazaca; 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı açıklandı. Program 2012-2013 Öğretim Yılından itibaren 5. sınıflardan başlayarak, kademeli olarak
Uygulanacak.
Söz konusu programa göre; ders kitabı hazırlanması, hazırlanacak taslak ders kitaplarının başvuru ve kabulüne dair tarihlerin Başkanlıkça
belirlenerek duyurusunun yapılması, 2012- 2013 Öğretim Yılına mahsus olmak üzere, hazırlanarak dağıtımı yapılacak öğretim materyallerinin kullanılması
kararlaştırıldı.
MEB, Adığece ve Abazaca hakkında genel bilgiler de verdi. MEB, Adığece ve Abazaca hakkında şu genel bilgileri verdi:
“Adığece ve Abazaca Kafkas Dilleri’nin Kuzeybatı veya Abhaz-Adığe grubuna ait dillerdir. En çok bilinen özellikleri fonetik zenginlikleri ve zorluklarıdır. İsim çekim sistemi Adığecede zayıftır, Abazacada hiç yoktur. Buna karşılık çok gelişmiş ve karmaşık fiil sistemleri vardır. Adığecenin Batı ve Doğu olmak üzere iki lehçesi vardır. Batı lehçesi “Adığey dili”, Doğu lehçesi de “Kabardey-Çerkes dili” olarak adlandırılır. Batı lehçesi Adığey Cumhuriyeti’nde, Doğu lehçesi de Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes cumhuriyetlerinde resmi dildir. Türkiye’de her iki lehçenin konuşanları vardır. Adığecenin iki lehçesi için alfabe ve yazı dili Sovyetler döneminde oluşturulmuştur. İlk alfabeler 1918’de Arap harflerine dayalı olarak hazırlanmıştır.
1927’den itibaren Latin, 1936-38’den itibaren de bugün de kullanılan Kiril alfabesine geçilmiştir. Batı Adığe alfabesinde 64, Kabardey alfabesinde 59 ses vardır.
Aynı şekilde Abazacanın Abhazya’da ve (RF) Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde resmi dil olan iki esas lehçesi vardır (Abhazca ve Abazince). 64 sesten oluşan Abazaca’da alfabe, 1954’ten beri Kiril’dir. Türkiye’de esas olarak Abhazya’nın resmi dili olan Abazaca (Abhaz/Apsuva dili) konuşulmaktadır.
Programın amacı
MEB, ortaokulda okutulacak olan 5 – 8. Sınıflar Yaşayan Diller ve Lehçeler seçmeli dersi
kapsamında Adığe dili (Adığece) ve Abaza Dili (Abazaca) için hazırlanan öğretim programlarının amacını şöyle tanımladı:
“Ülkemizde konuşulan yaşayan dillerden olan Adığece ve Abazaca ve bu dillerin öğretimlerinin niteliğini arttırmak, öğrencilerin bu dilleri bir iletişim aracı olarak kullanarak kendi ihtiyaçlarını karşılamalarını, öğrenmeyi öğrenerek sürekli olarak ilerlemelerini ve düşünme becerilerini kullanarak problem çözebilmelerini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.
Program, öğrencilerin zihinsel gelişim düzeylerine uygun, bilişsel, duyuşsal ve psikomotor
alanlarla ilgili, kültürler arası iletişim yetilerini ve çalışma becerilerini geliştirmeye yönelik
olarak düzenlenmiştir. Ayrıca programda öğrencinin dört dil becerisinin dengeli biçimde
geliştirilmesi, onlara yeteneklerini keşfederek kendilerini değerlendirme fırsatı verilmesi ve
özellikle kendilerini ifade etme becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.”
Programa ilişkin şu ayrıntılar da açıklamada yer aldı:
“Dört temel dil becerisini (dinleme, konuşma, okuma, yazma) temel alan öğrenme
alanlarından öğrencilerde Adığece ve Abazaca öğrenmeye yönelik bilgi, beceri ve tutum
geliştirmeyi hedefleyen, bilişsel, duyuşsal, psikomotor kazanımlardan ve öğretmene hitaben
yazılan neyi, nasıl ve hangi içerikle öğretebileceğine yönelik açıklamalardan, bu kazanımlara
ulaşmak için ve ne öğretelim sorusuna yanıt veren tema ve içerik önerilerinden, dersin etkili ve verimli olarak işlenmesi için kullanılacak yöntem ve tekniklerden oluşan öğrenme öğretme
sürecinden ve kazanımların öğrenci tarafından edinilip edinilmediği, edinildiyse derecesini,
edinilmediyse nedenlerini belirlemek amacıyla öğretmenlere yol gösteren ölçme ve
değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır.”
Öğretim Programı
5 – 8. sınıf Adığece ve Abazaca Dersi Öğretim Programı yaklaşık 256 ders saatine göre
Düzenlendi. İlgili düzeylerin kaç ders saatinde işleneceği de belirtildi.
SINIF DÜZEY HAFTALIKSAAT TOPLAM
5 A1.1 2 64
6 A1.2 2 64
7 A1.3 2 64
8 A2.1 2 64
