Son yıllarda Ankara’da gerçekleştirilen düğün ve etkinliklerde yaşanan sıkıntıların ve Xabze’ye aykırı durumların önüne geçilmesi ve bu etkinliklerin toplumumuza yakışır bir şekilde icra edilmesi amacıyla toplanan 200’ü aşkın genç 22 Ekim akşamı Ankara Çerkes Derneği’nde buluştu.
Ankara’nın neredeyse tüm semtlerinden katılımın gerçekleştiği toplantıya Ankara Çerkes Derneği, Şimali Kafkas Derneği, Üni-Kaf toplulukları ve Kaf-Şen grubu gençlerinin yanı sıra Hacımuratlı, İkizce ve Yağlıpınar köylerinin gençleri de katıldı.
Toplantıda, düğün ve etkinliklerdeki alkol kullanımı, uygunsuz kıyafet seçimi, düğün düzeni ve organizasyonu ile ilgili konular ele alındı. “Xase” geleneğine uygun olarak, teklif edilen maddeler tüm gençlerin özgürce fikirlerini beyan ettiği ve uzun süren tartışmaların ardından ayrı ayrı oylanarak karara bağlandı. Düğün ve etkinliklerde Çerkes geleneklerine uygun olarak uygulanması gerekildiğine inanılan kurallar anahatlarıyla belirlendi ve gençler arasındaki yaptırımları açıklandı. 12 maddeden oluşan ve “Ankara’da Yaşayan Çerkes Gençleri Arasındaki Toplumsal Mutabakat” olarak adlandırdıkları bildiriye imza atan tüm gençlerin belirlenen kurallara aykırı davranmayacağı, aykırı davrananların da gerekirse toplumdan uzaklaştırılacağı belirtildi.
Toplantıyı organize eden gençleri temsilen konuşan Bislan JALOUQA şunları söyledi:
“Xase, Çerkeslerin binlerce yıllık geleneği, tarihi bir halk meclisi. Toplumsal sorunların çözümlendiği, kararların alındığı ve bu kararların istisnasız uygulandığı bir sistem. Kafkasya’da tarihte birçok kez uygulanan bu sistem diaspora’da; 1952 ve 1986’da Ürdün’de, 1965 ve 1968’de Uzunyayla’da, 2004’te Sakarya’da ve 2007’de Maraş’ta uygulandı ve önemli kararlar alındı. Bu toplantılarda alınan kararların bazıları istisnasız uygulandı, bazı kararlar ise maalesef zamanla uygulanmaz hale geldi.
Son yıllarda özellikle dernekte ve Ankara genelinde yapılan düğün ve etkinliklere katılım ve ilgi epey azaldı. Düğünlerde oldukça fazla hataya, Xabze’ye aykırı bazı durumlara ve talihsiz olayların yaşandığına şahit olduk. Biz de gençler olarak nasıl Ürdün’de, Uzunyayla’da, Sakarya’da ve Maraş’ta yapılan toplantılarla sorunlara çözüm arandıysa bizden sonraki nesillere daha güzel bir kültür bırakabilmek için geleneklerimize uygun olarak insanlarımızı bir araya getirmeye karar verdik. Ancak biz bir yaşlılar meclisi yerine sorunun hem kaynağı olan hem çözümü hem de uygulayıcısı olacak olan gençlerle birlikte bu Xase’yi yapmanın uygun olacağını düşündük.Hatta bu toplantıda kadınlarımızın katılımının fazla olmasına ve karar alma mekanizmasında daha etkin olmalarını arzuladık. Bunun yanı sıra Ankara’da yaşayan thamadelerimizle de birçok kez görüş alışverişinde bulunduk ve bilgi ve tecrübelerinden faydalandık.
Belirlediğimiz kurallar aslında zaten bilinen ve kültürümüzde olan kurallar. Yeni bir şey söylemedik. Sadece, var olan değerlerimizin gençlerimiz arasında daha bilinir ve uygulanabilir hale gelmesi için yazılı hale getirerek hatırlatmaya çalıştık. Bildiriye imza atan gençlerin bundan sonra birbirlerine ve topluma karşı sorumlu olduğunu ve kendilerinin organize edeceği ve katılacağı etkinliklerde ve düğünlerde, ana hatlarıyla belirlediğimiz bu kurallara istisnasız uyacağımızı taahhüt ettik. Bildirideki düğün kavramının da ‘Ceug’ olarak algılanması gerektiğini özellikle belirtmek istiyoruz.
Şu hususa özellikle değinmek istiyoruz. Düğün ve etkinliklerden çok daha önemli sorunlarımızın olduğunun farkındayız. Ancak toplumumuzu bir araya getiren ve kültürümüzü yansıtan önemli bir husus olduğu için ve sorunların çözümünün acil olması ve uygulama açısından kısa vadede sonuç alabileceğimiz için bu konuya öncelik vermeyi düşündük. İnşallah önümüzdeki günlerde bu ‘Xase’ geleneğinin gençlerimiz arasında yaygınlaşmasıyla daha önemli sorunlarımızı, daha hızlı bu şekilde toplanıp ele alabiliriz. Bu Xase’nin düzenlenmesi için iki haftadır büyük özveriyle emek veren organizasyon komitesine ve onların adına, katılan tüm gençlerimize sonsuz şükranlarımı sunuyorum.”
Toplantı, hazırlanan geleneksel yemeklerin yenmesi ve sağdaki bildirinin imzalanmasıyla son buldu. (cerkes.org.tr)
Bildiri
1. Düğün başlamadan önce düğün Thamadesi ve yardımcısı belirlenerek katılımcılara ilan edilecektir.
2. Düğünler Thamade veya Hatiyago’nun anadilde yapacağı dua ile başlatılacak ve bitirilecektir.
3. Düğüne katılan misafirler halkanın dışında Hatiyago veya yardımcıları tarafından karşılandıktan sonra yaş sırasına göre kendilerine gösterilen yerlerealınacak, yaşça küçükler ve düğün sahipleri sıranın sonlarında ve arkalarda durmaya özen gösterecek, Hatiyago’nun izni olmaksızın düğünden çıkılmayacaktır.
4. Düğüne katılanlar örf ve adetlerimize, yapılacak olan etkinliğin önemine uygun kıyafet seçimi yapmaya özen gösterecek, özensiz ve günlük kıyafetlerle düğüne iştirak edilmemesine dikkat edilecektir.
5. Düğün ve etkinliklerde katılımcıların rahatlıkla görebileceği yerlerde sigara içilmeyecektir.
6. Düğün ve etkinliklerin yapıldığı esnada alkol tüketilmeyecek, katılımcılara rahatsızlık verecek şekilde alkol alarak düğüne gelen kişinin düğünden ayrılması sağlanacaktır.
7. Düğünlerde siyasi veya dini görüşü ön plana çıkaracak şekilde tutum ve davranışlarda bulunulmayacaktır.
8. Düğün ve etkinliklere ateşli silahla katılım ve bunların kullanımı kesinlikle yasaktır.
9. Yapılacak olan tüm etkinliklerin bitiminde bayanlara mümkünse gidecekleri yere veya toplu taşımayı kullanacakları durağa kadar eşlik edilmesine özen gösterilecektir.
10. Yapılacak olan tüm etkinlikler önceden ilan edilen saatte başlayacaktır.
11. Toplumsal öneme haiz günlerde ve 21 Mayıs haftası boyunca hiçbir şekilde düğün ve eğlence tertip edilmeyecektir.
12. Yukarıda açık bir şekilde yazılan kuralları ihlal eden kişiler öncelikle uygun bir üslup ile uyarılacak, yapılan uyarıya rağmen belirlenen kuralları ihlal etmekte ısrar eden kişilerin düğün Thamadesi’nin de bilgisi dahilinde düğünden ayrılması sağlanacak olup gerekirse dernekten ve toplumdan uzaklaştırılacaktır.
Biz, aşağıda imzası bulunanlar; bu toplumsal mutabakata hiçbir zaman aykırı davranmayacağımızı, aykırı davrananlara karşı tavrımızı hep birlikte göstereceğimizi toplumumuza bildiririz.
