Irak’ta yaşayan Adige, Çeçen ve Dağıstanlılar Irak Anayasası altında azınlık olarak tanınmalarını talep etti. 2007’de Keldani Asuri Süryani Halk Konseyi adlı siyasi partiyi kuran Irak Hristiyanları gibi birleşerek “Kafkasya” adıyla anılmalarını isteyen Kuzey Kafkasyalılar, anayasada resmen azınlık olarak tanımlanmak ve azınlıklara işlenen şiddete karşı korunmalarının yasal garanti altına alınmasını istiyorlar.
Sivil toplum kuruluşu Masarat Kültür ve Medya Gelişimi’nin (MCMD) 24 Kasım’da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Süleymaniye Valiliği’nde düzenlediği toplantıya katılan Adige, Çeçen ve Dağıstanlı temsilciler, Irak azınlıkları arasında tanınmaları gerektiğini belirtti. Bir açıklama yapan MCMD, azınlık haklarına dair bir yasa tasarısı hazırlayarak parlamentoya sunacak.
Irak’taki Adigelerin temsilcisi AhmedKataw, Al-Monitor haber sitesine yaptığı açıklamada, “Irak Anayasası Adige, Çeçen ve Dağıstanlıları “Kafkasya” başlığı altında diğer azınlıklar gibi tanımalıdır. Kafkasyalıların parlamentoda diğer azınlıklar gibi temsil edilmesini istiyoruz” dedi.
Yardımlaşma Derneği’nde Dağıstanlıları temsil eden Adnan Abdul Bari’nin Al-Monitor’e yaptığı açıklamada Kafkasyalıların ortak hareket etmesinin önemine vurgu yapıldı. Bari, “Ortak tarih, coğrafya, kültür ve geleneklere sahip olan ve aynı kökenden gelen Adigeler, Çeçenler ve Dağıstanlılar Kuzey Kafkasya halklarındandır, tek kültürel kimlik altında birleşip beraber hareket etmelerinin zamanı gelmiştir” dedi.
Adige, Çeçen ve Dağıstanlılarla ilgili yayınlar yapan Tadamon (Dayanışma) dergisinin editörü ve Irak Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Muhammed Hüseyin Dağıstanlı, “Rusya 1864’te Kafkasyalıları zorla yerlerinden etti. Kuzey Kafkasya’dan Türkiye’ye gittiler, sonra Osmanlılar bir kısmını Ürdün, Suriye ve Irak’a gönderdi. Yaşadığımız trajedi, 1915’te Türkler tarafından katledilen ya da Irak’a gitmek zorunda kalan Ermenilerin trajedisi ile benzerlikler taşıyor. Ya da çok daha yakın bir geçmişte Işid tarafından soykırıma uğratılan Ezidilerindeneyimlerini eskiden biz de yaşamıştık” dedi.
Yardımlaşma Derneği’nin Çeçen temsilcisi Mazen Abdul Rahman, Irak’ta birkaç Çeçen köyü olduğunu ama Dağıstanlılar ve Adigelerin daha çok kent merkezlerinde yoğunlaştıklarını söyledi.
Kataw’ın belirttiğine göre Irak’ta 15 binden fazla Kuzey Kafkasyalı yaşıyor. Nüfus açısından Çeçenler birinci, Dağıstanlılar ikinci, Adigeler ise üçüncü sırada yer alıyor. Aile büyüklerinin bir kısmı anadillerini biliyor ve kullanıyor ama sayıları giderek azalıyor.
Irak’taki Kuzey Kafkasyalıların kültürlerini giderek kaybetmelerinin bir nedeni içinde bulundukları topluma entegre olmaları… Arapların yaşadığı bölgede Arap, Kürtlerin yaşadığı bölgede Kürt, Türkmenlerin yaşadığı bölgede ise Türkmen gibi davranıyorlar. Şii bölgelerinde yaşayan Kuzey Kafkasyalılar Şii mezhebini, Sünni bölgesindekiler Sünni mezhebini benimsemiş.
Diğer topluluklara entegre olsalar da yine de evlilik, doğum ve diğer sosyal etkinliklerde geleneklerini halen devam ettiriyorlar. (al-monitor.com)
Çeviri: Serap Canbek