Avustralya’nın sömürgeleştirilmesi sırasında, kültürel baskı altında yok olan Aborijinlere ait bir azınlık dili yeniden canlandırıldı. Dilin canlandırılması, araştırmacıların ve 19. yüzyıl Alman misyonerlerin kayıtları sayesinde gerçekleşti.
Bir zamanlar Adelaide kentinde Aborijinler tarafından konuşulan Kaurna dili, Güney Avustralya’da 1860′lı yıllardan itibaren kaybolmaya başladı. Kaurna dilini konuşan son kişi olarak görülen, Ivaritji de 1920′lerin sonlarında ölmüştü. Dili konuşan son kişinin ölümünden 80 yılı aşkın bir süre sonra, Kaurna dilinin özgün sesleri yeniden duyulmaya başladı.
Aborijinler ve yerli olmayan öğrencilere akşamları dil kursları veren Vincent Jack Buckskin, “Bu, bireysel kimlik ve kültürel kimlikle ilgili” diyor. Buckskin, dili öğrenmenin başta oldukça zor olduğunu, İngilizceye hiç benzemediğini de söylüyor. Kaurna dilinde “Merhaba” demek için “Niimarni” sözcüğü kullanılıyor. Fakat bu sözcük, “Sen de iyi misin?” anlamına da geliyor.
Dillerinin 1800′lü yıllarda yasaklandığını belirten Buckskin, 1980′li yıllarda bir dil bilimcinin dilin canlandırılması ile ilgili doktora çalışmasına başlamasıyla birlikte gelişme kaydedildiğini de ifade ediyor.
“Sömürgecilikle birlikte, yerel diller de, kasıtlı olarak bastırılmaya başladı”
Araştırmacılar, bu eski dili, sömürgecilik döneminde çalışmalar yürüten dini grupların derlediği belgeleri kullanarak canlandırabildi. Dedektiflik çalışmasına benzeyen bu araştırmanın sonuca ulaşmasında, iki Almanın, Christian Teichelmann ile Clamor Schurmann’ın büyük payları var.
Misyonerler, Güney Avustralya’ya vardıkları 1838 sonrasındaki 18 ay içinde, 2000 Kaurna sözcüğünü ve tercüme edilmiş 200 cümleyi ve ayrıca dil bilgisi kurallarını içeren bir çalışma üretmiş. On Emir, yarım düzine Alman ilahisi ve bir okul duası da Kaurna diline çevrilmiş. Bu iki kişi, Kaurna dilini, altı yıl boyunca eğitim dili olarak da kullanmış.
Bu sürenin ardından, yetkililer okulu kapatmış ve yalnızca İngilizcenin kullanılmasına izin vermişler. Ulusal Avustralya Üniversitesi’nin Ulusal Yerli Araştırmaları Merkezi’nden Dr. Bill Fogarty, “Sömürgecilikle birlikte, yerel diller de, kasıtlı olarak bastırılmaya başladı.” diyor.
Fogarty’nin araştırmalarına göre, sömürgecilerin Avustralya’ya gittiği dönemde, kıtada 250 ile 300 arasında yerli dili konuşuluyormuş. Bugünse bu rakam 150 civarında ve bunların yalnızca yüzde 6′sı, güçlü bir şekilde, “ana dil” olarak konuşulmaya devam ediyor. (dipnot.tv)
Sayı : 2013 03
