2015 гъэм зы проект–зекIуэ хьэлэмэт дыхэтащ. Ар къытхузэрагъэпэщат Тыркум щыпсэу ди ныбжьэгъу лъапIэхэу Юксель (ГуанэпщIей) Гюльсерен, Озайдын Кемал, Балъкъэр Рафет сымэ. Мыбы ухэхуэну тыншу щытакъым. Ар къохъулIэн щхьэкIэ, лэжьыгъэ гуэрхэри зэфIэпхын хуейт. Жэуаплыныгъэшхуи хэлът мыбы: иджыри къыздэсым апхуэдэ IуэхукIэ ди щIалэгъуалэр зэуIуу гъуэгу кIыхь техьатэкъым. Тыркум щыпсэу ди лъэпкъэгъухэм куэд щIауэ пыщIэныгъэфIхэр дазэрыхуиIэм Iуэхур псынщIэ къытщищIри, дежьащ. Сэ зыт сызыхуейр – ЩоджэнцIыкIу Алий усакIуэ нэс щыхъуа – “Нанэ” усэр щитха щIыпIэр – ди щIалэгъуалэм езгъэлъагъунырт. Ар куэд щIауэ си нэ къызыхуикI, гукIэ къесхьэкI гугъэт.
Дызэрежьа проектыр Iыхьэ куэду зэхэтащ, къызыбгъэдэкIар Тырку къэралыгъуэращ. Тыркум лъэпкъ куэд дыдэ щызэхэсщ, ауэ диаспорэ нэхъ иныр адыгэхэращ – ари и щхьэусыгъуэт Iуэхум дэ дыхэтыну къыщIыттехуам.
Илъэс дызэрытым (2015-м) ЩоджэнцIыкIу Алий къызэралъхурэ илъэс 115-рэ ирикъут, зэрытщIэщи, усакIуэшхуэм лирикэ тхыгъэ лъэщхэр Тыркум щитхащ. Абы лъандэрэ илъэси-100-м нэс дэкIати, иджыпсту а къэралым зэрызиужьар язгъэлъагъуну си гуращэт Алий и творчествэм езгъэджахэм.
Хабзэшхуэ къыкIэлъызырахьащ етшэжьахэр зи хьэщIа адыгэ унагъуэхэм, дыздэкIуа къэралыгъуэм и уэлийхэм. 
Тыркум ди Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и цIэкIэ автобусышхуэ тхьэмахуитIкIэ и гъуэгум хуиту тригъэтащ. Ахэм ди университетми республикэми пщIэшхуэ къыхуащIащ. Гъуэгум дыкъыщIыщагъэувыIэнкIэ хъунур зы щхьэусыгъуэт: сэлам къыдахыну е дагъэхьэщIэну арат. Сыхуейт щIалэгъуалэм а псом гу лъезгъэтэну – нэгъуэщI цIыху зэхущытыкIэ, нэгъуэщI дуней зэрыщыIэр язгъэлъагъуну.
ПроектымкIэ егъэблагъэмрэ гъуэгупщIэмрэ къэралыгъуэм къыбгъэдэкIащ, адрейхэр псори абыкIэ щыIэ ди ныбжьэгъухэм зэфIахащ.
ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэкIэ укъежьэу IитIэлъитIэ дыдэу къэпкIухьыныр тIэкIу ещхьтэкъым Iуэхум. Алий Тыркум гугъу дыдэ щехьауэ щытащ, ауэ ар усакIуэшхуэ хъун абы щхьэкIэ къэнакъым. Iуэхур студентхэм ятеухуати, я студентхэр зыщIэлъ пэшхэр гупым къратащ, ЩоджэнцIыкIу Алий “Нанэ” усэр щитха щIыпIэри ирагъэлъэгъуащ, къэралыгъуэм и музей нэхъ инхэми къыщрашэкIащ, Тыркум и унафэщIхэри къахуэзахэщ, ягъэхьэщIахэщ, хасэхэми щыIахэщ, нэгъуэщI фIы, дахэ куэди есшэжьахэм я нэгум щIагъэкIащ.
Мы Iуэхур къыдэхъулIэн папщIэ зи гуащIэрэ жэрдэмрэ хэзылъхьа дэтхэнэми Алыхьым и фIыгъуэхэр къыбгъэдилъхьэ. Ахэр куэд мэхъури, мыбы нэхъ мащIэ зыщIаи нэхъ куэд къытхуэзыщIаи жытIэу зэхэддзкъым – псом я гуащIэри зэхэплъхьэжмэщ Iуэхур Iуэху щыхъужыр.
Зи цIэ нэхъ ищхьэIуэкIэ къитIуа Юксель (ГуанэпщIей) Гюльсерен, Озайдын Кемал, Балъкъэр Рафет сымэ къинэмыщIу, – Емуз Баязит – Тхьэмокъуэ Джыхьэт – Шурдум Гунсел – IутIыж Мэжид – мыхэм нэхъ къыхэгъэщауэ фIыщIэ яхузощI.
Ди лъэпкъэгъу дызыхуэзахэми, дызыщIыхьа Адыгэ Хасэхэми, езы Тыркум и къулыкъущIэхэми фIыщIэ ин яхузощI, къытхуащIа пщIэм папщIэ. Куэдрэ дызэхуэзэну, дызэрылъытэну, ди щIыпIэ дахэхэри абыхэм ялъагъуну Тхьэм жиIэ!
Гупым хэта дэтхэнэ зыми апхуэдэ Iуэхушхуэ, Iуэху дахэ куэд иджыри къахузэпищэ, насыпыфIэу Алыхьым игъэпсэухэ! Еуаз Зубер и «Пшынэбзих» музыкауэ гупым гъащIэ дахэ, кIыхь Алыхьым къарит!
Мы зыр жытIэми хъунущ. Гъатхэпэм и 14-м, Адыгэбзэм и Махуэр Истамбыл щедгъэкIуэкIыу, 2015 гъэр –Алий къызэралъхурэ илъэси- 115-рэ щрикъур – Истамбыл Адыгэ Хасэмрэ Мударей Хасэмрэ зэгъусэу ирагъэкIуэкIа бзэ Формым 2015 гъэр Алий и Илъэсу дгъэувыну дызэгурыIуат.
Бзэ зэIущIэр къызэзыгъэпэща Мударей Хасэм и тхьэмадэ Тхьэмокъуэ Джыхьэт ютюбым къридзат Алий и “Нанэ”усэм къеджэу. ИджыпстукIэ цIыху мини-7-м щIигъу абы едэIуахэщ, еплъахэщи, дэтхэнэми, езым щхьэкIэ зэхалъхьа усэу къыщохъуaбыи къыщымынэу, Тхьэмокъуэм нэгъуэщI адыгэ усакIуэхэми я усыгъэхэм гулъытэ хуищIащ, ахэми, еплъахэр мин бжыгъэм нос. Адыгэ псалъэжьхэри, псалъэшэрыуэхэри тригъатхэурэ цIыху куэдхэр щIегъэдэIу. Аращ, и Хэку къыщалъхужыну и насып къызэримыкIам щхьэкIэ, абы и щIыхуэ гуэр телъу игъэувауэ, ар зэрипшыныжыным яужь иту мэпсэу, мэлажьэри, и насыпыр Тхьэм тригъакIуэ.
2015 yılında oldukça anlamlı bir projede yer aldık. Bu projeyi bizler için Türkiye’deki değerli dostlarımız (Guenepşey) Gülseren Yüksel, Kemal Özaydın ve (Balkar) Rafet Balkaroğlu hazırlamışlardı. Projede yer almak çok da kolay bir iş değildi, birçok prosedürü de aşmak gerekiyordu. Ağır sorumluluklar da yüklenmemiz gerekliydi: Gençlerimiz bu güne kadar böyle bir projeyle bir araya gelip yola çıkmamışlardı. Türkiye’de uzun zamandır tanıdığımız değerli arkadaşlarımızın olması işimizi kolaylaştırdı ve yola koyulduk. Benim tek bir amacım vardı: Şodcentsıqu Ali’nin tam bir şair olduğu ve “Nane” şiirini yazdığı yeri gençlerimize gösterebilmek… Bu çok uzun zamandır istediğim, tüm kalbimle arzuladığım bir temenniydi.
Projeye katılmamızın farklı nedenleri vardı, TC Başbakanlık-Yabancı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’nın (YTB) davetiyle katıldık. Türkiye’de farklı etnik kökene mensup birçok halk mevcut, ancak Türkiye’de azınlık halklardan en fazla Adıgeler mevcut, projede yer almamızın sebeplerinden biri de bu olsa gerek.
İçerisinde bulunduğumuz 2015 yılı Şodcentsıqu Ali’nin doğumunun 115. yılı ve büyük şair en güçlü lirik edebi yazılarını Türkiye’de yazmıştır. Üzerinden yüz yıl geçmişti, Ali’nin eserlerini okuttuğum öğrencilerimin Türkiye’deki değişim ve gelişmeyi görmelerini de arzuluyordum 
Grubu misafir eden Adıge aileler ve uğradığımız şehirlerin mülki amirleri (vali, kaymakam, belediye başkanları) en üst seviyede örf ve adetlerimize (Xabze) göre karşıladı ve çok güzel ağırladı.
TC, Kabardey-Balkar Devlet Üniversitesi adına büyük bir araç tahsis etti ve iki hafta şehirler arası yollarda gezdik. Bizi durduranların amacı selamlamak ya da ağırlamaktı. Üniversitemize ve Cumhuriyetimize büyük saygı gösterdiler. Amacım gençlerin bütün bunları görmelerini sağlamak, insan ilişkilerini geliştirmek, farklı ülkelerdeki yaşantıları göstermek, farklı dünyaların olduğunu da fark ettirebilmekti.
Projeyle ilgili davetiye ve yol masraflarını Türkiye devleti, diğer gerekli hazırlık ve prosedürleri orada yaşayan değerli dostlarımız organize ettiler.
Şodcentsıqu Ali anısına yola çıkıp entelektüel gezi yapmak kolay olmasa gerek. Ali, Türkiye’de büyük zorluklar çekti ancak o sıkıntılar büyük şair olmasına engel olamadı. Proje, öğrencilerle ilgiliydi ve öğrenci yurtlarını tahsis ettiler. Şondcentsıqu Ali’nin “Nane” şiirini yazdığı yerleri, müze, saray ve tarihi yerleri gezdirdiler, dernekler ziyaret edildi, gittiğimiz her yerde mülki amirler karşıladı ve misafir etti grubumuzu.
Bu projeyi başarmamızda katkısı olan, gayret ve emek sarfeden herbirine, Rabbimden tüm güzellikleri ihsan etmesini temenni ediyorum. Emeği çok fazla ve az çok diye ayırmıyoruz, bütün emek ve çabalar bir araya gelince maksat hasıl oluyor.
Yukarıda zikrettiğim Gülseren Yüksel (Guenepşey), Kemal Özaydın-Rafet Balkaroğlu (Balker), Yemuz Bayazıt-Cihat Ulus (Thamokue), Prof. Günsel Avcı (Şurdum), Mecit Teber (Utıj)… Özellikle bu isimlere sonsuz teşekkür ve saygılarımı sunmak isterim.
Son olarak şunu da belirtmem gerek. 14 Mart Adıge Dil Günü’nü İstanbul’da kutlamıştık ve 2015 senesi Ali’nin 115. doğum yıldönümüne tekabül ediyordu. 2015 yılının Ali’nin yılı olmasını İstanbul Çerkes Derneği ve Methiyeliler Derneği’nin birlikte organize ettiği Adıge Dil Günü programında anlaşıp kararlaştırmıştık.
Dil gününü organize eden Methiyeliler Derneği’nden Thamokue Cihat, Ali’nin “Nane” şiirini hem yazılı olarak ve hem de seslendirerek sosyal medyada paylaşmış ve 7000’in üzerinde izlenmesine vesile olmuş, dinleyen herkes kendisi için yazılmış gibi etkilenmiştir. Kendisi ayrıca diğer şairlerimizin çeşitli eserlerini de seslendirmiş, binlerce Çerkes atasözü, deyim ve özlü sözlerini yazılı ve sesli materyaller haline dönüştürerek binlerce soydaşımıza sosyal medya aracılığıyla ulaştırmıştır. Anavatanda doğmak kısmetine nail olamadığı için, kendini Anavatana borçlu hissetmekte ve bu uğurda çalışarak bir nebze de olsa teselli bulmaya çalışmaktadır. Allah muvaffak etsin.
Prof. Bak Zera
Kabardey Balkar Üniversitesi-Filolog
Çeviri: Cihat Ulus
