Kuban Okulları nasıl kapatıldı?

0
526

Kuban vilayeti köylerinde Türk öğretmenlerin çalıştığı okullar nasıl kapatılmıştı?
2015 yılı Aralık ayında, eğitim alanında Türk örgütleriyle işbirliği yapan 44 Rus yüksek öğrenim kurumunun çoğunluğu, Rusya Federasyonu Eğitim Bakanlığı’nın tavsiyesi üzerine ilişkileri tek yanlı olarak durdurdu. Türkiye’de öğrenim gören öğrenciler geri çağrıldı ve öğrenci ve öğretmenlerin bu ülkeye önceden planlanmış seyahatleri de iptal edildi. Bütün bunların arka planında bozulan Rus-Türk ilişkilerinin bulunduğu malumdur.
Türkiye ile siyasi ilişkilerin bozulmasının özellikle Kafkasya’daki Türk eğitim projelerini etkilemesi ilk defa olan bir şey değildir.
Daha XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı imparatorluğu önce Çerkesya’da, daha sonra da Kuban vilayetinde eğitim ve misyonerlik faaliyetleri yürütüyordu.
1911 yılında buralarda Türk dini eğitim okulları açılmıştı. Bu okulların faal olduğu köyler şunlardı: Panahes, Bjegotay, Tahtamukay, Şenciy, Gabukay, Hakurinovskiy, Ulskiy. Bu okullar özel kurumlar olup, yerel halkın sağladığı kaynaklarla finanse edildiği için, Eğitim Bakanlığı ve Halk Okulları Müdürlüğü gibi devlet organlarının kontrolünün dışında kalıyorlardı.
Bu okullarda Kur’an, Arapça ve Çerkes dili öğretiliyordu. Şimdilik mevcut kaynaklarda bu Türkiyeli öğretmenlerin biyografilerine ve Batı Kafkasya’daki dinsel misyonlarının amacına dair yeterli bilgiyi bulamamakla birlikte, bu okulların açıldığı köyleri, öğretmenlerin isimlerini, öğrenci sayısını ve aldıkları ücretleri tesbit etmemiz mümkün olmuştur. Bu bilgilerin ışığında aşağıdaki tabloyu yaptım.

1912 yılı sonunda Kafkasya Naibinin ofisinden Kuban Vilayeti başkanına gizli bir direktif gönderilerek, “son zamanlarda Türkiye’nin Kafkasya bölgesine molla ve öğretmen kisvesi altında ajanlar yollama çabasında olduğu ve yerel Müslüman ahaliyi bu şahısların ruhani liderliğine terk etmenin Panistlamist propaganda ve Türkofil sempatinin yayılması bakımından hiç arzu edilmeyecek sonuçları olabileceğinden bahisle”, bu “Türk tebalı öğretmenlerin faaliyetleri hakkında” rapor verilmesi istenmiştir.
Kısa süre sonra Kuban vilayeti başkanının gizli genelgesi çıkmış ve 1913 yılı başında Türkiyeli öğretmenlerin ders verdiği Müslüman okulları kapatılmıştır. Bu okullar “Panislamist propaganda ve Türkofil sempati” ocakları olarak değerlendirilmişlerdir. 1912 yılında sayıları 10 kişiye ulaşan öğretmenlere işten el çektirilmiştir.

(Naima Neflyaşeva’nın ”Kavkazskiy Uzel” sitesindeki “Asırlar Ötesinden Kafkasya” adlı blogundan)

Çeviri: Uğur Yağanoğlu

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz